«Σε μια τέτοια χρονιά χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στο να κρατήσουμε ψηλά τη φήμη του προϊόντος»
-«Δυστυχώς, στη χώρα μας δεν έχουμε δώσει σημασία στην οργανοληπτική αξιολόγηση»
Την προηγούμενη εβδομάδα ο ΕΦΕΤ εντόπισε νοθευμένα ελαιόλαδα με επωνυμία, δηλαδή συσκευασμένα, που ήδη πωλούνταν στα ράφια των ελληνικών και όχι μόνο αγορών.
Το παραπάνω πρόβλημα απασχολεί χρόνια τους ειδικούς του ελαιολάδου, αλλά φυσικά και τους καταναλωτές, στο οποίο φέτος ήρθε να προστεθεί η κακή χρονιά για τους παραγωγούς.
Οι τελευταίοι, αλλά και όσοι ασχολούνται με το εμπόριο του ελαιολάδου, κάνουν λόγο για καταστροφική χρονιά, αφού ο δάκος και το γλοιοσπόριο έχουν «αφανίσει» τη φετινή παραγωγή.
Το «Θάρρος» μίλησε για τον Γιάννη Καρβέλα, έναν επαγγελματία που γνωρίζει καλά το κεφάλαιο «ελαιόλαδο», αφού είναι πιστοποιημένος Pro Olive Oil Expert και εισηγητής σχετικών σεμιναρίων, σύμβουλος επιχειρήσεων και διευθυντής της εταιρείας PARATUS Europe.
Φυσικά, τα παραπάνω θέματα ήταν αυτά που κυριάρχησαν στη συνέντευξη που ακολουθεί:
-Πρόσφατα ο ΕΦΕΤ προχώρησε σε ανάκληση νοθευμένων ελαιολάδων στη Βόρεια Ελλάδα. Πόσο σοβαρό θεωρείτε πως είναι το πρόβλημα;
Ιδιαίτερα σοβαρό. Είμαστε η πρώτη χώρα παγκόσμια στην κατανάλωση ελαιολάδου, άρα έχει νόημα για τη βιομηχανία της νοθείας να ασχοληθεί. Το πρόβλημα, ιδιαίτερα στη Β. Ελλάδα, είναι τεράστιο, όχι μόνο με τη νοθεία, αλλά και με πώληση ελαττωματικών παρθένων ελαιολάδων. Στη Β. Ελλάδα κυκλοφορούν αρκετοί πλανόδιοι πωλητές, που δυστυχώς έχουν μεγάλο όγκο πωλήσεων σε ιδιώτες ή μικρά μαγαζιά, ακόμη και σε εστίαση. Το πρόβλημα είναι μεγάλο. Αυτή, μάλιστα, τη φορά τα νοθευμένα δείγματα δεν ήταν σε 17κιλους τενεκέδες, των οποίων η κυκλοφορία απαγορεύεται, γιατί μόνο ως 5 λίτρα είναι η επιτρεπόμενη συσκευασία, αλλά σε τυποποιημένες συσκευασίες του ενός και πέντε λίτρων. Η νοθεία δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο και, δυστυχώς, αργά ή γρήγορα η τεχνογνωσία της έρχεται και στη χώρα μας. Και δεν αναφέρομαι στην απλή πρόσμειξη με ένα σπορέλαιο, που και χημικά μπορεί να ανιχνευτεί εύκολα, αρκεί το δείγμα να πάει σε Χημείο. Η βιομηχανία της νοθείας διεθνώς είναι τεράστια και πάντα ένα βήμα πιο μπροστά από τους διώκτες. Δεν είναι πάντα εύκολο να εντοπιστεί (π.χ. ανάμειξη με ρεπάσο) και μόνο ο συνδυασμός χημικών αναλύσεων και οργανοληπτικής αξιολόγησης μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό της νοθείας. Δυστυχώς, λίγα δείγματα, και αυτά τα τελευταία μόλις χρόνια, ελέγχονται από τις κρατικές υπηρεσίες οργανοληπτικά.
