-Στ. Μπένος: «Ξεπερνώντας την τραγωδία του 1986, η Καλαμάτα έκανε ένα ποιοτικό άλμα για το μέλλον»
-Ευ. Λέκκας: «Η Καλαμάτα είναι από τις πιο καλά οχυρωμένες πόλεις στην Ελλάδα»
Κάθε τόπος έχει τις δικές του χρονολογίες-σταθμούς, που καθορίζουν την πορεία του αλλά και συνδέουν τις μνήμες των ανθρώπων του με τη σύγχρονη ιστορία του. Το βράδυ της 13ης Σεπτεμβρίου του 1986 αποτελεί αναμφισβήτητα «σταθμό» για τη σύγχρονη ιστορία της πόλης της Καλαμάτας…
30 χρόνια ακριβώς πριν, το χτύπημα του Εγκέλαδου ήταν φονικό και 22 συμπολίτες μας έχασαν τη ζωή τους από τα 6.2 Ρίχτερ, ενώ πάνω από 300 ήταν οι τραυματίες. Οι ζημιές ήταν επίσης πολλές, σε σπίτια και δημόσια κτήρια, καθώς και στα περισσότερα σχολεία. Χαρακτηριστικά, το 70% των κτηρίων της Καλαμάτας κρίθηκε ακατάλληλο.
Ο δε σεισμός της Δευτέρας 15 Σεπτεμβρίου και τα 5,6 Ρίχτερ αποτελείωσαν ό,τι είχε αφήσει ο μεγάλος πρώτος σεισμός.
Ταυτόχρονα, η Καλαμάτα ερήμωσε, καθώς αρκετοί κάτοικοι έφυγαν για τα χωριά της μεσσηνιακής υπαίθρου. Για μεγάλο διάστημα αρκετά σχολεία στεγάστηκαν σε σκηνές, λυόμενα, ακόμα και σε στρατόπεδα, στον πιο βαρύ ομολογουμένως χειμώνα που θυμάται η πόλη μέχρι και σήμερα.
Από την πρώτη στιγμή η Καλαμάτα έγινε το επίκεντρο της χώρας και όχι μόνο. Η βοήθεια ήταν μεγάλη, ενώ άμεσα έφτασαν συνεργεία ξένων μέσων διάσωσης. Μεγάλη ήταν και η συμβολή των Ελλήνων πυροσβεστών, ενώ μετά τους σεισμούς της Καλαμάτας δημιουργήθηκε η ΕΜΑΚ από το Πυροσβεστικό Σώμα.
Το βράδυ της 13ης Σεπτεμβρίου του 1986 θα υπενθυμίζει σε όσους το ζήσαμε ότι τίποτα στη ζωή δε θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο, ότι όλα μπορεί να ανατραπούν μέσα σε λίγα λεπτά, αλλά και ότι η ανθρώπινη φύση είναι «φτιαγμένη» να ανταπεξέρχεται όλων των δυσκολιών και οι άνθρωποι να ξαναστέκονται στα πόδια τους, αν χρειαστεί και από το μηδέν…
Κάπως έτσι και η Καλαμάτα ξεπέρασε τα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν το σεισμό και θωρακίστηκε, μαθαίνοντας να ζει με τον Εγκέλαδο. Λένε, άλλωστε, ότι η μοίρα των ανθρώπων που ζουν σε μια τόσο όμορφη περιοχή είναι συνυφασμένη με το να μάθουν να συμβιώνουν με τους σεισμούς…
Μετά τους σεισμούς του 1986 οι μόνες εγκαταστάσεις εφημερίδας που στοιχειωδώς στέκονταν όρθιες ήταν του «Θάρρους». Ο Γιάννης Αποστολάκης, εκδότης και διευθυντής του «Θ», τότε, με το ήθος που τον διέκρινε, έκρινε πως θα ήταν απαράδεκτο να εκμεταλλευθεί την τραγική εκείνη κατάσταση της πόλης του, με τις άλλες εφημερίδες («Ελευθερία» και «Σημαία») να μην μπορούν να εκδοθούν.
Έτσι, κάλεσε τους υπόλοιπους εκδότες, προκειμένου στις εγκαταστάσεις του «Θ» να βγαίνει κοινή έκδοση, για όσο χρόνο χρειαστεί, με τον τίτλο «ΚΑΛΑΜΑΤΙΑΝΑ ΝΕΑ».
30 χρόνια μετά, το «Θάρρος» επικοινώνησε με τον άνθρωπο που αντιμετώπισε ως δήμαρχος αυτή την τραγωδία, τον πρώην υπουργό Σταύρο Μπένο, και συγχρόνως τον άνθρωπο που σχεδίασε, άμεσα, την ανασυγκρότηση της πόλης.
Επίσης, τις δικές του «μνήμες» μας «κατέθεσε» ο νυν πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού & Προστασίας , Ευθύμιος Λέκκας, που βρέθηκε από τις πρώτες στιγμές μετά το σεισμό στην Καλαμάτα ως νεαρός σεισμολόγος.
