Επιμέλεια: Α. Πετρόγιαννης
Ακόμη και σήμερα ο Π. Θέμελης επιμένει ότι τα μνημεία πρέπει να είναι μέρος της καθημερινότητάς μας, να χρησιμοποιούνται από τους ανθρώπους, «αλλιώς γιατί τα φέρνουμε στο φως», ξαφνιάζοντας ακόμη και νεότερους συναδέλφους του.
Κι αυτό ακριβώς οραματίζεται, «ζωντανή» την αρχαία πόλη της Μεσσήνης. Υπόδειγμα αρχαιολογικού χώρου και αναστηλώσεων σε μια κατάλληλα διαμορφωμένη πεντακάθαρη έκταση, που κερδίζει Έλληνες και ξένους επισκέπτες, αποτελεί το παράδειγμα για την ανάδειξη πολλών χώρων στην Ελλάδα.
Εκεί, στην Αρχαία Μεσσήνη, όπου έφερε στο φως μια μεγαλόπρεπη εντυπωσιακή πόλη, με κτήρια μνημειακών διαστάσεων, τα οποία αποκαλύπτουν ότι οι κάτοικοί της στην ελληνιστική περίοδο ήταν πλούσιοι και ευεργέτες, σε λίγες ημέρες όσοι προνόησαν έγκαιρα θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν ένα γκαλά όπερας από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών στο πλαίσιο του Ελληνικού Φεστιβάλ.
Ο Θεσσαλονικιός κ. Θέμελης, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης και ιδιαίτερα αγαπητός στη Μεσσήνη, ανοίγει το αναστηλωμένο αρχαίο θέατρό της μετά από 1.700 χρόνια σιωπής.
Το συστήνει στο κοινό, αλλά κυρίως μάς μαθαίνει την ιστορία μας, πέρα από τους τόπους και τα μνημεία που η επικοινωνιακή τακτική κρατάει πρώτα στη λίστα των επιλογών. Μας θυμίζει ότι σε αυτό τον χώρο, που δεν είναι στην Αθήνα ή στην ευνοημένη Αργολίδα στην οποία συρρέουν για τις παραστάσεις της Επιδαύρου οι θεατές, έγιναν ιστορικά γεγονότα.
Η συνάντηση του Φιλίππου Ε’ της Μακεδονίας με το στρατηγό της Αχαϊκής Συμπολιτείας Αράτου το 214 π.Χ., μια μέρα μετά τη λαϊκή εξέγερση και τη σφαγή των αξιωματούχων της πόλης και διακοσίων εύπορων πολιτών της.
Σ’ αυτό το θέατρο, βέβαια, συγκεντρώθηκαν και οι κάτοικοι της μεσσηνιακής πρωτεύουσας το 183 π.X., διότι εκεί είχε εκτεθεί σε κοινή θέα ο περίφημος στρατηγός της Συμπολιτείας Φιλοποίμην ο Mεγαλοπολίτης, γνωστός και ως «ο τελευταίος Έλλην», που είχε αιχμαλωτιστεί σε νικηφόρο για τους Mεσσηνίους σύγκρουση.
Τώρα τα νέα λένε ότι θα προταθεί να ενταχθεί στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Σε λίγες ημέρες, πάντως, θα ακουστούν άριες από τους διεθνούς φήμης Τσέλια Κοστέα και Δημήτρη Πλατανιά σε μια εκδήλωση για την οποία συνεργάζονται: Φεστιβάλ Αθηνών, «Διάζωμα», ΚΟΑ, Περιφέρεια Πελοποννήσου, Δήμος Μεσσήνης και η ΛΗ’ Εφορεία Αρχαιοτήτων.
Αγωνίες και δανεικά
Όμως, ο υπεύθυνος των ανασκαφών έχει κι άλλες αγωνίες. Όσοι είναι γύρω του γνωρίζουν ότι αυτή τη στιγμή δίνει ο ίδιος δανεικά -το ομολόγησε στο διαδικτυακό Καλαμάτα Τ.V.- στους εργατοτεχνίτες που δεν μπορούν να αντέξουν άλλη καθυστέρηση στους μισθούς τους. «Είμαι αναγκασμένος, δήλωσε στην “Κ”, να λύσω συμβάσεις προσωπικού που έληξαν και καλούμαι να συνεχίσω το έργο εδώ όχι μόνο στο θέατρο με οκτώ άτομα μείον, από τα 15. Φεύγουν άνθρωποι που εργάζονταν εδώ, 20 χρόνια». Δυστυχώς, οι γραφειοκρατικοί μηχανισμοί δυσκολεύουν την απορρόφηση των κονδυλίων (παρότι υπάρχουν), κι εκείνος πρέπει να αντιμετωπίσει τις γνωστές αγκυλώσεις του Δημοσίου, όσο κάποιοι πολιτικοί αγωνίζονται να εξασφαλίσουν μια θέση στα «θυρανοίξια» του αρχαίου θεάτρου.
Αυτό το θέατρο που δε λειτούργησε μόνο ως χώρος θέασης και ακρόασης, αλλά και ως χώρος μαζικών συγκεντρώσεων πολιτικού χαρακτήρα, χρονολογείται η πρώτη φάση στον 3ο αι. π.Χ., εμφανείς όμως είναι οι επισκευές του 1ου και κυρίως του 2ου αι. μ.Χ. Η παρουσία της κινητής σκηνής (scena ducilis), αλλιώς «πήγμα», είναι ένα από τα ενδιαφέροντα σημεία του, αφού παρόμοια κινητή σκηνή είχαν το Θέατρο της Σπάρτης όσο και το Θέατρο της Μεγαλόπολης. «Η κινητή σκηνή θεωρούνταν ως σήμερα εφεύρημα των Ρωμαίων με βάση τη scena ducilis που είχε το Θέατρο της Πομπηίας. Η κινητή σκηνή, ωστόσο, της Μεσσήνης χρονολογείται στον 3ο αι. π.Χ. και, επομένως, προηγείται της ρωμαϊκής στην Πομπηία, που δεν είναι προγενέστερη του 1ου αι. π.Χ.», σημειώνει ο αρχαιολόγος.
Η κατάρρευση και η λιθολόγησή του άρχισε όταν μετατράπηκε σε «λατομείο» για τους κατοίκους της ύστερης αρχαιότητας. Χρήση που συνεχίστηκε από τον 7ο αιώνα μ.Χ. ως και την περίοδο της Eνετοκρατίας (1356-1553). Η κατάσταση διατήρησής του σήμερα, μετά τις εργασίες στερέωσης, συντήρησης, αποστράγγισης, μερικής αποκατάστασης της σκηνής, του δαπέδου της ορχήστρας και των σωζόμενων εδωλίων, θεωρείται καλή. Για την ημέρα του γκαλά θα έχει αναστηλωθεί έως τη 10η σειρά (1.500 θέσεις και μαζί με τους πάγκους και τις καρέκλες θα φτάσουν τις 2.000). Το αυθεντικό υλικό, πάντως, είναι αρκετό να συνεχίσει για την αποκατάσταση έως και της 15ης σειράς, που θα εξασφαλίσει αργότερα 5.000 θέσεις.
Η ιστορία του «Αρχαίου θεάτρου Μεσσήνης» … λίγο πριν από τις άριες