-Αναφερθήκατε σε πώληση ελαττωματικών παρθένων ελαιολάδων. Τι εννοείτε;
Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο σημαίνει (εκτός από τις χημικές αναλύσεις που προβλέπονται στον Κανονισμό 2568/91 της Κοινότητας και την οξύτητα έως 0,8) να έχει τέλειο άρωμα και γεύση, δηλαδή να μην έχει οργανοληπτικό ελάττωμα. Δυστυχώς, στη χώρα μας δεν έχουμε δώσει σημασία στην οργανοληπτική αξιολόγηση και θεωρούμε πως εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο σημαίνει μόνο χαμηλή οξύτητα. Τεράστιο λάθος. Έτσι κυκλοφορούν ως δήθεν εξαιρετικά παρθένα, ενώ έχουν ελάττωμα, π.χ. μούργα ή ταγγό. Ακόμη και νέοι τυποποιητές, που θεωρούν πως αρκεί απλά να βάλουν σε φιάλη το λάδι τους και να το κυκλοφορήσουν, πέφτουν στην παγίδα του οργανοληπτικού ελαττώματος. Με την ευκαιρία να πληροφορήσω πως στη Μεσσηνία, στο ΤΕΙ Καλαμάτας, λειτουργεί ένα εξαιρετικό εργαστήριο οργανοληπτικής αξιολόγησης υπό τον καθηγητή κ. Δημόπουλο και τους συνεργάτες του. Είναι ευκαιρία για όλους τους Μεσσήνιους να στείλουν για οργανοληπτική αξιολόγηση ακόμη και το λάδι που έχουν για το σπίτι τους, ειδικά από Πάσχα και μετά, για να δουν αν όντως είναι εξαιρετικά παρθένο.
-Τι θα πρέπει να προσέχει ο καταναλωτής κατά την αγορά;
Οι οδηγίες είναι ξεκάθαρες για τους αγοραστές:
α) να προσέχουν την ετικέτα του ελαιολάδου που πρόκειται να αγοράσουν, όπου, εκτός της ονομασίας πώλησης του προϊόντος και των πληροφοριών για την κατηγορία του ελαιολάδου, πρέπει να αναγράφεται και ο αλφαριθμητικός αριθμός έγκρισης, της μορφής EL-40-_ _ _, o οποίος είναι χαρακτηριστικός της μονάδας τυποποίησης
β) να αποφεύγουν την αγορά ελαιολάδου από πλανόδιους και ανώνυμους πωλητές και
γ) να αγοράζουν επώνυμο συσκευασμένο για μεγαλύτερη ασφάλεια.
-Μετά τη νοθεία, που όντως είναι απειλή, να μιλήσουμε και για ασθένειες στην καλλιέργεια. Φέτος είναι γνωστό ότι οι ασθένειες έχουν «αφανίσει» την παραγωγή.
Όντως, φέτος, το πρόβλημα είναι τεράστιο και με το δάκο και με το γλοιοσπόριο.
Για το δάκο ήδη γράφηκαν πάρα πολλά και στο νομό, και πρέπει να καταλάβουμε όλοι πως η προστασία της καλλιέργειάς μας θα πρέπει να είναι ευθύνη δική μας και όχι μόνο της Νομαρχίας ή του κράτους. Δακοπαγίδες για να εντοπίζουμε άμεσα την προσβολή και γρήγορη επέμβαση. Ομαδικά ανά περιοχή.
Το γλοιοσπόριο είναι ένας μύκητας που μας ήρθε από το εξωτερικό πριν από αρκετά χρόνια και εξαπλώθηκε σε όλη την Ελλάδα. Η ασθένεια εκδηλώνεται κυρίως όταν ο καρπός αλλάζει χρώμα, από το πράσινο προς το μαύρο. Έτσι οι ελιές που μαζεύονται πράσινες δε διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο, ενώ αυτές που μαζεύονται μαύρες, έχουν μεγάλο θέμα. Αντιμετωπίζεται με χαλκό ή βορδιγάλειο (χαλκό και ασβέστη) ως ένα σημείο, διαφορετικά με μυκητοκτόνα που, εκτός των άλλων, αυξάνουν το κόστος.
