Ένας από τους 15 κριτές του Διαγωνισμού Ελαιολάδου της Νέας Υόρκης μιλά «έξω από τα δόντια»
Αποφασίσαμε να αφήσουμε για λίγο τις διακρίσεις και τους επαίνους στο ελληνικό και δη στο μεσσηνιακό ελαιόλαδο, και να μιλήσουμε για τα προβλήματά του.
Γιατί η τιμή δεν ανεβαίνει; Γιατί καθημερινά χώρες που δεν υπήρχαν στο χάρτη στην παραγωγή ελαιολάδου μάς ξεπερνούν; Τι, τελικά, μπορεί να αλλάξει;
Το «Θάρρος» μίλησε σχετικά με τον Κώστα Λύρη, τον Καλαματιανό γεωπόνο που πρόσφατα επέστρεψε από τη Νέα Υόρκη, όπου συμμετείχε ως κριτής στον ομώνυμο διαγωνισμό ελαιολάδου.
Ο κ. Λύρης αναφέρθηκε στην εμπειρία του, ενώ μας είπε και αλήθειες που «δε χαϊδεύουν αυτιά», κυρίως όσων έχουν επαναπαυτεί πίσω από την επωνυμία Ελληνικό Ελαιόλαδο:
-Δεύτερη φορά στο Διαγωνισμό Ελαιολάδου της Νέας Υόρκης. Μιλήστε μας γι’ αυτή την εμπειρία.
Ήταν μια μεγάλη τιμή και αναγνώριση, η οποία έρχεται για άλλη μια φορά από το εξωτερικό. Μια αναγνώριση της εμπειρίας και της προσεκτικής δουλειάς των τελευταίων 15 ετών που ασχολούμαι με το ελαιόλαδο.
Δεκαπέντε κριτές ελαιολάδου μαζεμένοι από όλο τον κόσμο, με ένα και μόνο σκοπό, να αξιολογήσουμε ελαιόλαδα από τον παγκόσμιο χάρτη, την Ιαπωνία, την Ευρώπη, τη νότιο Αφρική, την Αργεντινή, Χιλή, την Καλιφορνία και πολλές άλλες περιοχές. Ήταν ένα πραγματικό σχολείο.
-Ποια τα οφέλη μια χώρας και συγκεκριμένα ενός ελαιολάδου, για να συμμετέχει σε έναν τέτοιο διαγωνισμό;
Σίγουρα η διάκριση και η προσωπική ικανοποίηση που απορρέει από αυτήν. Η δωρεάν διαφήμιση που ακολουθεί και που όλοι γνωρίζουν ότι αφορά πραγματικά χαρακτηριστικά και όχι διαφημιστικό κόλπο. Και φυσικά, δεν είναι λίγο να βραβεύεσαι στο μεγαλύτερο διαγωνισμό του κόσμου! Ο διαγωνισμός της Νέας Υόρκης μέσα σε τρία μόνο χρόνια έχει επισκιάσει όλους τους άλλους, γιατί, εκτός από ένα απλό βραβείο, προσφέρει προβολή μέσω της ιστοσελίδας του καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.
-Ποια τα κριτήρια για να αναδειχθεί το καλύτερο ελαιόλαδο;
Τα κριτήρια είναι απλά, ΑΡΙΣΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ, δε γίνονται εκπτώσεις και είναι τόσο σκληρός ο ανταγωνισμός, που δε συγχωρά λάθη. Χαρακτηριστικό είναι ότι περίπου το 40%, ίσως και λίγο παραπάνω, των ελαιολάδων κρίθηκε εκτός προδιαγραφών (ελαττωματικό) και δυστυχώς, πάρα πολλά ελληνικά ήταν σε αυτή την κατηγορία.
Πρέπει να αναρωτηθούμε τι γίνεται και χάνουμε διαρκώς έδαφος σε αυτούς τους διαγωνισμούς, αν και φέτος είχαμε καλύτερη παρουσία από το 2014.
-Πόσες συμμετοχές υπήρχαν φέτος; Μεταξύ αυτών πόσες ελληνικές;
Οι συμμετοχές ήταν πάρα πολλές, περίπου 640 ελαιόλαδα από όλο τον κόσμο, και ξεπέρασαν κατά πολύ όλους τους άλλους διαγωνισμούς.
Τα ελληνικά ήταν 168, τα περισσότερα όλων, αλλά με τα λιγότερα αναλογικά βραβεία. Μόλις το 21% διακρίθηκε. Πήραμε 35 βραβεία, σε αντίθεση με την Ισπανία που πήρε 73, την Ιταλία με 43, με τις περίπου μισές παρουσίες από την Ελλάδα, και την Πορτογαλία με 22. Αυτό που πρέπει να μας προβληματίσει είναι ότι ένα από την καλύτερη κατηγορία, δηλαδή χρυσό βραβείο κατηγορίας, πήγε στην ΙΑΠΩΝΙΑ!
