Η τελευταία απόφαση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης για το ΠΟΠ «ΕΛΙΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑ» άνοιξε νέο γύρο συζητήσεων επερωτήσεων στη Βουλή. Βουλευτές από άλλες περιοχές για να ικανοποιήσουν τις διεκδικήσεις των ψηφοφόρων τους, αλλά και επιχειρηματικοί κύκλοι, προσπαθούν να φέρουν την απόφαση στα… μέτρα τους.
Το «Θάρρος» συζήτησε για το επίμαχο πρόβλημα με τον πρόεδρο του Συλλόγου Υπέρ των Μεσσηνιακών Ελαιοκομικών Προϊόντων ΠΟΠ (Σ.Υ.Μ.Ε.ΠΟΠ), Θανάση Μαυρούλη. Πριν από τις απόψεις του κ. Μαυρούλη, να ξεκαθαρίσουμε ότι χρειάζεται αλλαγή στην αντίληψη των ΠΟΠ στην Ελλάδα. Χρειάζεται να εφαρμοστεί ο βασικότερος στόχος του θεσμού των ΠΟΠ, η προστασία του προϊόντος. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει προστασία.
Η θεωρία ότι έχουμε το καλύτερο σύστημα ελέγχου στον κόσμο και είμαστε σε θέση να παρακολουθήσουμε την ελιά που φεύγει από τη Μεσσηνία και πηγαίνει στο Παρίσι, φαίνεται να ανήκει στην κατηγορία των αστείων! Δυστυχώς, οι προδιαγραφές δεν είναι τέλειες και θέλει δουλειά στις προδιαγραφές. Θέλει δουλειά στο σύστημα εφαρμογής, θέλει δουλειά στο σύστημα ελέγχου. Τα οποία θέλουν συζήτηση με τους ενδιαφερομένους, όχι με τους γραφειοκράτες.
Σχολιάζοντας ο πρόεδρος του ΣΥ.Μ.Ε.ΠΟΠ την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί, τόνισε: «Δεν εκπλησσόμαστε, γιατί δυστυχώς όλοι οι πολιτικοί έχουν την τάση να λυγίζουν τα προβλήματα που επιπλέουν στην πραγματικότητα στις επικοινωναικές τους ανάγκες. Κι ανακατεύουν αλήθειες με το αντίθετό τους. Και στην περίπτωσή μας το κάνουν παίρνοντας σαν αλήθεια το μύθο που έχουν δημιουργήσει οι κύκλοι που ζητούν την κατάργηση ντε γιούρε ή ντε φάκτο της ΠΟΠ ΕΛΙΑΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ. Μύθος που έχει εισχωρήσει και σε αρκετά τμήματα της δημόσιας διοίκησης.
Ότι, δηλαδή, αφού τα άλλα κράτη μέλη της Ε.Ε., για να μείνουμε σε μια πρόσφατη ερώτηση ενός βουλευτή στον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, τηρούν πιστά τους κανονισμούς και από το 2012 πρέπει να ελέγχουν και τα ελληνικά προϊόντα που φτάνουν στην αγορά τους, εφόσον η Ελλάδα δεν τα ελέγχει μη εφαρμόζοντας “πιστά” τους κανονισμούς, φταίει η ύπαρξη της ΠΟΠ ΕΛΙΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ -για την οποία ισχύουν οι κανονισμοί- για τη μη… εκτίναξη του προϊόντος.
Κι o μύθος συνεχίζει: Κι όχι μόνο δεν επιτρέπουν (οι άλλες χώρες της Ε.Ε.) την κυκλοφορία των “μαϊμούδων” KALAMATA OLIVES, προσθέτουν άλλο ένα κομμάτι στο μύθο δηλώνοντας ότι τους απαγορεύουν και τη χρήση του κυρίου ονόματος της ποικιλίας ελιά Καλαμών.
Μάλιστα, γι’ αυτούς οι… κουτόφραγκοι θα δεχόντουσαν ευχαρίστως το “Καλαμάτα” αν αυτό γινότανε συνώνυμο της ποικιλίας. Γι’ αυτό αγωνίζονται εδώ και 20 χρόνια να το βάλουν στον ελληνικό κατάλογο ποικιλιών του 1991, ο οποίος έγινε σε μη ύποπτο χρόνο, πριν ακόμη βγει ο κανονισμός για τις ΠΟΠ-ΠΓΕ, και πριν από τη σχετική αίτηση (1993) και έγκριση της ΠΟΠ ΕΛΙΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ (1996).
