Μέρος 2
Στο προηγούμενο σημείωμα είδαμε βασικές σκέψεις που έχουν εκφραστεί με κείμενα των δεξαμενών σκέψης, κυρίως συμπράξεων που εκφράζουν μόνιμες αγωνίες για να βγει η Ε.Ε. από το τέλμα της τρέχουσας πανδημίας. Από τη δεξαμενή σκέψης Bruegel που αναλύει την κατάσταση στον αναδυόμενο κόσμο, μέχρι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR), που αναδεικνύει 5 σημεία για την ανάκαμψη και αρκετές απόψεις για εθνική αντιμετώπιση χωρών που έχουν πληγεί ιδιαίτερα, υπάρχουν φωνές που προσιδιάζουν σε εφαρμογή μεθόδων και εργαλείων που συγκλίνουν σε επιδοτήσεις και δανειοδοτήσεις.
Δεν είναι τυχαίο ότι σε συζήτηση στην Ευρωβουλή, η επιμονή των ευρωβουλευτών ότι η διασφάλιση της γρήγορης ανάκαμψης της οικονομίας, μετά την κρίση του Covid-19, πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα του επόμενου μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της Ε.Ε. Οι ευρωβουλευτές συζητούν τη μελλοντική ευρωπαϊκή χρηματοδότηση και ζητούν ένα πακέτο ανάκαμψης να αποδοθεί εκεί όπου θα έχει το μεγαλύτερο αντίκτυπο στα άτομα. Ψηφιακή τεχνολογία, κλιματική αλλαγή, μετανάστευση, ναι, ασφάλεια και νέα καινοτομίες, όπως προβλέπει το πρόγραμμα εργασίας της Κομισιόν για την περίοδο 2019-2024, ναι, αλλά στην ουσία, το Κοινοβούλιο λέει ότι όλες αυτές οι προτεραιότητες πρέπει να γίνουν με τη διπλή συνέχιση χρηματοδότησης της γεωργίας και της συνοχής. Έτσι ερμηνεύεται ορθά η ανωτέρω φράση «ένα πακέτο ανάκαμψης να αποδοθεί εκεί όπου θα έχει το μεγαλύτερο αντίκτυπο στα άτομα».
Για τη χώρα μας, μεταξύ άλλων, έχει ιδιαίτερη σημασία ο σχολιασμός σε άρθρο με τίτλο: «Η “Διπλωματία Coronavirus” της Τουρκίας και ο αντίκτυπός της στις σχέσεις με την Ε.Ε.», από τη δεξαμενή σκέψης Ιταλικό Ινστιτούτο Διεθνών Πολιτικών Σπουδών (ISPI)1. Στο άρθρο αυτό, μεταξύ άλλων, υποστηρίζεται ότι στο ευρωπαϊκό μέτωπο το ζήτημα της μετανάστευσης ήταν στην κορυφή της λίστας τα τελευταία χρόνια, καθώς και σημαντική πηγή διμερών εντάσεων. Σε πολλές περιπτώσεις ο πρόεδρος Ερντογάν χρησιμοποίησε το ζήτημα ως μέσο άσκησης πίεσης σε μια διαιρεμένη και απροετοίμαστη Ευρώπη. Μετά την τελευταία κρίση προσφύγων στα ελληνοτουρκικά σύνορα που ξέσπασε, η οποία έλαβε χώρα λίγες εβδομάδες πριν από την καταχώριση της πρώτης υπόθεσης Covid-19 στην Τουρκία, οι δύο πλευρές ξεκίνησαν ξανά έναν διάλογο, θέτοντας για άλλη μια φορά το φάκελο μετανάστευσης στην ημερήσια διάταξη. Σημειώνεται επίσης, ότι η ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας παραμένει σε αδιέξοδο και οι διαπραγματεύσεις είναι πολύ απίθανο να ξαναρχίσουν στο άμεσο μέλλον. Η Ε.Ε. υπήρξε και παραμένει εξαιρετικά επικριτική για την παρακμή της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και της ελευθερίας της έκφρασης στην Τουρκία, καθώς και για τις στρατιωτικές προβολές της χώρας στη Συρία και τη Λιβύη, για να μην αναφέρουμε την προληπτική πολιτική της στην Ανατολική Μεσόγειο. Η αποφασιστικότητα της Άγκυρας στο βήμα του «μεγάλου παιχνιδιού» του φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο δεν ενοχλούσε μόνο τις περιφερειακές χώρες, οι οποίες έχουν υψηλό μερίδιο στην εκμετάλλευση του φυσικού αερίου, αλλά και την Ε.Ε., που έχει ρίξει το βάρος της πίσω από την Κύπρο και την Ελλάδα. Μακριά από τις αρχικές προσδοκίες για περιφερειακή συνεργασία, οι ανακαλύψεις φυσικού αερίου μετατράπηκαν σε πηγή νέων εντάσεων στις σχέσεις Ε.Ε.-Τουρκίας.