Από τη Μεσσηνία είχαμε μερικές διακρίσεις, αλλά είχαμε και αρκετά ελαιόλαδα τα οποία δεν κατάφεραν να φέρουν αποτέλεσμα. Φανταστείτε ότι μόνο τρία ελληνικά πήραν χρυσά βραβεία.
-Γιατί, κατά τη γνώμη σας, το ελληνικό ελαιόλαδο έχει μείνει πίσω σε σχέση με την Ιταλία και την Ισπανία;
Φταίει το ότι τα ξέρουμε όλα, είμαστε παντογνώστες, είμαστε σίγουροι πάντα ότι έχουμε το καλύτερο λάδι.
Εξακολουθούμε να χρησιμοποιούμε ραβδιστήρια για τη συλλογή, να βάζουμε τις ελιές σε πλαστικά τσουβάλια, να αργούμε να βγάλουμε τις ελιές, να χρησιμοποιούμε υψηλές θερμοκρασίες στο ελαιοτριβείο, να αποθηκεύουμε το λάδι σε ακατάλληλους χώρους και να είμαστε σίγουροι ότι έχουμε το καλύτερο λάδι.
Όλα αυτά φταίνε, όλα αυτά που κάνουμε και δεν παραδεχόμαστε.
Ευτυχώς, υπάρχουν και οι φωτεινές εξαιρέσεις, αυτοί που διακρίνονται και ιδιαίτερα όσοι έχουν συνεχείς διακρίσεις. Μεταξύ αυτών υπάρχουν και Μεσσήνιοι.
Την επόμενη εβδομάδα θα προσπαθήσω να κάνω μια σύνθεση των συμπατριωτών μας που διακριθήκαν.
-Ένα από τα θέματα που απασχολούν τους παραγωγούς ελαιολάδου είναι η χαμηλή τιμή. Μάλιστα, τη φετινή χρονιά η παραγωγή ήταν μειωμένη για την Ισπανία και την Ιταλία. Παρ’ όλα αυτά, η τιμή στην Ελλάδα δεν ανέβηκε και τόσο, γιατί αυτό;
Δεν είμαστε ρυθμιστές της τιμής του ελαιολάδου, αυτό πρέπει να το καταλάβουμε. Η τιμή διαμορφώνεται από αυτούς που το αγοράζουν και, δυστυχώς, το αγοράζουν χύμα οι Ιταλοί και οι Ισπανοί.
Οι ποσότητες που παράγουμε δεν μπορούν να απορροφηθούν από τις εγχώριες επιχειρήσεις. Άρα, θεωρητικά και μόνο, υπάρχει υπερπαραγωγή για την κάλυψη των εσωτερικών εμπορικών αναγκών μας. Ως εκ τούτου, η ανάγκη της εξαγωγής χύμα ελαιολάδου διαμορφώνει και την τελική τιμή.
Μην ξεχνάτε ότι οι τρίτες χώρες έχουν μπει δυνατά στο παιχνίδι του ελαιολάδου και προσφέρουν απίστευτες ποσότητες στην αγορά. Ποιος, λοιπόν, οικονομοτεχνικός νόμος θα μπορούσε να συνηγορήσει σε μια αύξηση της τιμής πώλησης του χύμα ελαιολάδου; Εγώ δε γνωρίζω κανέναν.
-Βλέπουμε το φαινόμενο μικρές επιχειρήσεις να τυποποιούν λάδι και να ξεχωρίζουν στις αγορές και τις εξαγωγές. Γιατί, κατά τη γνώμη σας, μαζικές κινήσεις απέτυχαν ή δεν καταφέρνουν κάτι ανάλογο;
Συνήθως η ιδιωτική πρωτοβουλία είναι αυτή που διαπρέπει. Νέοι άνθρωποι μορφωμένοι, με όραμα, καταφέρνουν πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα, αρκεί να μην υπερβαίνουν εαυτούς.
Πρέπει πρώτα να πιστέψεις σε αυτό που κάνεις. Μόνο τότε θα έχεις επιτυχία. Επίσης, πρέπει να γνωρίζεις και τι έχεις στα χέρια σου.
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι υπάρχουν επιχειρήσεις ατομικές και οικογενειακές που «πετάνε», ακόμα και στην πόλη μας. Θα μπορούσα να σας αναφέρω πάρα πολλές, τους γνωρίζουμε όλοι. Από την άλλη πλευρά, υπήρχαν και σχήματα που απέτυχαν εντελώς εξαιτίας των διορισμένων διοικήσεων που είχαν.