Σταύρος Μπένος, δήμαρχος Καλαμάτας (1979-1990)
-Πού βρισκόσασταν την ώρα που έγινε ο σεισμός;
Μέσα στο πλοίο «ΠΑΡΟΣ», όπου γινόταν η τελετή εγκαινίων της ακτοπλοϊκής γραμμής Καλαμάτα – Κισσάμου Χανίων.
-Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που θυμάστε από εκείνο το βράδυ;
Η εικόνα της συντετριμμένης πόλης μέσα στο σκοτάδι και στον αχό από σκόνη, καθώς την αντίκρισα βγαίνοντας από το πλοίο.
-Ως δήμαρχος αυτής της πόλης που είχε πληγεί ποιες ήταν οι πρώτες σκέψεις και αντιδράσεις σας;
Οι πρώτες σκέψεις εμπεριείχαν ένα μείγμα αγωνίας και ονείρων για το πώς θα είναι η μελλοντική Καλαμάτα μετά το σεισμό. Οι πρώτες αντιδράσεις ήταν ένας ταχύρρυθμος έλεγχος στην κατάσταση των δικτύων της πόλης (ύδρευση, αποχέτευση κ.λπ.), μια πρώτη εκτίμηση των καταστροφών τόσο στις συμβατικές κατασκευές όσο και στο μνημειακό πλούτο της.
-Απ’ όλες εκείνες τις ημέρες… και το δύσκολο χειμώνα που ακολούθησε, ποια «εικόνα» θυμάστε περισσότερο;
Έχουν εντυπωθεί δύο εικόνες. Η πρώτη είναι από τη νύχτα του σεισμού, όταν με μια ντουντούκα της Πυροσβεστικής διέτρεξα όλη την πόλη για να ενθαρρύνω τους πολίτες. Η δεύτερη είναι οι χιονισμένες σκηνές προς το τέλος του Μάρτη του ’87, σε μια πόλη που σπανίως χιονίζει.
-30 χρόνια μετά, και έπειτα από την περιπέτεια που πέρασε η πόλη, πώς θεωρείτε ότι επηρεάστηκε η Καλαμάτα; Πιστεύετε πως είναι θωρακισμένη από έναν ανάλογο σεισμό στο μέλλον;
Η πόλη είναι απολύτως θωρακισμένη από ένα μελλοντικό πλήγμα, αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι με τις πολεοδομικές ρυθμίσεις που ακολούθησαν (π.χ. το Ειδικό Διάταγμα για τη Διάσωση του Ιστορικού Κέντρου) και ένα γιγαντιαίο πρόγραμμα προστασίας και ανάδειξης των μνημείων και των νεοκλασικών κτηρίων, η Καλαμάτα έκανε κυριολεκτικά ένα ποιοτικό άλμα για το μέλλον.
Ευθύμιος Λέκκας, πρόεδρος Οργανισμούς Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας
-Ποιες εικόνες σάς έρχονται στο μυαλό από τη στιγμή που βρεθήκατε στην Καλαμάτα αμέσως μετά το σεισμό;
Έφτασα στην Καλαμάτα αμέσως, την επόμενη ημέρα του μεγάλου σεισμού… Θυμάμαι ότι αντίκρισα την απόλυτη καταστροφή… Κόσμο συγκεντρωμένο στο πάρκο, στο λιμάνι και όπου υπήρχε ανοικτός χώρος… τρομαγμένοι όλοι από ό,τι είχαν ζήσει. Φυσικά, θυμάμαι και τον τότε δήμαρχο τον Σταύρο Μπένο, που οργάνωσε με πολύ μεγάλη ψυχραιμία όλη αυτή την προσπάθεια συντονισμού όλων μας που βρεθήκαμε στην Καλαμάτα με σκοπό να βοηθήσουμε. Ο σεισμός της Καλαμάτας είναι «σταθμός» για εμάς. Αποτέλεσε την πρώτη επιτυχημένη διαχείριση φυσικής καταστροφής στη χώρα μας, ενώ έγινε και η αιτία να αναπτυχθούν σχέδια για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, αλλά και για την αλλαγή του αντισεισμικού κανονισμού στην Ελλάδα.
-30 χρόνια μετά το σεισμό πόσο θωρακισμένη είναι σήμερα η Καλαμάτα;
Η Καλαμάτα είχε την τύχη και την ατυχία μαζί να έχει το σεισμό του 1986. Αμέσως μετά εφαρμόστηκε ο καινούργιος αντισεισμικός κανονισμός, ο οποίος είναι κατά πολύ βελτιωμένος και τα κτήρια έχουν χτιστεί με αυξημένες προδιαγραφές. Βεβαίως, βοήθησε η ευαισθητοποίηση του κόσμου και το ενδιαφέρον του για τήρηση του αντισεισμικού κανονισμού στην Καλαμάτα. Πιστεύω ότι ο δομημένος ιστός της πόλης είναι από τους καλύτερους που υπάρχουν σε πανελλήνιο επίπεδο, ενώ η τρωτότητα των κτηρίων της έχει μειωθεί στο ελάχιστο δυνατό.
Του Κώστα Γαζούλη
