Η Φρίντα Λιάππα του κινηματογράφου, της λογοτεχνίας και της ελευθερίας
«Μπορεί η αφήγησή σου να έχει τη μορφή ενός παραμυθιού, ενός τραγουδιού, ενός μόνο ήχου –μυριάδες είναι οι τρόποι που υπάρχουν -, αλλά πάντα από κάτω θα υπάρχει αυτό που δίνει ισχύ σ’ όλες τις μεγάλες ταινίες που διασώζονται μέχρι σήμερα: το ανθρώπινο δράμα. Έτσι, εμένα μ’ ενδιαφέρει η αλήθεια μιας κατάστασης κι όχι η αληθοφάνειά της, η μοίρα ενός προσώπου και όχι η ωραιοποίησή του, η σύγκρουση των δυνάμεων που λειτουργούν μέσα σε μια υπόθεση και όχι η παράστασή τους. Μ’ ενδιαφέρουν, με δυο λόγια, οι ιστορίες που αφηγείται χρόνια τώρα ο λαός μας –μ’ ενδιαφέρει όμως και η «ιστορία» που κρύβει μέσα της ο τρόπος που ένας άνθρωπος πιάνει το ποτήρι του…», έλεγε η Φρίντα Λιάππα σε μία από τις συνεντεύξεις της.
Όπως ήδη έχει ανακοινωθεί, ο Σύλλογος των Απανταχού Νησιωτών “ΠΑΜΙΣΟΣ” και ο Θεατρικός Όμιλος Λυκείου Μεσσήνης, διοργανώνουν διήμερο αφιέρωμα στην Φρίντα Λιάππα, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στο προαύλιο του 3ου Δημοτικού Σχολείου Μεσσήνης, στις 6 και 7 Αυγούστου. Μάλιστα, την πρώτη ημέρα, θα γίνει παρουσίαση του βιβλίου που εξέδωσε ο Σύλλογος στη μνήμη της.
Τις προηγούμενες ημέρες η ενημερωτική ιστοσελίδα tvxs.gr δημοσίευσε αποσπάσματα από το βιβλίο της. Από το σχετικό ρεπορτάζ της Φωτεινής Λαμπρίδη, αναδημοσιεύουμε ορισμένα χαρακτηριστικά αποσπάσματα.
«Δε θέλω να μ’ ερωτευτείς, να με γλιτώσεις απ’ τον εαυτό μου ζητάω”
Aυτό τον εαυτό της Λιάππα προσπαθεί να περιγράψει και να αναλύσει στο βιβλίο «Φρίντα Λιάππα: Τα ποιήματα – Αφιέρωμα στο έργο της», που κυκλοφορεί τον Σεπτέμβριο όπως διευκρινίζουν στον πρόλογο τα μέλη του Συλλόγου «Πάμισος» των συμπατριωτών της Φρίντας.
Η Μεσσήνη εξάλλου έχει αποτυπωθεί στο έργο της έντονα, όπως αποτυπώνονται οι πρώτοι έρωτες και άλλοτε αιφνίδια όπως ξεπηδούν στο έργο των σημαντικών δημιουργών τα βιώματα από τις μνήμες του πατρικού σπιτιού. Οι ήχοι του τόπου της όπως γράφει ο Κυριάκος Αγγελάκος «αποτέλεσαν την ηχητική μπάντα των ταινιών και της ζωής της».
Διαβάζοντας το σύνολο των ποιημάτων της κανείς δεν μπορεί παρά να συμφωνήσει με τον Χρήστο Αγγελάκο που σημειώνει μεταξύ άλλων πως: “Το απαρηγόρητο παιδί και η ερωτευμένη γυναίκα είναι τα δύο πρόσωπα με τα οποία η Φρίντα θα περιπλανηθεί στους τόπους της γραφής. Θα αγαπήσει τους επιλόγους, τα αποσπάσματα, τα σπαράγματα και τ’ αποφθέγματα”.
Ξεφυλλίσαμε το βιβλίο πριν τοποθετηθεί στα ράφια των βιβλιοπωλείων και μιλήσαμε με τον ποιητή Γιώργο Μαρκόπουλο, συμμαθητή της από το γυμνάσιο ο οποίος με συγκινητικό τρόπο μας φώτισε πτυχές της προσωπικότητάς της τόσο αρμονικές με το έργο της.
