Σε πλήρη εξέλιξη οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης
Μέρα με τη μέρα αναδεικνύεται όλο και περισσότερο το μεγαλείο του βυζαντινού μνημείου του ιερού ναού της Παναγίας της Βλαχέρνας στα Φιλιατρά καθώς βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασής του, με δαπάνες του Συλλόγου Φιλοπρόοδων Φιλιατρών, από συνδρομές και προσφορές Φιλιατρινών. Ο ναός της Παναγίας της Βλαχέρνας βρίσκεται στο ΒΔ μέρος των Φιλιατρών, μέσα στο Πάρκο της Βλαχέρνας. Το πρώτο κτίσμα κατασκευάστηκε πριν από τη Φραγκοκρατία. Όταν το 1204 εγκαταστάθηκαν οι Φράγκοι στην Πελοπόννησο την μετέτρεψαν σε καθολική εκκλησία ή έκτισαν καινούρια στην ίδια θέση. Μετά την αποχώρηση των Φράγκων, η καθολική εκκλησία μετασκευάστηκε και πάλι σε ορθόδοξη ή κτίστηκε καινούργια στην ίδια θέση μεταξύ των ετών 1500 – 1600. Από το 1747, το μοναστήρι της Βλαχέρνας, που μέχρι τότε ανήκε στη Μητρόπολη Χρστιανουπόλεως, μετά από Πατριαρχικό Συγίλλιο, κατατάγηκε στις Σταυροπηγιακές μονές και από τότε υπάγεται κατευθείαν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Το 1777 το Πατριαρχικό Συγίλλιο αναγνωρίζει ότι «το μονήδριον της Υπεραγίας Θεοτόκου το κείμενον εις θέσιν Ζαχαριάνα Φιλιατρών είναι μετόχιον έκπαλαι της Μονής Σκαφιδιάς και υποκείμενον αυτής». Το ίδιο αναγνωρίζεται και στα Πατριαρχικά Συγίλλια του 1784 και 1798. Με την απόφαση της Κυβερνήσεως του 1827 όλες οι μονές που είχαν λιγότερους από έξι καλόγηρους έπρεπε να καταργηθούν και η περιουσία τους να περιέλθει στο κράτος. Τότε στη Βλαχέρνα μόναζε μόνο ένας καλόγηρος. Μετά από ενέργειες της Μονής Σκαφιδιάς αποφασίστηκε ότι, αφού η Μονή εξακολουθεί να λειτουργεί, διατηρείται και το Μετόχι της, η Παναγία Βλαχέρνα Φιλιατρών.
Η υπάρχουσα
Η σημερινή εκκλησία κτίστηκε πριν το 1820 και είναι το τέταρτο κτίσμα στην ίδια θέση. Κατασκευάστηκε από υλικά προϋπάρχουσας εκκλησίας. Αυτοί που την έκτισαν τοποθέτησαν στο εξωτερικό λίθους αγιογραφημένους που ανήκαν στον τρίτο ναό. Η όλη τεχνική μαρτυρεί ότι η αγιογράφηση έγινε μεταξύ του 1500 – 1600. Ο ναός της Παναγίας της Βλαχέρνας προστατεύεται από την 26η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων σύμφωνα με το ΦΕΚ 998/Β/1-11-1996. Παραχωρήθηκε στο Σύλλογο Φιλοπρόοδων, μετά από ενέργειές του, με το υπ` αριθμόν 1851/1931 έγγραφο της Ιεράς Μητρόπολης Ηλείας, ύστερα από απόφαση του Τοπικού της Συμβουλίου (Ο.Δ.Ε.Π). Έτσι, από το 1931 ο Σύλλογος Φιλοπρόοδων Φιλιατρών συντηρεί και φροντίζει το Ναό.
Σημαντικό μνημείο
Όπως είπε στο «Θ», η δραστήρια πρόεδρος του Συλλόγου Φιλοπρόοδων Φιλιατρών, Βιβή Παντλάκη, «Οι εργασίες αποκατάστασης και συντήρησης, σύμφωνα με την τεχνική έκθεση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, περιλαμβάνουν αντικατάσταση της στέγης, αποκάλυψη της τοιχοποιίας και εργασίες για την αποφυγή της διάβρωσης των τοίχων. Η ανάγκη για την αντικατάσταση της στέγης προέκυψε το 2013. Από τότε ο Σύλλογος καταβάλλει προσπάθειες ώστε να συγκεντρωθούν τα απαραίτητα χρήματα, μέσω δωρεών, μιας και ούτε από την αρχαιολογική υπηρεσία, ούτε από αλλού υπάρχει η δυνατότητα κάλυψης των εξόδων. Μόλις συγκεντρώθηκαν τα απολύτως απαραίτητα χρήματα από τον προηγούμενο Μάιο, ο Σύλλογος απηύθυνε ανοικτή πρόσκληση για την εύρεση εργολάβου. Στην πρόσκληση αυτή έδειξε ενδιαφέρον μόνον ένας εργολάβος ο οποίος και ανέλαβε τις εργασίες. Οι εργασίες έχουν ξεκινήσει περίπου δέκα ημέρες και γίνονται, μετά από συναντήσεις και συνεννοήσεις του Συλλόγου με την προϊσταμένη Αρχαιοτήτων κ. Ε. Μηλίτση, με την εποπτεία μηχανικού της Εφορείας Αρχαιοτήτων. Ωστόσο στην πορεία προκύπτει ανάγκη και για άλλες εργασίες που είναι απολύτως απαραίτητο να πραγματοποιηθούν ταυτόχρονα με τις υπόλοιπες. Για αυτές τις επιπλέον εργασίες που είναι μελέτη για τον ηλεκτροφωτισμό του Ναού και ολική αντικατάσταση της ηλεκτρικής εγκατάστασης καθώς και αντικατάσταση της μιας πόρτας και των παραθύρων και επί πλέον υλικά για τη στήριξη του κτηρίου, δεν έχουν βρεθεί ακόμα τα χρήματα. Η αντικατάσταση του τέμπλου, των στασιδιών και των προσκυνηταρίων μπορούν να γίνουν σε μεταγενέστερο χρόνο.
Το Δ.Σ. του Συλλόγου εκφράζει την ανησυχία του για το πως θα καταφέρει να ανταπεξέλθει στο κόστος των εργασιών αυτών. Ωστόσο, έχει συνείδηση ότι οι αλλαγές που γίνονται στο μνημείο θα μεταβάλουν εντελώς την όψη του αλλά και την εικόνα του χώρου που το περιβάλλει. Είναι ένα έργο που πραγματοποιείται στην επέτειο των ενενήντα χρόνων του Συλλόγου, πρέπει δε, να παραδοθεί στην τοπική κοινωνία και στις επόμενες γενιές ως ένα έργο – μνημείο και τόπος λατρείας, σημείο αναφοράς της πόλης των Φιλιατρών. Γι’ αυτό όλα πρέπει να γίνουν μελετημένα και με προσοχή ώστε να επιστρέψει στην πρώτη του μορφή ο Ναός και να αναδειχθεί στο μέγιστο δυνατόν ως ένα σημαντικό μνημείο. Με αυτή τη λογική το Δ.Σ. καλεί τους συμπολίτες μας να συνεχίσουν να ενισχύουν το Σύλλογο για το έργο αυτό».
Του Ηλία Γιαννόπουλου
