Το ραντεβού στο «Κύτταρο» είχε κλειστεί για Πέμπτη πρωί. Όταν ο Χρήστος Παπαδόπουλος, από το διοικητικό προσωπικό του ΚΕΘΕΑ, επέμενε ότι έπρεπε να αφιερώσω τουλάχιστον ένα τρίωρο για να κάνουμε το ρεπορτάζ, αναρωτήθηκα τι θα λέγαμε τόσες ώρες. Τελικά, μετά την επίσκεψή μου στην κοινότητα, διαπίστωσα ότι οι τρεις ώρες ήταν λίγες.
Αφορμή για να βρεθώ στη Σπερχογεία, λίγο έξω από την Καλαμάτα, όπου στεγάζεται το «Κύτταρο», ήταν η Ομάδα Αγρού. Από τον περασμένο Φεβρουάριο, τα μέλη της κοινότητας έχουν ξεκινήσει να καλλιεργούν και να παράγουν τα δικά τους βιολογικά προϊόντα, από κηπευτικά μέχρι ελιές και πορτοκάλια. Μια διαδικασία που δεν έχει μόνο πρακτικό χαρακτήρα, αλλά και θεραπευτικό.
Εκείνο το πρωί, λοιπόν, στην είσοδο, εκτός από τον Χρήστο Παπαδόπουλο, με περίμενε ο Γρηγόρης, μέλος της κοινότητας, που θα ήταν και ο ξεναγός μου. Μπαίνοντας στο σπίτι, ένα ωραίο, μεγάλο διώροφο κτήριο, με υπόγειο, κήπο και τέσσερα σκυλάκια φιλοξενούμενα, συναντήσαμε και τα άλλα παιδιά. Στα δωμάτια και τους διαδρόμους επικρατούσε έντονη κινητικότητα, όλοι κάτι έκαναν.
Περάσαμε απ’ όλους τους χώρους, το καθιστικό, την τραπεζαρία και την κουζίνα, το εργαστήρι επισκευών, τις αίθουσες υπολογιστών και ψυχαγωγίας, τα ράφια με τις προμήθειες. Aκόμη και στα υπνοδωμάτιά τους μου επέτρεψαν να μπω τα παιδιά και ομολογώ ότι με εντυπωσίασαν με την τάξη και την οργάνωσή τους. Πριν συνεχίσουμε με την ξενάγηση στα κτήματα, με κέρασαν και έναν καφέ στη βεράντα τους, όπου είχαμε την ευκαιρία να τα πούμε λίγο.
«Όλες οι καθημερινές εργασίες που γίνονται εδώ, έχουν λειτουργικό, αλλά και θεραπευτικό ρόλο» μου εξήγησε ο Γρηγόρης, ενώ η Δήμητρα συμπλήρωσε: «Υπάρχει ένα πρόγραμμα, το οποίο πρέπει να τηρούμε. Δεν είναι εύκολο από εκεί που ήσουν μόνος να συμβιώσεις με 30 ανθρώπους, όμως όταν το καταφέρνεις νιώθεις ωραία. Μη σου πω ότι αν μείνεις για λίγο μόνος, σου λείπουν οι υπόλοιποι».
Ο Βασίλης, που σήμερα βρίσκεται στην επανένταξη, θυμήθηκε όταν είχε πρωτοέρθει: «Στην αρχή τα υποτιμάμε όλα. Εγώ όταν ήρθα, το να σφουγγαρίσω, να μαγειρέψω ή να κάνω λάντζα, τα θεωρούσα υποτιμητικά. Χρειάζεται να δώσεις χρόνο και θα δεις ότι μπορείς. Άλλοι πληρώνουν για να κάνουν όλα αυτά τα πράγματα με τις ομάδες και τα γκρουπ, που εμείς εδώ τα έχουμε δωρεάν. Η κοινότητα σου δίνει πολλά, γεμίζεις σαν άνθρωπος».
Στην επανένταξη είναι και ο Θοδωρής: «Αυτά που σου φαίνονται υποτιμητικά, είναι που σε βοηθάνε να αλλάξεις σαν άνθρωπος. Να νιώσεις, να πετάξεις τον τρόπο ζωής που είχες έξω. Σήμερα αντιμετωπίζω αλλιώς τα πράγματα. Η κρίση βέβαια μας προβληματίζει, υπάρχει η αγωνία για το τι θα κάνουμε με το θέμα της δουλειάς, αλλά έχουμε αντέξει σε χειρότερα. Εδώ μάθαμε να είμαστε δυνατοί, να μην αφήνουμε τίποτα να μας επηρεάζει».