Για το τελευταίο κομμάτι του μύθου υπενθυμίζουμε ότι στην Ιταλία εδώ και ένα χρόνο διακινούνται ελεύθερα στα σούπερ μάρκετ ελιές Καλαμών ιταλικής και ίσως τριτοκοσμικής προέλευσης. Για όνομα του Θεού, μήπως έφτασε η ώρα να σοβαρευτούμε;».
-Τότε για ποιον λόγο η Ιταλία και η Κύπρος έβαλαν στον κατάλογο ποικιλιών τους και το συνώνυμο «Καλαμάτα»;
Οι δρόμοι του Κυρίου είναι άπειροι! Και οι δύο χώρες καλλιεργούν από δεκαετίες την ποικιλία Καλαμών. Κι επειδή στην Κύπρο μιλούν, εκτός από τα ελληνικά, τα αγγλικά, φαίνεται ότι οι υπάλληλοι αγαπούν περισσότερο την αγγλική. Έτσι σε τηλεφωνική μας επικοινωνία μάς απάντησαν ότι το 2012 για να μάθουν την ονομασία της ποικιλίας δεν κοίταξαν τον ελληνικό κατάλογο ποικιλιών, αλλά προσέτρεξαν στον κατάλογο του International Olive Oil Council (Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιόλαδου) που εκδόθηκε το 2000, τέσσερα χρόνια μετά την έγκριση της ΠΟΠ «Ελιά Καλαμάτας».
Ας σημειωθεί ότι ο κατάλογος αυτός έχει μόνο ενδεικτική αξία και ότι στην εισαγωγή του αναφέρονται τα ονόματα των εκπροσώπων της κάθε χώρας (συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας) στο ΔΣΕ που συμπλήρωσαν τη συνοπτική φόρμα με τα χαρακτηριστικά, τα ονόματα και τα συνώνυμα των ποικιλιών. Έτσι το συνώνυμο καλαματιανή έγινε Καλαμάτα. Κι έγινε virus! Όσο δε για την Ιταλία, στην οποία «όλοι οι δρόμοι οδηγούν στη Ρώμη», μας δόθηκε η ίδια απάντηση. Παρεμπιπτόντως, σημειώνουμε ότι τελευταία η ιταλική εφημερίδα Stampa ανέφερε ότι η Ολλανδία προχώρησε στη διαγραφή μιας ονομασίας, της «Tonda gentile delle Langhe”, που είχε γράψει στον κατάλογο ποικιλιών της και είχε αξία συνώνυμου των φουντουκιών ΠΓΕ Nocciola Del Piemonte. Κι αυτό μετά την παρέμβαση του ιταλικού υπουργείου για την αποφυγή μελλοντικών παρατυπιών.
Στην Ελλάδα τουναντίον, αντί μιας παρέμβασης στα κράτη αυτά για να ανακαλέσουν την παράνομη καταγραφή στους καταλόγους τους της ονομασίας Καλαμάτα, με την υπουργική απόφαση που την ακυρώνει, χρησιμοποιήθηκε η παράβαση για να παρακαμφθεί ο νόμος. Οι κανονισμοί της Ε.Ε. ορίζουν, πράγματι, με σαφήνεια ότι η χρήση των ονομασιών των φυτικών ποικιλιών δεν μπορεί να εκμεταλλεύεται την προστατευόμενη ονομασία για την εξαπάτηση του καταναλωτή, ακόμη κι αν αυτή χρησιμοποιείτο ως εμπορική πριν από την καταχώρησή της.
Τα στοιχεία αυτά τεκμηριώνουν πάνω απ’ όλα την αποτυχία ανάπτυξης των ΠΟΠ – ΠΓΕ στις περιοχές εκείνες της κεντρικής Ελλάδας που εν πολλοίς συμπίπτουν και με εκείνες της καλλιέργειας ελιάς Καλαμών, απ’ όπου προέρχονται και τα κύρια πυρά κατά της ύπαρξης της ΠΟΠ ΕΛΙΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ από το βιομηχανικό τμήμα της αλυσίδας. Το τμήμα, δηλαδή, που παίζει κυρίαρχο ρόλο στην ανάπτυξη των ΠΟΠ.
