Για την ιστορία της πόλης: Βασίλης Ι. Μανιάτης
Ο ξεναγός μας φακός συνεχίζει την ενημερωτική του διαδρομή στους φίλους της παλιάς Καλαμάτας, για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι.
Σημερινό θέμα είναι η ιστορία της καπνοβιομηχανίας στην πόλη μας. Καίτοι δεν είναι καπνοπαραγωγός περιοχή, κατόρθωσε να πάρει μια αξιόλογη θέση στην καπνοβιομηχανία της Ελλάδος και σήμερα την «πρωτιά» στην παγκόσμια εξαγωγή δια της «Καρέλια Α.Ε.».
Η ιστορία αυτή περιλαμβάνει ανθρώπους αξιόλογους, με εμπορικό δαιμόνιο, εργατικότητα και ικανότητες, οι οποίοι υπήρξαν πρωτεργάτες της ιδέας αυτής στην πόλη μας.
Είναι γεγονός ότι, μετά την απελευθέρωσή μας από τον τουρκικό ζυγό, υπήρχε μεγάλη φτώχεια και εξαθλίωση σ’ όλους τους τομείς.
Οι φίλοι του καπνού (καπνιστές) ήξεραν μόνο το «ναργιλέ», καθώς και τη μάσηση ή την εισπνοή του καπνού. Κατάλοιπα της Τουρκοκρατίας.
Το ελληνικό εμπορικό δαιμόνιο δε στάθηκε εκεί. Δημιούργησε βιοτεχνίες οι οποίες πρόσφεραν τον καπνό «ψιλοκομμένο» και με το τσιγαρόχαρτο επέβαλαν το «στριφτό τσιγάρο». Στο εμπόριο προσφερόταν αρχικά σε σακκουλάκια και μετέπειτα σε σκληρό κουτί.
Έχει, λοιπόν, να παρουσιάσει η πόλη μας αξιόλογους ανθρώπους που ξεκίνησαν αυτό το εμπόριο και συνετέλεσαν στην οικονομία του τόπου.
Για ιστορικούς λόγους, αλλά και μνήμης, ο γράφων θ’ αναφερθεί στα ονόματα αυτών:
Πρώτος εμφανίστηκε το 1875 ο Δημήτριος Δαμηλάτης προερχόμενος απ’ το Λαδά της Αλαγονίας.
Εν συνεχεία ο Γεώργιος Λυκ. Σκιάς το 1885 μέχρι το 1929.
Κατόπιν οι αδελφοί Γεώργιος και Ευστάθιος Καρέλιας το 1888.
Ο Ηλίας Τσιλιβής το 1909, ο Π. Καραμπίνης το 1932, ο Κώστας και Αλέκος Πτωχούλης το 1939.
Ακολουθούν και τα ονόματα άλλων μικρότερων καπνεμπόρων, όπως: Α. Καμμάνος, Γ. Ρουμελιώτης, Ι. Καπόμπασης, Στ. Λυκουρέζος, Σ. Σκιάς, Κ. Καστορέας, Δ. Κωνσταντόπουλος, Π. Σαρδελιάνος, Ν. Σκλήκας.
Λίγα λόγια τους Αφούς Καρέλια
Όπως ελέχθη, το 1888, ο Γιώργος Καρέλιας με τον αδελφό του Ευστάθιο ίδρυσαν στην πόλη μας καπνεμπορική επιχείρηση και προμήθευαν την Καλαμάτα και τα γύρω χωριά με καπνό. Τον καπνό έφερναν με καΐκια από το Αγρίνιο και τη Λαμία.
Ο Γ. Καρέλιας απέκτησε 8 παιδιά. Τέσσερις γιους και 4 κόρες. Αργότερα οι γιοι του: Ανδρέας, Κωνσταντίνος, Ιωάννης και Ευστάθιος, ασχολήθηκαν με την επιχείρηση.
Το 1916 ο γιος του, Ανδρέας Καρέλιας, κάνει την πρώτη έξυπνη κίνηση και αγοράζει την πρώτη αυτόματη σιγαροποιητική μηχανή, η οποία τότε επιτέλεσε πραγματική επανάσταση στον τομέα του αυτοματισμού και της ταχύτητας της παραγωγής, καθώς και της ποιοτικής εμφάνισης των τσιγάρων.
Τη δεκαετία του 1930 η Καπνοβιομηχανία «Καρέλια Α.Ε.» είναι πασίγνωστη στην Πελοπόννησο και τον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο.
Το 1929, η επιχείρηση συγκαταλέγεται μεταξύ των πρώτων 29 ελληνικών βιομηχανιών και 20 χρόνια αργότερα, βρίσκεται στη 12η θέση.
Το 1934, λανσάρει το ΕΞΤΡΑ ΚΑΡΕΛΙΑ από καπνά Αγρινίου.
Το 1947, διαφημίζει τα σήματα ΑΦΟΙ ΚΑΡΕΛΙΑ σε κούτα των 100 (Λαϊκά), τα ΣΕΡΤΙΚΑ ΛΑΜΙΑΣ Αφοί Καρέλια, με το χαρακτηριστικό κόκκινο πακέτο, το οποίο σημείωσε μεγάλη επιτυχία και καπνίστηκε όσο κανένα άλλο απ’ τις λαϊκές μάζες και τους Πελοποννήσιους αγρότες.
Θεωρήθηκε το καλύτερο «σέρτικο» τσιγάρο της εποχής του.
Μετά το 1950, τα τσιγάρα της εταιρείας έχουν μεγάλη κυκλοφορία σε όλη την Ελλάδα, χάριν των εξαιρετικών χαρμανιών.
Το 1957, κυκλοφορεί το γνωστό και πλέον ιστορικό σήμα «Καρέλια φίλτρο», σε συσκευασία κασετίνας που γνωρίζει πανελλήνια επιτυχία.
Άλλα σήματα που ακολούθησαν ήταν τα: εκλεκτά – έξτρα Καρέλια – Λουξ – Ρεκόρ – Ρεξ – Λήθη – Ζαπάντι – Ζαπάντι 12 και Ζαπάντι 13.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 δημιουργεί και το σήμα «Καρέλια Λάιτς», που έρχεται πρώτο σε πανελλήνια κλίμακα στις πωλήσεις ελαφρών τσιγάρων.
Τα χρόνια 1991 – 1993, κυκλοφόρησαν τα σήματα: Ρουαγιάλ – Ούλτρα – Καρέλια Λάιτς κ.ά.
Η εξελικτική πορεία της Καπνοβιομηχανίας μέχρι σήμερα είναι λίγο πολύ γνωστή σ’ όλους μας, μιας και αποτελεί το βιομηχανικό σύμβολο της πόλης μας, που προβάλλει την Καλαμάτα στο πανελλήνιο και στο εξωτερικό.
Υ.Γ. τα στοιχεία έχουν παρθεί από την έκδοση του υπέροχου βιβλίου «Η ιστορία του ελληνικού τσιγάρου» του ελληνικού – λογοτεχνικού και ιστορικού αρχείου Αθήνας 1998.