Αγράμματοι και άξεστοι άνθρωποι βρέθηκαν να διοικούν κολοσσούς και τους καταστρέψανε.
-Η κρίση έχει στρέψει νέους στο ελαιόλαδο και γενικά στον πρωτογενή τομέα;
Σαφώς ναι, αλλά οι περισσότερες ενέργειες είναι ερασιτεχνικές. Ξεκινούν ένα νέο βήμα σημαντικό για την περαιτέρω εξέλιξή τους χωρίς συγκεκριμένο στόχο ή πέφτοντας σε νέες καλλιέργειες, τις οποίες δε γνωρίζουν, με αποτέλεσμα να αποτυγχάνουν και να αποθαρρύνονται.
Η καλύτερη πολιτική θα ήταν να αποταθούν σε μια εταιρεία υποστήριξης του πρωτογενούς τομέα, όπως είναι η δική μας ή και άλλες, ώστε να γίνουν σωστές αξιοποιήσεις του κεφαλαίου, χωρίς ρίσκο. Φανταστείτε ότι κάποιος συντοπίτης μας έκανε μια επένδυση κεφαλαίου και έστησε μια αγροτική επιχείρηση παραγωγής φραγκόσυκου, κι ενώ είχε καλή ποιότητα και ικανές ποσότητες προς εμπορία, δεν μπόρεσε να διαθέσει το προϊόν. Αποτέλεσμα; Οικονομική καταστροφή. Γι’ αυτό μικρά και προσεκτικά βήματα!
-Η χώρα μας με βάση την παραγωγή της πού μπορεί να φτάσει;
Η χώρα μας, από τρίτη παραγωγός χώρα στο χάρτη του ελαιολάδου, φέτος έπεσε στην τέταρτη (ακόμα δεν υπάρχουν τελικά αποτελέσματα μεσογειακής παραγωγής ). Την πέρασε η Τυνησία. Η Τουρκία έχει αρχίσει να γίνεται δυνατός παίχτης και γίνονται διαρκώς νέες φυτεύσεις, ενώ τα λάδια, από τις νέες παραγωγούς χώρες ελαιόλαδου, συνεχώς αυξάνονται. Αυτό και μόνο αρκεί, για να μας δώσει να καταλάβουμε ότι εδώ και πολλά χρόνια δεν είμαστε ρυθμιστές του παιχνιδιού. Αν αυτό το καταλάβουμε και δουλέψουμε στο κομμάτι ποιότητα και ανταγωνιστικό πακέτο, τότε θα πετύχουμε.
-Η διάθεση και το ενδιαφέρον των παραγωγών εξελίσσεται ή απλά μαζεύουν τις ελιές τους μια φορά το χρόνο και από εκεί και πέρα περιμένουν την καλή τιμή;
Οι νέοι άνθρωποι αγαπούν αυτό που κάνουν και συνεχώς βελτιώνονται. Υπάρχει μια διαρκής βελτίωση και θέληση για μάθηση.
-Κυκλοφορεί μια αρρώστια που προσβάλλει τα ελαιόδεντρα. Πόσο ανησυχητική είναι και πώς μπορεί να προστατευτεί ο παραγωγός;
Πρόκειται σίγουρα για ανησυχητικό φαινόμενο, το οποίο, δε σας κρύβω, μας απασχόλησε σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις με τους συναδέλφους στο διαγωνισμό, αλλά όπως με έχουν πληροφορήσει και οι συνάδελφοι της ιταλικής εταιρείας με την οποία συνεργάζομαι, ίσως τα πράγματα να μην είναι και τόσο δραματικά.
Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται ιδιαίτερα αυστηρό κλάδεμα και αρκετές επεμβάσεις με χαλκό.
-Επόμενος προσωπικός σας στόχος; Υπάρχει κάποιος διαγωνισμός που θα συμμετέχετε;
Ήδη έχει «κλειδώσει» ο επόμενος διαγωνισμός στη Νέα Υόρκη για το 2015 και υπάρχει ένα ενδιαφέρον για το διαγωνισμό στην Ιαπωνία. Επόμενος προσωπικός στόχος είναι η δημιουργία σε σύντομο διάστημα ενός πιστοποιημένου πάνελ γευσιγνωσίας ελαιολάδου. Είναι κάτι που λείπει από τη χώρα μας. Αυτά που υπάρχουν είναι εξαιρετικά λίγα. Χαρακτηριστικό είναι ότι πιστοποιημένο πάνελ, από το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου, είναι μόνο ένα, ενώ στην Ιταλία υπάρχουν 15. Κοινά πάνελ, λιγότερα από 6 σε εμάς, ενώ στην Ιταλία πάρα πολλά.
Του Παναγιώτη Μπαμπαρούτση