Η επιθετικότητα αυτή είναι ένδειξη ύπαρξης και ανάπτυξης μιας πεπαλαιωμένης βιομηχανικής κουλτούρας (που δυστυχώς κατάκτησε και σημαντικά τμήματα της Πολιτείας), που ενισχύθηκε από την έλλειψη εκ μέρους της Πολιτείας μιας αγροδιατροφικής πολιτικής βασισμένης στην ποιότητα, που να αγκαλιάζει ολόκληρο το αγροβιομηχανικό σύστημα. Πολιτική που προϋποθέτει ο θεσμός των συστημάτων ποιότητας ΠΟΠ – ΠΓΕ.
Η ανάπτυξη των προστατευόμενων ενδείξεων απαιτεί μια διεπαγγελματική συναινετική αντίληψη της αγροδιατροφικής παραγωγής. Χωρίς την ανάθεση ηγετικού ρόλου σε μια κατηγορία επιχειρήσεων, όπως π.χ. οι συνεταιρισμοί. Το σεβασμό συγκεκριμένων προδιαγραφών με σοβαρό αυστηρό έλεγχο όλων των φάσεων της παραγωγής, της συντήρησης του φρέσκου ελαιόκαρπου, της επεξεργασίας χωρίς συντηρητικά και χημικές επεμβάσεις.
Μια εμπορία στοχευμένη στη συσκευασμένη διακίνηση και το ξεπέρασμα της διακίνησης χύμα. Μια συλλογική διαφήμιση του προϊόντος για τη διασφάλιση σε όλους (μικρούς και μεγάλους) τους συμμετέχοντες στην αλυσίδα παραγωγής των αποτελεσμάτων. Μια προώθηση του προϊόντος που να διαφοροποιεί τις τιμές στην παραγωγή. Και για να γίνουν όλα αυτά απαιτείται ένας φορέας εκπροσώπησης της παραγωγικής αλυσίδας.
Ο πιο απλός τρόπος για να μην έχεις τέτοιους μπελάδες είναι να μη βάλεις σε ενέργεια τα συστήματα ποιότητας.
-Ναι, αλλά ούτε και η ΠΟΠ «ΕΛΙΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ» κατόρθωσε να απογειωθεί…
Είναι αλήθεια! Η ΠΟΠ «ΕΛΙΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ» όμως, ενώ είναι ένα brand name διεθνώς αναγνωρισμένο και με μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης που θα μπορούσε σε συνέργεια με το υπόλοιπο βιομηχανικό προϊόν της ποικιλίας Καλαμών να εκφράσουν ένα σημαντικό ρόλο στις εξαγωγές της χώρας, έπεσε θύμα της ίδιας κουλτούρας που δεν άφησε να αναπτυχθούν τα ΠΟΠ-ΠΓΕ της Κονσερβολιάς.
Η κουλτούρα αυτή πίσω από τη μη εφαρμογή της προστασίας της ονομασίας επέτρεψε ακόμη και σε μεσσηνιακές επιχειρήσεις που δε συμμετείχαν στο σύστημα να κάνουν χρήση της ονομασίας χωρίς να σέβονται τον κανονισμό. Η κατάσταση αυτή δυναμίτισε τη διαφοροποίηση των τιμών στην παραγωγή, δεν επέτρεψε την ανάπτυξη της τοπικής παραγωγής και κατεύθυνε μεγάλο ποσοστό της παραγωγής στην ανεξέλεγκτη επεξεργασία εκτός ΠΟΠ.
Αλλά το κυριότερο προσέκρουσε στην κωλυσιεργία του υπουργείου στην εξαετή προσπάθεια (κι ακόμη πριν) της Μεσσηνίας να τροποποιήσει τις προδιαγραφές και να καλύψει με την ΠΟΠ μεγάλο μέρος της εθνικής παραγωγής της ποικιλίας Καλαμών.
Κωλυσιεργία δικαιολογημένη με το γνωστά μη εφικτό: Ή την επέκταση της ΠΟΠ σε όλη την Ελλάδα ή τίποτα. Κι έτσι δημιουργήθηκε το πρόσχημα για την απόφαση εισαγωγής στον κατάλογο ποικιλιών του συνωνύμου “Καλαμάτα”, ως πανάκεια, η οποία ευτυχώς ανακλήθηκε.
Του Αντώνη Πετρόγιαννη