Δίπλα στον Θοδωρή, ο Φώτης. Είναι από εκείνους που ασχολήθηκαν από την αρχή με την Ομάδα Αγρού. Σε ένα πολύ ωραίο κείμενο που μου έδωσε εκ μέρους όλης της ομάδας, περιέγραφε πώς ξεκίνησαν όλα με δυο αξίνες και μάλιστα δανεικές. Ήταν τα μόνα εργαλεία που διέθεταν τα παιδιά στην αρχή, με τα οποία έσκαψαν ένα ολόκληρο κτήμα…
Αυτάρκεια και εκπαίδευση
«Όλα τα προγράμματα του ΚΕΘΕΑ έχουν ένα χαρακτήρα. Η “Παρέμβαση” φτιάχνει κρουστά όργανα, η “Διάβαση” στην Αθήνα ασχολείται με πολιτιστικά. Εδώ, απ’ όταν ξεκίνησε το πρόγραμμα, η ιδέα, και των παιδιών, ήταν να δημιουργηθεί ένα αγρόκτημα, με στόχο την αυτάρκεια της κοινότητας, αλλά και να εκπαιδεύονται», μας είπε ο Χρήστος Παπαδόπουλος.
Έτσι ξεκίνησε η αναζήτηση χώρου. «Θέλαμε κάτι κοντά στη Σπερχογεία, όπου είναι και η κοινότητα. Βοήθησε πολύ σε αυτό ο πρόεδρος του τοπικού συμβουλίου, Παναγιώτης Περρωτής. Με τη μεσολάβησή του, μας έχει δοθεί δια λόγου ένας ελαιώνας, ο οποίος ανήκει σε ιδιώτη, γύρω στα δυόμισι στρέμματα. Μας έδωσαν και νερό από το αρδευτικό δίκτυο που υπάρχει εκεί. Εν τω μεταξύ, μέσω του Συλλόγου Οικογένειας, που μας υποστηρίζει, βρέθηκε και ένας πορτοκαλεώνας στη Θουρία. Είναι 4 στρέμματα, τα οποία επίσης ανήκουν σε ιδιώτη και μας έχουν παραχωρηθεί για 5 χρόνια. Και αυτό το κτήμα, όπως και το άλλο, είχε αφεθεί, τα βάτα έφταναν πάνω από τις πορτοκαλιές. Μπήκαν τα παιδιά μέσα το καθάρισαν, το πότισαν, το φρόντισαν και τώρα ήδη κόβουν πορτοκάλια».
Η καλλιέργεια γίνεται χωρίς χημικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα. «Προσπαθούμε να φτιάξουμε ένα σύστημα βιολογικό, να περάσει αυτή η κουλτούρα στα παιδιά. Πέρυσι πήγαμε σε σεμινάρια της εναλλακτικής κοινότητας «Πελίτι», ενώ είχε έρθει εδώ και η Χριστίνα Καραλέκα, η οποία μας μίλησε και μας έδωσε σπόρους, που φυτέψαμε. Έχουμε αρχίσει να φτιάχνουμε και κομπόστ, με την ανακύκλωση που κάνουμε. Συμβουλευόμαστε γεωπόνους, από τους οποίους αγοράζουμε βιολογικά σκευάσματα, ενώ χρησιμοποιούμε και ενεργούς μικροοργανισμούς. Το καλοκαίρι είχαμε αρκετή παραγωγή, ιδίως σε ντομάτα. Αυτή που βγάλαμε, κάλυψε τις ανάγκες της κοινότητας για δυόμισι μήνες, στύψαμε και χυμό. Υπάρχει νόμος που επιτρέπει στο ΚΕΘΕΑ να ιδρύσει παραγωγικές μονάδες, ώστε να πουλάμε και πράγματα. Αλλά επειδή αυτό είναι πολύπλοκο, δεν μπορούμε να το υποστηρίξουμε αυτή τη στιγμή. Αν είχαμε έναν πιο μόνιμο χώρο, να προγραμματίσουμε για τα επόμενα 15-20 χρόνια, θα μπορούσαμε να κάνουμε περισσότερα. Φέτος, θα έχουμε αρκετό πορτοκάλι. Μπορούμε να διαθέσουμε κάποιες ποσότητες και σε άλλες κοινότητες, να κάνουμε χυμό, μαρμελάδα. Μπορεί να δώσουμε και σε κάποιο νηπιαγωγείο, θα δούμε».
Ο Χρήστος Παπαδόπουλος αναφέρθηκε και στην πολύ καλή σχέση που υπάρχει με την τοπική κοινωνία της Σπερχογείας, αλλά και ευρύτερα: «Μας έχουν βοηθήσει πολύ, μέχρι που ήρθαν άνθρωποι και μας φρεζάρισαν με τα τρακτέρ τους. Επίσης, πάλι μέσω του κ. Περρωτή, έχει βρεθεί ένας ακόμη ελαιώνας, όπου θα μαζέψουμε τις ελιές μισακές».