Έπειτα από χρόνια σκληρής ρητορικής κατά της Ε.Ε. και των αντιληπτών «διπλών προτύπων» έναντι της Τουρκίας, το ενδιαφέρον για ένταξη στην Ε.Ε. είχε μειωθεί σημαντικά σε ορισμένους κύκλους εντός της χώρας. Ωστόσο, ο Ερντογάν τόνισε πρόσφατα τη δέσμευση της Τουρκίας για ένταξη στην Ε.Ε., την οποία θεωρεί στρατηγικό στόχο για την Τουρκική Δημοκρατία.
Εκτός του αναδυόμενου κόσμου, μόνο για τις ΗΠΑ, η δεξαμενή σκέψης Αντικειμενική Ανάλυση Αποτελεσματικές Λύσεις (RAND)2, η οποία σε σημείωμά της αναφέρει ότι μέχρι την 1η Ιουνίου 2020 «38 εκατομμύρια έχουν υποβάλει αίτηση για ανεργία – αλλά πόσοι έχουν λάβει παροχές;». Πρόκειται για άνευ προηγουμένου κατάρρευση της αγοράς εργασίας να κατακλύζει τα κρατικά συστήματα ασφάλισης ανεργίας, από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου!
Όμως, στο επίπεδο της χρηματοδότησης για την έξοδο από την κρίση επανερχόμενοι στη δεξαμενή σκέψης Bruegel 3 «Το πραγματικό σοκ του COVID-19 για τις αναδυόμενες οικονομίες που εξαρτώνται από την εξωτερική χρηματοδότηση. Το COVID-19 είναι μακράν η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετώπισαν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στις αναδυόμενες οικονομίες στην πρόσφατη ιστορία. Πέρα από το δυνητικά μεγάλο αρνητικό αντίκτυπο στους δημοσιονομικούς λογαριασμούς αυτών των χωρών και τα σχετικά ζητήματα φερεγγυότητας, η επιδείνωση των συνθηκών για την εξωτερική χρηματοδότηση αυτών των χωρών αποτελεί μείζονα πρόκληση».
Αξίζει να σημειωθεί η αναφορά την οποία έχουμε αναφέρει σε άλλα σημειώματά μας, για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, που από πολλούς θεωρείται «Ένα δίκαιο μεταβατικό ταμείο» και, κατά συνέπεια, δίδεται απάντηση στο ερώτημα: «Πώς μπορεί ο προϋπολογισμός της Ε.Ε. να βοηθήσει στη μετάβαση στη μετά την πανδημία εποχή», απάντηση που έχει ως ουσία «να παρέχει υποστήριξη σε περιοχές που αντιμετωπίζουν σοβαρές κοινωνικοοικονομικές προκλήσεις που σχετίζονται με τη μετάβαση προς την ουδετερότητα του κλίματος. Αυτή η έκθεση παρέχει μια ολοκληρωμένη ανάλυση του τρόπου με τον οποίο η Ε.Ε. μπορεί να διασφαλίσει καλύτερα μια “δίκαιη μετάβαση” σε όλα τα εδάφη της και για όλους τους πολίτες της με τα εργαλεία που διαθέτει. Παρέχει μια επισκόπηση και μια κριτική αξιολόγηση της πρότασης της Επιτροπής, και προτείνει πιθανές τροποποιήσεις βάσει βέλτιστων πρακτικών από άλλες πρωτοβουλίες δίκαιης μετάβασης».
Σε προηγούμενο σημείωμά μας αναφερόμαστε σε συνολικά άνω των 72-75 δισ. ευρώ για την ερχόμενη επταετία, με πόρους που θα χρηματοδοτήσουν την ελληνική προσπάθεια. Αρκεί οι κυβερνήσεις να δράσουν συνετά, ώριμα και με θέληση για την εξυπηρέτηση του λαού, ώστε να εισρεύσουν οι υπολογιζόμενοι πόροι και να μην κινδυνεύσει, για μια φορά ακόμη, η ανάπτυξη της πατρίδας μας.
Του Γιώργου Μαρκατάτου
1 https://www.ispionline.it/en/pubblicazione/turkeys-coronavirus-diplomacy-and-its-impact-relations-eu-26386
2 https://www.rand.org/blog/2020/05/38-million-have-applied-for-unemployment-but-how-many.html
3 https://www.bruegel.org/2020/05/covid-19s-reality-shock-for-external-funding-dependent-emerging-economies/
