Θα φράξουν τον ποταμό Νέδοντα απειλώντας την Καλαμάτα σε περίπτωση πλημμύρας
Καταδικασμένα να πεθάνουν τα ελάχιστα που έχουν απομείνει ζωντανά
Την προηγούμενη Κυριακή ο Ορειβατικός Σύλλογος Καλαμάτας διοργάνωσε τη διάσχιση του ποταμού Νέδοντα, σε μια διαδρομή μέσα στο πράσινο, κάτω από τη σκιά των πλατανιών.
Η παραπάνω περιγραφή, δυστυχώς, αποτελούσε πραγματικότητα πριν από δεκαετίες, καθώς, αν την κάνει κάποιος σήμερα, θα αντικρίσει ένα νεκροταφείο πλατάνων.
Η ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους, που αποδεκάτισε τα δέντρα, είναι γνωστή εδώ και χρόνια, όπως γνωστά είναι και τα μέτρα προστασίας, που είτε δεν πάρθηκαν είτε καθυστέρησαν και έτσι φτάσαμε σε αυτή τη «δραματική» εικόνα. Εικόνα που δε θα αλλάξει, αφού και τα νέα πλατάνια που φαίνονται να φυτρώνουν είναι καταδικασμένα «να πεθάνουν», όπως μας είπε ο δασολόγος – φυτοπαθολόγος, τακτικός ερευνητής του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων και Τεχνολογίας Δασικών Προϊόντων, δρ. Παναγιώτης Τσόπελας. Ακόμη και τα δέντρα που δείχνουν ακόμα ζωντανά είναι θέμα χρόνου να σωριαστούν στο έδαφος.
Αφήνοντας, λοιπόν, στην άκρη την αρρώστια, διότι πλέον η κατάσταση μοιάζει μη αναστρέψιμη, θα επικεντρωθούμε στα εκατοντάδες «κουφάρια» κορμών εντός του Νέδοντα, τα οποία, μάλιστα, σε αρκετά σημεία έχουν «φράξει» το ποτάμι.
Το χειρότερο σενάριο είναι αυτοί οι κορμοί με τη δύναμη του νερού, σε περίπτωση πλημμυρικών φαινομένων, να φτάσουν μέσω του Νέδοντα στην πόλη, όπου, όπως είναι γνωστό, σε διάφορα σημεία που είναι στεγασμένο το ποτάμι υπάρχουν κολώνες. Αν, λοιπόν, τα πλατάνια σφηνώσουν στις κολώνες… το νερό κάπου θα πρέπει να εκτονωθεί…
Το παραπάνω σενάριο ακούγεται εφιαλτικό, αλλά, δυστυχώς, είναι άκρως ρεαλιστικό, κι αν οι αρμόδιοι δεν προβούν άμεσα στις κατάλληλες κινήσεις, τουλάχιστον απομάκρυνσης των κορμών, καταλαβαίνουμε ότι μια «ωρολογιακή» βόμβα είναι δίπλα μας.
Όπως γράψαμε και πριν, το «Θάρρος» μίλησε με τον κ. Παναγιώτη Τσόπελα, που ξέρει όσο κανένας το μύκητα Ceratocystis platani και, μάλιστα, έχει επισκεφθεί την περιοχή μας πολλές φορές, αλλά, δυστυχώς, «παρά τις φωνές» κάποιοι τον αγνόησαν.
-Αρχικά μιλήστε μας για τη συγκεκριμένη ασθένεια
Η εν λόγω ασθένεια προκαλείται από ένα μύκητα, τον Ceratocystis platani, ο οποίος έφτασε στην Ευρώπη από την Αμερική κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στην Ελλάδα εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο Νομό Μεσσηνίας το 2003. Η συγκεκριμένη αρρώστια μεταφέρεται, κυρίως, από τους ανθρώπους. Ένας συχνός, λοιπόν, τρόπος διασποράς του παθογόνου σε κοντινές και μακρινές αποστάσεις είναι τα μολυσμένα εργαλεία. Αν, λοιπόν, κάποιος κόψει με αλυσοπρίονο ένα μολυσμένο δέντρο, στη συνέχεια θα μολυνθεί οποιοδήποτε δέντρο κλαδευτεί με το ίδιο αλυσοπρίονο.
Στο πρώτο στάδιο τα προσβεβλημένα πλατάνια εμφανίζουν μειωμένη βλάστηση, μικροφυλλία ή/και χλώρωση (κιτρίνισμα) των φύλλων.
Στα μεγάλα δένδρα παρατηρούνται νεκρά κλαδιά, συνήθως στη μία πλευρά, ενώ στη συνέχεια η προσβολή επεκτείνεται και στα υπόλοιπα κλαδιά.
Τα πιο μικρά δένδρα νεκρώνονται ολοσχερώς μέσα σε μια βλαστική περίοδο. Ο δε μύκητας εισβάλλει στο δέντρο από πληγές στα κλαδιά, τον κορμό ή τις ρίζες.
-Τι δεν έγινε σωστά και εξαπλώθηκε;
Το 2003, οπότε εμφανίστηκε αρχικά στη Μεσσηνία, δεν ελήφθησαν μέτρα καραντίνας, όπως όριζε και ο κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και η ασθένεια πήρε μεγάλη έκταση. Μέσα σε 10 χρόνια επεκτάθηκε σε όλη την Πελοπόννησο και στη συνέχεια σε όλη την Ελλάδα. Ας πούμε, πλέον στην Ήπειρο έχει μεγαλύτερη έκταση από ό,τι στην Πελοπόννησο.
