Κάθε Κυριακή με Θάρρος
Ο Φράνσις Φουκουγιάμα, Αμερικανός διανοούμενος, έχει γράψει ένα βιβλίο με τίτλο «Εμπιστοσύνη». Και αναφέρει:
Εμπιστοσύνη «είναι η προσδοκία που δημιουργείται εντός μιας κοινότητας ότι τα άλλα μέλη της κοινότητας θα έχουν κανονική, τίμια και συνεργατική συμπεριφορά, βασισμένη σε κοινές κανονιστικές αρχές». Αρχές θρησκευτικές, κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές, όπως η αλληλεγγύη, η εμπιστοσύνη, η δικαιοσύνη, η αφοσίωση, εντιμότητα, η αλήθεια κ.τ.λ. Και προσθέτει ότι, συνήθως, υπάρχει αντίστροφη σχέση μεταξύ κανόνων και εμπιστοσύνης. Δηλαδή, όσο περισσότερο οι άνθρωποι εξαρτώνται από κανόνες για να ρυθμίζουν τις σχέσεις τους, τόσο λιγότερο εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον και αντιστρόφως.
Ακριβώς αυτή η έλλειψη εμπιστοσύνης, ανάμεσα στους πολιτικούς και στους πολίτες και, κατ’ επέκταση, ανάμεσα στο κράτος και στους πολίτες, υπάρχει τις τελευταίες δεκαετίες. Έτσι, το κράτος δεν εμπιστευόταν τον πολίτη και ο πολίτης δεν εμπιστευόταν το κράτος. Λέμε δεν «εμπιστευόταν», διότι με την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη έχουν αρχίσει να αλλάζουν οι σχέσεις κράτους-πολίτη.
Πράγματι, ένα νέο ήθος και νέες σχέσεις- σχέσεις εμπιστοσύνης- αναπτύσσονται μεταξύ κράτους και πολίτη. Καταλύτης για αυτή τη μεγάλη αλλαγή που συντελείται υπήρξε η πανδημία του κορωνοϊού. Ασφαλώς, η κυβέρνηση έδρασε έγκαιρα, σταδιακά και με αποφασιστικότητα παίρνοντας τα κατάλληλα μέτρα. Μάλιστα, ο ίδιος ο πρωθυπουργός δήλωσε με έμφαση ότι πρώτη προτεραιότητα είναι να σωθούν ανθρώπινες ζωές και μετά η οικονομία, αφού οι άνθρωποι φτιάχνουν την οικονομία. Και αυτή τη δήλωση την έκανε πράξη κάθε ημέρα η ειλικρίνεια, η σωφροσύνη και η ευγένεια του καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα. Γι’ αυτό και όλη η Ελλάδα κάθε ημέρα στις 6.00 το απόγευμα βρισκόταν μπροστά σε κάποια τηλεόραση για να ακούσει την ενημέρωση και τις συμβουλές του.
Αν κάποιοι τύποι π.χ. σαν τον καταληψία κ. Τσίπρα, σαν τον νάρκισσο Βαρουφάκη, σαν το συνωμοσιολόγο Βελόπουλο κ.τ.λ., νομίζουν ότι μπορούν να συνεχίσουν να ψαρεύουν σε θολά νερά, είναι γελασμένοι και βαθιά νυχτωμένοι. Τα ψέματα, οι απάτες και οι αυταπάτες, ως μέσο αναρρίχησης στην εξουσία ή επιβίωσης στην πολιτική, τελείωσαν. Ίσως χρειάζεται ποινικοποίηση των ψεμάτων που ασύστολα λένε κάποιοι πολιτικοί. Μπορεί να είναι δύσκολο, αλλά όχι αδύνατο, αφού άπαξ υπάρχει πρόβλημα, υπάρχει και η λύση του.
Παρεμπιπτόντως, τα ψέματα τελείωσαν και στην άσκηση πολλών επαγγελμάτων. Έτσι, για παράδειγμα, ο φροντιστηριάκιας καθηγητής που δεν κάνει το μάθημά του, ο δικηγόρος που αυξάνει τις δίκες και αρνείται τη διαμεσολάβηση, ο δημοσιογράφος με τις χαλκευμένες ειδήσεις, ο αγρότης που σήμερα ρεντάει και αύριο κόβει το προϊόν, ο γυναικολόγος που κάνει καισαρική για να πάρει περισσότερα, ο έμπορας που πουλάει το νάυλον για βαμβακερό, ο ψευτοεπιχειρηματίας που κλέβει το κράτος και τους εργαζόμενους κ.τ.λ., όλοι αυτοί οι προβληματικοί τύποι μάς τελείωσαν ή σύντομα θα τελειώσουν. Αν θέλουν να επιβιώσουν στη νέα εποχή χρειάζεται να αλλάξουν συμπεριφορές. Να αρχίσουν από σήμερα κιόλας να χτίζουν- για χτίσιμο πρόκειται- μια καινούργια σχέση με τους πελάτες τους. Και αυτή η σχέση λέγεται «σχέση εμπιστοσύνης» και όχι «σχέση αρπαχτής».
Αλλά, και όλοι οι άνθρωποι, αν θέλουμε να βελτιώσουμε τις προσωπικές και κοινωνικές μας σχέσεις, θα πρέπει να αλλάξουμε συμπεριφορές. Και εδώ χρειάζονται «σχέσεις εμπιστοσύνης».
Οι νέες συνθήκες, λοιπόν, απαιτούν νέες συμπεριφορές. Όσοι καταφέρουν και χτίσουν σχέσεις εμπιστοσύνης θα είναι οι κερδισμένοι στη μετά τον κορωνοϊό εποχή. Κάποιοι θα πουν: τόσα χρόνια έχω συνηθίσει, δεν μπορώ να αλλάξω εύκολα. Είναι γεγονός ότι η συνήθεια έχει μεγάλη δύναμη. Είναι δεύτερη φύση, αλλά το εύκολο ή το δύσκολο είναι σχετικό. Αν κάποιος θέλει κάτι, μπορεί να το κατορθώσει. Κι αυτό μπορεί να γίνει με ένα «κλικ» στο μυαλό του.
Σε έκτακτες συνθήκες ο χρόνος έχει άλλη διάσταση. Σμικραίνει αρκετά. Έτσι, π.χ., αλλαγές που χρειάζονταν να γίνουν σε δέκα χρόνια γίνονται σε δέκα μέρες. Σε έκτακτες συνθήκες οι άνθρωποι αλλάζουν τον τρόπο που σκέπτονται, αισθάνονται και δρουν. Προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες.
Βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη στιγμή για τη μελλοντική μας πορεία και θα πρέπει να πάρουμε αποφάσεις. Οι αποφάσεις που θα λάβουμε ως άτομα και ως σύνολο (κυβέρνηση, Δήμος, επιχειρήσεις) θα επηρεάσουν τη μετέπειτα ζωή μας. Χρειάζονται ορθές αποφάσεις. Και οι ορθές αποφάσεις χρειάζονται ειλικρίνεια, σωφροσύνη, εντιμότητα και εμπιστοσύνη.
Γράφει ο Παύλος Μάραντος*
*Ο Παύλος Μάραντος είναι Έλληνας και Ευρωπαίος πολίτης
marantosp@gmail.com
