Είναι γνωστό σε όλους ότι μια φωτογραφία μιλάει εύγλωττα και είναι αδιάψευστος μάρτυρας ενός γεγονότος, προσώπων, τοπίων και άλλων θεμάτων.
Μια φωτογραφία, λοιπόν, χίλιες λέξεις!
Η ένθετη φωτογραφία, η οποία είναι του 1939, μας δείχνει πώς ήταν η Καλαμάτα κάποτε.
Είναι άκρως εντυπωσιακό που οι Καλαματιανοί έχτιζαν τα σπίτια τους γύρω από το Κάστρο. Η εξήγηση είναι ότι ζητούσαν προστασία από τους ληστοπειρατές.
Πριν από 200 χρόνια και πλέον είναι γνωστό από την ιστορία μας ότι οι ληστοπειρατές κυριαρχούσαν σε όλο το Αιγαίο Πέλαγος. Πολλές φορές έβγαιναν στην ξηρά και έπαιρναν τα εισοδήματα του κοσμάκη.
Η Καλαμάτα είχε υποστεί αρκετές τέτοιες ληστοπειρατείες.
Μάλιστα, αναφέρεται μια πειρατεία που υπέστη η Καλαμάτα το 1840, οπότε κυριολεκτικά δεν άφησαν τίποτα στους Καλαματιανούς. Τους τα είχαν πάρει όλα. Τρόφιμα, ρουχισμό και άλλα.
Τότε οι Καλαματιανοί, στην απελπισία τους, έστειλαν επειγόντων επιτροπή (με άλογα) στην Πύλο, όπου έδρευε ο ναύαρχος Κόδριγκτον και του ζήτησαν τη βοήθειά του.
Αυτός έστειλε αμέσως ένα ταχύτατο καράβι και πρόλαβε τους πειρατές κοντά στον «Κάβο – Μαλιά».
Με δύο κανονιές τούς ακινητοποίησε και τους υποχρέωσε να γυρίσουν πίσω και να παραδώσουν όλα τα αρπαγέντα στους Καλαματιανούς.
Αυτά γίνονταν τα χρόνια εκείνα και αυτός υπήρξε ο λόγος που οι Καλαματιανοί έχτιζαν τα σπίτια τους στις παρυφές του Κάστρου.
Γιατί το Κάστρο διέθετε μεγάλη φρουρά και οι πειρατές το απέφευγαν.
Αυτός υπήρξε και ο λόγος που οι πλούσιες αρχοντικές οικογένειες έχτιζαν πυργόσπιτα – πύργους και είχαν προσωπικό οπλισμένο.
Έτσι εξηγούνται ιστορικά οι παρουσίες πύργων στην ανατολική πλευρά του Κάστρου, σημερινή πλατεία της Υπαπαντής.
Εκεί οι πύργοι των Αλεξάκηδων, οι δύο πύργοι των Κυριακών, του Ζάρκου, του Αντωνόπουλου, του Ψάλτη, του Στούνου, της Ζάλμαινας, του Κορφιωτάκη, των Δουκάκηδων, του Καραλιά, του Κουτσογιάννη, του Παγώνη, του Ρεμπού, των Μελισσουργών και πιο ανατολικά ο πύργος του Βαρσαμά, όπου η Μονή Καλογραιών και το νεκροταφείο μας.
Λίγο πιο νότια βρισκόταν ο μεγάλος πύργος των Τζάνε (σημερινό κτήριο της Φιλαρμονικής). Κατά την ιστορία, εκεί φυλακίστηκαν οι λίγοι Τούρκοι που συνελήφθησαν όταν κατελήφθη η Καλαμάτα στις 23 Μαρτίου 1821.
Ακόμα πιο νότια – σημερινή πλατεία Μαυρομιχάλη – βρισκόταν ο μεγάλος πύργος των Μπενάκηδων. Αυτόν το μεγάλο αρχοντικό πύργο έκαψε ο Βελή – Αγάς το 1770, εκδικούμενος τον προύχοντα Παναγιώτη Μπενάκη, λόγω συμμετοχής του στην επανάσταση των Ορλώφ.
Σήμερα σώζεται το ατομικό εκκλησάκι των Μπενάκηδων – το ταξιαρχάκι – το οποίο διεσώθη περιέργως από τη μανία των Τούρκων.
Πύργοι και πυργόσπιτα, λοιπόν, στις παρυφές του κάστρου, για λόγους προστασίας.
Για την ένθετη φωτογραφία αξίζει ν’ αναφερθούμε και στα ονόματα των κατοίκων της οδού Νέδοντος, δημιουργώντας ένα προσκλητήριο στη μνήμη των παλιών Καλαματιανών.
Ο ποταμός Νέδοντας υπήρξε ξεροπόταμος. Δηλαδή, τους καλοκαιρινούς μήνες δεν είχε νερό.
Αρχίζοντας από δεξιά, φαίνεται το σπίτι της οικογένειας του καθηγητή Παπαδημητρόπουλου, με το μεγάλο κήπο. Ανήκε στη Μονή Καλογραιών και σήμερα εκεί βρίσκεται το σούπερ μάρκετ των Αφών Μουργή και στο βάθος τα γραφεία της ΔΕΥΑΚ.
Αργότερα εκεί κατοίκησε και η οικογένεια του δημοσιογράφου Θεόδωρου Μαρκόπουλου και στη συνέχεια η οικογένεια του Ανδρέα Μπουρή, δικαστικού υπαλλήλου (του οποίου γιος είναι ο γνωστός καρδιολόγος της πόλης Ιωάννης Μπουρής).
Μεσολαβεί η οδός Βιλεαρδουίνου και στη συνέχεια το σπίτι του Νικήτα και της Τασίας Κουτίβα, που απέκτησαν τρία παιδιά: τον Χαράλαμπο, τον Βασίλη και τη Μαγδαληνή.
Πλάι ο Νίκος και η Ελένη Καράμπελα.
Δίπλα η οικογένεια του κουρέα Γιώργου και Κατίνας Πουλόπουλου, που είχαν παιδιά τον Ανδρέα και τον Παναγιώτη, πλάι η οικογένεια Συνοδινού, δίπλα το ταβερνάκι του Μπαρμπαχαρίλη και αμέσως μετά το μεγάλο σπίτι της Χρυσούλας.
Πλάι, η οικογένεια Κουλούρη. Μεσολαβεί το ανηφορικό δρομάκι για τα πιο ψηλά σπίτια και αμέσως το επόμενο διώροφο σπίτι του κρεοπώλη Δημήτρη Γαλανάκη.
Στη συνέχεια (δε φαίνεται) το μεγάλο οικόπεδο του Δημ. Γαλανάκη, όπου τα χρόνια που ήκμαζε η οδός Δενδρακίων (Νέδοντος) παιζόταν Καραγκιόζης και αργότερα κινηματογράφος.
Για την ιστορία της πόλης: Βασίλης Ι. Μανιάτης