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΝΕΔΟΝΤΑ
Όπως σας είπα πριν, η ασθένεια μεταφέρεται κυρίως μέσω εργαλείων. Αυτό έγινε στο Νέδοντα. Όταν πριν από περίπου μια δεκαετία δημιουργήθηκε μια νέα γραμμή της ΔΕΔΔΗΕ για να τοποθετηθούν οι κολώνες, με κάποιο αλυσοπρίονο έκοβαν τα δέντρα για να περάσουν τα σύρματα. Έτσι, όσα δέντρα κλαδεύτηκαν προσβλήθηκαν.
Το 2013 που είχα έρθει στην περιοχή είδα ότι η ασθένεια είχε επεκταθεί κατά μήκος του Νέδοντα, μήκος που ξεπερνά τα 10 χιλιόμετρα.
Μέσα σε 7-8 χρόνια πέθαναν αυτά τα δέντρα και πλέον όσα έχουν μείνει όρθια, είναι ελάχιστα.
-Παρατηρήσαμε ότι στο ποτάμι έχουν φυτρώσει νέα πλατάνια, ενώ κάποια δείχνουν να αντέχουν. Μπορούμε να ελπίζουμε σε αναστροφή της κατάστασης;
Είναι καταδικασμένα κι αυτά να πεθάνουν, αφού ο μύκητας παραμένει στο έδαφος. Έτσι μέσω του ριζικού τους συστήματος κι αυτά θα μολυνθούν.
Δυστυχώς, τα νέα δέντρα που είδατε δεν παίζουν κάποιον καλό ρόλο, απλά θα διαιωνίζουν την ασθένεια.
-Πλέον η ασθένεια σε τι φάση βρίσκεται;
Δεν υπάρξει ύφεση στη συγκεκριμένη ασθένεια μέχρι να εξαφανίσει τα πλατάνια, ιδιαίτερα αυτά που βρίσκονται κατά το μήκος ποταμών ή ρεμάτων και έρχονται σε επαφή το ένα δέντρο με το άλλο.
Να σημειώσω, όμως, εδώ ότι μέσα στις πόλεις, όπου τα δέντρα είναι μεμονωμένα, δεν υπάρχει πρόβλημα.
-Τι θα έπρεπε να έχει γίνει γενικότερα;
Τα πρώτα χρόνια θα μπορούσαν να γίνουν κάποια πράγματα. Τουλάχιστον θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί η επέκταση της ασθένειας σε άλλες περιοχές. Δεν πάρθηκαν τότε προληπτικά μέτρα για τη διάδοσή της. Ας πούμε, έφυγαν μηχανήματα από την Πελοπόννησο και πήγαν στην Ήπειρο. Έτσι μεταφέρθηκε η αρρώστια.
-Μπορεί να γίνει κάτι ή «έχει χαθεί το παιχνίδι»;
Το παιχνίδι στη Μεσσηνία έχει χαθεί εδώ και χρόνια. Το μόνο που μπορεί να γίνει αυτή τη στιγμή είναι να σωθούν τα πλατάνια μέσα στην πόλη, αν και πρέπει η αντιμετώπιση της ασθένειας να γίνει στα πρώτα στάδια.
Για παράδειγμα, πριν από μια εβδομάδα βρέθηκα στη Ναύπακτο. Εκεί ήταν ένα προσβεβλημένο δέντρο, άμεσα το αντιμετωπίσαμε νεκρώνοντας τα γύρω δέντρα κι έτσι δε θα υπάρξει επέκταση της ασθένειας στη συγκεκριμένη περίπτωση.
-Κατά μήκος του ποταμού είδαμε εκατοντάδες νεκρούς κορμούς και, μάλιστα, σε κάποια σημεία έχουν φράξει το ποτάμι. Θεωρείτε ότι αυτό εγκυμονεί κινδύνους, αν υπάρξει μεγάλη ποσότητα νερού;
Η παραπάνω εικόνα είναι σαφώς επικίνδυνη, αρχικά για κάποια υγιή πλατάνια, αφού έτσι μεταφέρεται πλέον η ασθένεια. Ένα μολυσμένο τμήμα κορμού που θα μεταφερθεί με το νερό θα μολύνει υγιή δέντρα αν υπάρχουν στην περιοχή που θα καταλήξει.
Όσο για τα πλημμυρικά φαινόμενα, σαφώς είναι επικίνδυνοι αυτοί οι κορμοί. Αν μπλοκαριστούν σε ένα σημείο, διακόπτουν τη ροή του νερού.
-Οπότε τι πρέπει να γίνει με αυτούς τους κορμούς;
Πρέπει να καούν επί τόπου, αφού, αν μεταφερθούν, θα μεταφερθεί και η ασθένεια, ενώ δεν κάνουν για καυσόξυλα. Πάντως, θα έπρεπε αυτοί οι κορμοί να έχουν απομακρυνθεί από το ποτάμι εδώ και χρόνια, αλλά… δυστυχώς δε λειτουργεί τίποτα σε αυτή τη χώρα.
Του Παναγιώτη Μπαμπαρούτση