Ο κύκλος της ζωής
«Η θεραπευτική διαδικασία περιλαμβάνει και τις ομάδες εργασίας» παρατήρησε η κοινωνική λειτουργός του «Κύτταρου» Ελένη Φουσιέκη. «Οι άνθρωποι, από την πρώτη μέρα που έρχονται εδώ, μπαίνουν σε μια ομάδα: Καθαριότητας, Κουζίνας, Γραμματείας, Αγρού, κ.λπ. Εργάζονται, δουλεύουν ομαδικά. Με αυτό τον τρόπο εξυπηρετούν τις δικές τους ανάγκες και της κοινότητας. Δεν υπάρχει βοηθητικό προσωπικό για να μαγειρέψει ή να καθαρίσει, αυτά τα κάνουν οι ίδιοι. Αυτό έχει και θεραπευτική επίδραση, γιατί βρίσκονται συνεχώς σε εγρήγορση, αναλαμβάνουν ευθύνες συγκεκριμένες να φέρουν σε πέρας. Όσο δυναμώνουν, τόσο μεγαλώνουν και οι ευθύνες που παίρνουν. Παράλληλα, οι ομάδες εργασίας βοηθούν στη συνεργασία των μελών μεταξύ τους, αλλά και με το προσωπικό. Δημιουργείται ένα δίκτυο σχέσεων, μέσα από το οποίο οι άνθρωποι καταφέρνουν να δουν τον εαυτό τους πολύ πιο καθαρά. Κάποιος που είναι μόνος του, έχει μια συγκεκριμένη γνώμη για τον εαυτό του. Ένας άνθρωπος που αλληλεπιδρά με άλλους καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, ουσιαστικά παίρνει πληροφορία για τον εαυτό του και απ’ όλους τους γύρω. Το λειτουργικό κομμάτι συνδέεται απόλυτα με το θεραπευτικό, βοηθάει να καθρεφτιστούν συμπεριφορές, στοιχεία του χαρακτήρα, αδυναμίες ή δυνατότητες των ανθρώπων. Αυτά θα μπουν στη θεραπευτική ομάδα και θα δουλευτούν, θα ενισχυθούν ή θα γίνει προσπάθεια να αλλάξουν.
Ειδικότερα, η Ομάδα Αγρού βοηθάει και σε άλλα επίπεδα. Κατ’ αρχήν, είναι έξω από την κοινότητα, που σημαίνει ότι οι άνθρωποι βγαίνουν, έρχονται σε επαφή με άλλους, συνεργάζονται. Αυτό τους βοηθάει να κοινωνικοποιηθούν πιο γρήγορα και παράλληλα τους βάζει σε μια διαδικασία να παρακολουθήσουν σεμινάρια, να μάθουν για το αντικείμενο. Αλλά υπάρχει και το εξής: Στη χρήση, οι άνθρωποι προσπαθούν να πάρουν άμεση ικανοποίηση, αναζητούν μια πολύ γρήγορη ανακούφιση. Σε όποιο πρόβλημα έχουν, σε όποια δυσκολία, κάνουν χρήση και πολύ γρήγορα «ανακουφίζονται». Εδώ, ως καθαροί πια, μαθαίνουν ότι η ικανοποίηση μπορεί να θέλει και χρόνο, μπορεί να θέλει και κόπο. Και θα πρέπει να μπορούν να περιμένουν, να προσπαθούν και να μην τα παρατάνε.
Η Ομάδα Αγρού βοηθάει πολύ σε αυτό. Γιατί έχει μια διαδικασία, θα σπείρω, θα περιμένω να μεγαλώσει το φυτό, θα κάνω υπομονή για να το φτάσω σε ένα σημείο ώστε να το κόψω και να το φάω… Είναι ένας κύκλος ζωής. Και δείχνει ότι μπορώ να παίρνω ικανοποίηση από το καθημερινό, από το λίγο λίγο. Και ότι δεν χρειάζεται η ικανοποίηση να είναι άμεση και γρήγορη, που συνήθως είναι και ψεύτικη.
Οι άνθρωποι εδώ κάνουν πράγματα που ίσως δεν τα είχαν ξανακάνει ή που θεωρούσαν ότι δεν τους ταίριαζαν. Πολλοί στην αρχή λένε, δεν μπορώ. Σιγά σιγά όμως βλέπουν ότι και μπορούν και τα καταφέρνουν και τότε η αυτοεκτίμησή τους μεγαλώνει. Αντιστάσεις και αναστολές έχουμε όλοι μας. Ερχόμενοι όμως στην κοινότητα, οι άνθρωποι κάνουν ένα συμβόλαιο, δεσμεύονται ότι θα συμμετέχουν, οπότε μετά δεν κάνουν πίσω. Μπορεί στην αρχή κάποιος να έχει αναστολές, να δυσκολεύεται, όμως ενισχύεται και από τους υπόλοιπους να μπει και να το δοκιμάσει. Αυτή είναι και μία από τις λειτουργίες της ομάδας, τραβάω τον άλλο σε κάτι καλό και αφήνω πίσω κάτι άσχημο».
Της Μαρίας Νίκα
