Αλήθεια, μπορεί κάποιος να υπολογίσει το κόστος των μέτρων για την παγκόσμια οικονομία που έλαβαν οι διάφορες κυβερνήσεις- και η ελληνική κυβέρνηση- για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονωϊού;
Ασφαλώς, το κόστος διαφέρει από χώρα σε χώρα. Διαφέρει ανάλογα με το μέγεθος της κρίσης, την έκταση των μέτρων, το χρόνο λήψης και διάρκειας των μέτρων κ.τ.λ. Γενικά, το κόστος στην Ευρώπη υπολογίζεται, κατά μέσο όρο, στο 10% περίπου του ΑΕΠ. Το κόστος για τη χώρα μας θα είναι περίπου σε αυτό το επίπεδο, κυρίως επειδή είναι μια αδύναμη οικονομία. Βέβαια, όλα αυτά είναι σχετικά και προσωρινά, διότι η κρίση συνεχίζεται και ουδείς γνωρίζει τη διάρκειά της.
Τα μέτρα περιορισμού και εγκλεισμού κοστίζουν. Όμως, ποιος μπορεί να υπολογίσει ποιο θα ήταν το κόστος στην οικονομία, αν οι χώρες δεν έπαιρναν μέτρα; Αν είχαμε πολλαπλάσιους θανάτους σε κάθε χώρα; Και πόσο κοστίζει μια ζωή, έστω ενός ηλικιωμένου; Επίσης, αν η πανδημία ήταν εκτός ελέγχου, δεν θα καταστρεφόταν η οικονομία;
Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα ότι υπάρχει άμεση συσχέτιση υγείας και οικονομίας. Παραδειγματικά: Μια πανδημία στην υγεία, ανάλογα με το χρόνο που θα διαρκέσει και τα θύματα που θα έχει, μπορεί να έχει, ανάλογα, μικρές ή μεγάλες αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία. Μπορεί να οδηγήσει μέχρι την πλήρη κατάρρευση της οικονομίας.
Από την άλλη μεριά, μια ασθενής οικονομία, ανάλογα και με τις πολιτικές προτεραιότητες, έχει αρνητικές επιπτώσεις στο σύστημα υγείας. Παραδειγματικά: δεν υπάρχουν οι αναγκαίοι πόροι για να υπάρχουν τα αναγκαία μέσα σε ανθρώπινο και υλικό δυναμικό στο σύστημα υγείας. Τρανή απόδειξη, πέρα από ιδεολογίες, αποτελεί η διαφορά στο σύστημα υγείας των αναπτυγμένων και των αναπτυσσόμενων χωρών.
Με αφορμή την αντιμετώπιση του κορωνοϊού, έχει αρχίσει μια αντιπαράθεση μεταξύ κρατιστών και φιλελεύθερων. Οι κρατιστές ομνύουν υπέρ του δημόσιου συστήματος υγείας και τονίζουν πόσο καλά τα κατάφερε το κράτος στην πανδημία του κορωνοϊού. Και επιδιώκουν την κρατικοποίηση ολόκληρου του συστήματος υγείας ή τουλάχιστον την επέκταση του δημόσιου και τον περιορισμό του ιδιωτικού συστήματος υγείας. Φαίνεται πως αγνοούν τα φακελάκια, τις καθυστερήσεις, το πολλαπλάσιο κόστος, τις αγκυλώσεις και άλλες αμαρτίες του δημόσιου συστήματος υγείας.
Βέβαια, ουδείς, ούτε οι φιλελεύθεροι, επιθυμούν την ιδιωτικοποίηση του συστήματος υγείας. Αυτό που επιθυμούν είναι ότι, σε περίπτωση ανάγκης, και το ιδιωτικό σύστημα υγείας οφείλει να λειτουργεί προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Αυτό αποδείχτηκε ότι είναι δυνατόν, αφού η κυβέρνηση με ένα νόμο μπορεί να επιτάξει τα ιδιωτικά κέντρα υγείας.
Το στοίχημα είναι μπροστά μας. Ποιος θα εφεύρει το εμβόλιο για τον κορωνοϊό, το κράτος ή κάποια ιδιωτική φαρμακευτική ερευνητική εταιρεία; Μέχρι σήμερα, ποιος κάνει τις εφευρέσεις, το κράτος ή οι ιδιωτικές επιχειρήσεις;
Πάντως, σε κάθε περίπτωση, το κράτος δεν μπορεί να κάνει τον επιχειρηματία. Όπου το επιχείρησε, απέτυχε παταγωδώς. Να το επαναλάβουμε για μυριοστή φορά: η Ελλάδα χρεοκόπησε λόγω κρατισμού, γιατί το κράτος γιγαντώθηκε. Επιπλέον, έγινε και επιχειρηματίας.
Όπου χρειάζονται μεγάλες επενδύσεις, όπως στην υγεία, ίσως η Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) είναι η καλύτερη λύση. Έτσι, θα περιοριστούν οι αγκυλώσεις και το υψηλό κόστος του δημόσιου τομέα και ταυτόχρονα το σύστημα υγείας θα λειτουργεί προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.
Κάποιοι μπερδεύουν τον κρατικό παρεμβατισμό με την αποτελεσματικότητα του κράτους. Αναντίρρητα, ο ιδιωτικός τομέας είναι πιο αποτελεσματικός από το κράτος. Επίσης, αναντίρρητα σε περιόδους μεγάλων κρίσεων (πόλεμος, πανδημίες κ.τ.λ.) το κράτος χρειάζεται να παρέμβει και να δώσει λύσεις. Γιατί; Διότι μόνο το κράτος είναι τόσο μεγάλο και έχει τόσα πολλά μέσα που μπορεί να δώσει λύσεις σε μεγάλα προβλήματα.
Το κόστος από την πανδημία του κορωνοϊού θα είναι μεγάλο. Τα εισοδήματα πολλών θα μειωθούν. Θα πρέπει να ζήσουμε με λιγότερα. Άρα, χρειάζεται προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα.
Επίσης, πολλές επιχειρήσεις θα κλείσουν και πολλοί εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα θα απολυθούν. Οι μόνοι προνομιούχοι παραμένουν οι δημόσιοι υπάλληλοι. Γι’ αυτό και το κρίσιμο ερώτημα είναι: αυτοί οι προνομιούχοι θα δεχτούν να μειωθεί ο μισθός τους για να βοηθήσουν αυτούς που έχασαν τη δουλειά τους; Μήπως οι οπισθοδρομικές συνδικαλιστικές δυνάμεις της αριστεράς αντιδράσουν σε μια τέτοια πρόταση αλληλεγγύης;
Παύλος Μάραντος
*Ο Παύλος Μάραντος είναι Έλληνας και Ευρωπαίος πολίτης
marantosp@gmail.com