Το βιβλίο περιλαμβάνει τα άπαντα της ποιήτριας και σκηνοθέτριας, την εργογραφία της στον κινηματογράφο, πλούσιο φωτογραφικό υλικό που παραχώρησε ο Κυριάκος Άγγελάκος, σκηνοθέτης και σύντροφος της ως το τέλος καθώς και τις ομιλίες για τη Φρίντα Λιάππα που ακούστηκαν στην ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στο Gazarte με την αφορμή της συμπλήρωσης των 20 χρόνων από το θάνατό της.
Μέσα από τα κείμενα φωτίζεται η ζωή της και η ιδιαίτερη προσωπικότητά της. Το γοητευτικά παράξενο κορίτσι, η γυναίκα, η μαχήτρια η ποιήτρια η σκηνοθέτρια, η Φρίντα των αντιθέσεων, της ευθραυστότητας του πάθους και της αέναης αναζήτησης.
Η Ρέα Γαλανάκη θα αφηγείται πως η Φρίντα Λιάπα την έβαλε στη νεολαία Λαμπράκη. Η ένταξη της στους Λαμπράκηδες εξάλλου ήταν ο λόγος για τον οποίο εγκατέλειψε τη Μεσσήνη.
Ο Γιάννης Μπακογιαννόπουλος μιλάει για το κινηματογραφικό της βλέμμα και μοιράζεται με τον αναγνώστη ένα γράμμα. Ο Γιώργος Μαρκόπουλος για την εσωτερική αγωνία στην ποίηση της και την «ταχύπλοη» φύση της.
Ο Χρήστος Αγγελάκος για τις ποιητικές διαδρομές της. «Κι ας τη βάφτισαν Αφροδίτη εγώ την είπα Ελευθερία», θα πει γι’ αυτήν η Μάρω Δούκα, ενώ ο ξάδερφος της Μίμης Κωστόπουλος μας ανοίγει ένα παράθυρο στα παιδικά της χρόνια. Αυτό το υπέροχο κορίτσι, έτσι μιλάει γι’ αυτήν ο ποιητής Βασίλης Λαλιώτης που έβαλε το χεράκι του στην έκδοση. Το κορίτσι που «έφυγε παράλογα στα 46 της», όπως εύστοχα περιγράφει ο Κυριάκος Αγγελάκος.
«Ήταν γεννημένη το 1948 εγώ το 1951», θυμάται ο Γιώργος Μαρκόπουλος στη συνομιλία μας.
«Στο γυμνάσιο Μεσσήνης εγώ ήμουν στην πρώτη γυμνασίου εκείνη στην Τρίτη. Στο προαύλιο μας χώριζαν αγόρια και κορίτσια με μια γραμμή ασβέστη. Τη θυμάμαι με το ένα πόδι μαζεμένο και με το άλλο να σβήνει τη γραμμή που μας χώριζε. Σπουδαία γυναίκα, καλή μαθήτρια. Έφυγε από τη Μεσσήνη στην 5η γυμνασίου και ήρθε στην Αθήνα να γραφτεί στους Λαμπράκηδες γιατί εμείς ακόμα δεν είχαμε σύλλογο. Φυλακίστηκε εκεί γνώρισε τη Ρέα Γαλανάκη. Αποφυλακίστηκε με την ψεύτικη χάρη που έδωσε ο Παπαδόπουλος, πήγε στο εξωτερικό σπούδασε κινηματογράφο έδρεψε δάφνες. Δεν εγκατέλειψε ποτέ τη Μεσσήνη και τη λογοτεχνία», σημειώνει.
Ο Γιώργος Μαρκόπουλος μιλάει με συγκίνηση και τρυφερότητα για τη Φρίντα του και δεν παύει να υπογραμμίζει πως εκτός από φίλη του τη λογάριαζε επίσης για δασκάλα. «Από κείνη μάθαινα πράγματα. Πότε στον Τσιτσάνη πότε στο μπαρ Ντεκαντάνς. Άκουγα σαν μαθητής. Ήταν δυναμική δεν τολμούσε καθηγητής να της φέρει αντίρρηση», λέει. Ως ομότεχνός της πως θα χαρακτήριζε όμως την ποίηση της;
«Τη διακρίνει μια συγκρατημένη πληθωρικότητα, συναίσθημα ρωμαλέο που επεκτάθηκε και στην πεζογραφία της και στον κινηματογράφο. Εκεί είχε το μεγαλύτερο ταλέντο. Ο Γιάννης Κοντός που είπε ότι η Φρίντα έβγαζε ένα περιοδικό στη φιλοσοφική, με έπαιρνε λέει και μου διόρθωνε λέξεις και ποιήματα. εγώ έλεγα λέει ότι λέει η Φρίντα. Τόσο τη σεβόταν και την εμπιστευόταν».
Επιμέλεια: Αντώνης Πετρόγιαννης