Φέτος οι καιρικές συνθήκες ευνόησαν δάκο και γλοιοσπόριο, με αποτέλεσμα την καταστροφή μεγάλου μέρους της παραγωγής. Το πρόβλημα είναι ακόμη μεγαλύτερο στα βιολογικά εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα, γιατί εκεί χρειάζεται μεγαλύτερη προσπάθεια για την αντιμετώπιση κάθε προβλήματος. Βιολογική καλλιέργεια δε σημαίνει λανθασμένα «δεν κάνω τίποτε και δε ρίχνω τίποτε», αλλά παλεύω περισσότερες ώρες με επιτρεπτά φυσικά σκευάσματα, για να αντιμετωπίσω αρρώστιες και μύκητες που στη συμβατική γεωργία αντιμετωπίζουν (χωρίς επιτυχία πάντα) με ισχυρά φάρμακα.
-Τη φετινή παραγωγή πώς την είδατε; Οι τιμές θα είναι ικανοποιητικές;
Προφανώς έχουμε μία από τις χειρότερες χρονιές και ποιοτικά και ποσοτικά. Έχω προσωπικά επισκεφτεί πολλές ελαιοπαραγωγικές περιοχές της χώρας το τελευταίο διάστημα, από Μεσσηνία ως Αλεξανδρούπολη, και καθημερινά ομιλώ με μαθητές των σεμιναρίων μας από Κρήτη και αλλού, οπότε έχω εικόνα. Έχω δει και εξαιρετικά λάδια, αλλά η γενική εικόνα είναι απογοητευτική. Τυχεροί αυτοί που ξεκίνησαν νωρίς με άγουρο καρπό.
Σε μια τέτοια χρονιά χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στο να κρατήσουμε ψηλά τη φήμη του προϊόντος. Όχι προσμείξεις με περσινό (ανιχνεύεται εύκολα οργανοληπτικά), όχι αναμείξεις διαφορετικών ποιοτήτων. Καλύτερα λίγο και υψηλή ποιότητα παρά περίεργες προσμείξεις που οδηγούν σε κατώτερη ποιότητα.
Οι τιμές είναι νωρίς να διαμορφωθούν ακόμη, οι ενδείξεις είναι πως θα ανέβουν, αλλά οι ποσότητες είναι μικρές.
-Θεωρείτε πως ο Έλληνας ξέρει να επιλέγει καλό λάδι;
Δυστυχώς, όχι. Και μόνο που χρησιμοποιούμε (και εγώ ο ίδιος) λέξεις όπως λάδι, ελαιόλαδο κ.τ.λ., σκάβουμε το λάκκο του εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου. Το ίδιο και ο προσδιορισμός της ποιότητας μόνο με την οξύτητα. Γιατί υπάρχει η κατηγορία «ελαιόλαδο» με τεράστιες πωλήσεις στα σουπερ μάρκετ, όπου ναι μεν έχει οξύτητα έως 1%, αλλά η κατηγορία «ελαιόλαδο» είναι το μείγμα εξευγενισμένου ελαιολάδου και βρώσιμου παρθένου ελαιολάδου με οξύτητα όχι μεγαλύτερη από 1%.
Το εξευγενισμένο ελαιόλαδο παραλαμβάνεται με εξευγενισμό (εξουδετέρωση, απόσμηση, αποχρωματισμό) του μειονεκτικού παρθένου ελαιολάδου.
Κι όμως, αυτό πουλάει σε όλη τη χώρα και στο νομό μας. Και είναι ανεπίτρεπτο, ακόμη και στις ελαιοπαραγωγικές περιοχές, να αγοράζουμε «ελαιόλαδο», που όχι μόνον δεν έχει σχέση με χυμό ελιάς, αλλά παράγεται με χημικές επεξεργασίες μειονεκτικών. Ασφαλής λιπαρή ουσία, αλλά όχι χυμός ελιάς.
Ο καταναλωτής πρέπει να μάθει να ξεχωρίζει το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο από το άρωμα και τη γεύση, να μάθει να εντοπίζει τα οργανοληπτικά ελαττώματα. Η εταιρεία μου και εγώ, τόσο μέσα από τα πιστοποιημένα εκπαιδευτικά μας προγράμματα για το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο όσο και από τις ομιλίες μου σε ημερίδες και συνέδρια, έχουμε επικεντρωθεί σε αυτό και είμαστε στη διάθεση ερασιτεχνών και επαγγελματιών ή μελλοντικών επαγγελματιών.
Του Παναγιώτη Μπαμπαρούτση
