Προχθές μετά το μεσονύκτιον ήρχισε ραγδαιοτάτη και ακατάπαυστος βροχή μετά αστραπών και κεραυνών, ήτις μετά της αυτής εντάσεως εξηκολούθησε και χθες. Σήμερον δε την πρωίαν η πόλις ολόκληρος ευρέθη εν αποκλεισμώ από τους ρύακας των οδών, οίτινες μετεσχηματίσθησαν εις χειμάρρους. Είναι 9η ώρα και η βροχή εξακολουθεί ραγδαία.
Αμέσως ήρχισαν αι ανησυχίαι περί του επαπειλούντος την πόλιν κινδύνου υπό του ποταμού αρχίσαντος να εγχειλίζη. Οι φόβοι δι’ αυτοί δεν έλλειψαν δυστυχώς να πραγματοποιηθώσι. Και πράγματι την 9ην προς 10ην ώραν π.μ. ακατάσχετον ρεύμα και μαινόμενον, παρασύρον ξύλα και κορμούς δένδρων ήρχισε να εξαπλούται εις την κοίτην του ποταμού. Δεν παρήλθον ολίγα λεπτά της ώρας και ολόκληρος η κοίτη του ποταμού εγέμισε. Το τείχος της ανατολικής μάνδρας, ακριβώς απέναντι των Κρεοπωλείων, από το καλοκαίριον είχε κατεδαφισθή εις πλάτος ενός μέτρου, ίνα διευκολύνη την διάβασιν των παροχθίων προς το αντίπεραν προάστιον των Καλυβίων. Όμοιον άνοιγμα έχει γίνη προς τον αυτόν σκοπόν και προς το αυτό μέρος ολίγον κατωτέρω και απέναντι των νεοδμήτων αποθηκών του Κουτσομητοπούλου. Δια τα δύο ταύτα ανοίγματα της μάνδρας και εις προηγούμενα φύλλα εγράψαμεν, επικαλούμενοι τον παρά των αρμοδίων τάχιστον τειχισμόν, προς πρόληψιν των συνεπειών, αίτινες δυστυχώς χθες επραγματοποιήθησαν.
Το ολονέν ογκούμενον ρεύμα του ποταμού έφθασεν εις το ύψος της μάνδρας και δια των δύο εκείνων προαναφερθέντων ανοιγμάτων, ήρχισε χυνόμενον και ορμητικώς εισελαύνον προς την πόλιν.
Η ταραχή των καταστηματαρχών
Το πρώτον ρεύμα το και μεγαλείτερον ήρχισεν από το άνοιγμα των Κρεοπωλείων και αφού κατέκλυσε ταύτα εξέσπασε δια των οδών των αγουσών από ταύτα εις τους Αγίους Αποστόλους και εις την παραλίαν, και την κάτω πλατείαν.
Θόρυβος και ταραχή απερίγραπτος. Έξαλλοι οι καταστηματάρχαι έσπευδον προς της καταστροφής ταύτης, ήτις ηπείλει τα καταστήματά των να προλάβωσιν και περισώσωσιν ό,τι ήτο δυνατόν.
Τα εμπορεύματα μετεφέροντο εις τα επάνω ράφια, διότι μετ’ ολίγον ο ποταμός ήθελε πλημμυρίσει τα μαγαζιά των. Οι πάγκες εκλείοντο, σάκκοι εγεμίζοντο άμμου και ως φράγμα, προ των θυρών των καταστημάτων, ετίθεντο. Και εν τω μέσω του αλαλαγμού και των επικλήσεων βοηθείας ο ποταμός ορμητικώτατος υπερεχείλιζε τα ένθεν και ένθεν τείχη και εχύνετο ως καταρράκτης εις την πόλιν.
Η κάτω πλατεία είναι θάλασσα, ήτις ξεσπά δια της εθνικής οδού προς την παραλίαν και δια της οδού της διερχομένης δια του Φαρμακείου Κουτσομητοπούλου εις την συνοικίαν Συντάγματος.
Ο κόσμος απεκλείσθη και έσπευδε ζητών την σωτηρίαν παντού.
Τα καφενεία υπερεπλημμύρισαν εκ της μανίας των υδάτων και τα καθίσματα και τα τραπέζια τούτων επέπλεον.
Ανά την πόλιν διεδόθη η εκχείλισις του ποταμού και πανταχόθεν έσπευδον άλλοι μεν ίνα θαυμάσωσι το απαίσιον θέαμα, άλλοι δε, ίνα δώσωσι χείρα βοηθείας εις τας κινδυνευούσας περιουσίας.
Ο ποταμός εξηκολούθει άγριος κατερχόμενος προκαλών την φρίκην εν τω θεάματι. Είναι αι στιγμαί της αγωνίας. Νέα κύματα, υπερπηδώσι την σιδηράν μεγάλην της πλατείας γέφυραν και εκχύνονται προς το έτερον μέρος και προς την πλατείαν δια της μαρμαρίνης κλίμακος.
Η γέφυρα σείεται απειλουμένη από στιγμής εις στιγμήν να παρασυρθή υπό του ορμητικού ρεύματος και μετ’ αυτής να συμπαρασύρη πολύν κόσμον, όστις είχε συγκεντρωθή επ’ αυτής εναρχή μεν, χωρίς να προΐδη τον κίνδυνον εις ον έμελλε να εκτεθή δια ν’ απολαύση το μεγαλοπρεπές θέαμα της ορμής του υπερχειλίσαντος ποταμού, κατόπιν δε όπως σωθή εκ των ποταμών οίτινες απέκλεισαν την πλατείαν και τας οδούς.
Αι ενέργειαι των Αρχών
Ο Νομάρχης περιερχόμενος δια των πεζοδρομίων των οδών εφ’ όσον ήτο δυνατόν δια μέσου των οποίων έρρεον οι ποταμοί, έφθασεν εις το μέρος του ανοίγματος της μάνδρας προ των Κρεοπωλείων, ήτις ήτο η κυριωτέρα έξοδος του ποταμού προς την πόλιν.
Εις το μέρος τούτο προλαβόντως είχον σπεύση ο Νομομηχανικός Παλαμάς μετά δύο εργοδηγών υπό την επίβλεψιν και οδηγίαν των οποίων ο Διευθυντής της Αστυνομίας Βλαχώνης μετά κουστωδίας αστυφυλάκων κατέβαλον υπερανθρώπους προσπαθείας, βρεχόμενοι μέχρις οστέων και απειλούμενοι από στιγμής εις στιγμήν να παρασυρθώσιν υπό του μαινομένου ρεύματος ίνα εκ των ενόντων δια σανίδων, σάκκων πλήρων άμμου και δια παντός άλλου προχείρου μέσου φράξωσι το άνοιγμα της μάνδρας και ούτω ανακόψωσι το εξ αυτού ορμητικώς ρέον προς την πόλιν ρεύμα. Αι αυταί προσπάθειαι συγχρόνως κατεβάλλοντο δια την φράξιν και του ολίγον κατωτέρω ανοίγματος, δι’ ου επίσης ο ποταμός εξεχύνετο προς την πλατείαν.
Πυροβολισμοί – επίκλησις βοηθείας
Το προς την πόλιν εκχυνόμενον ρεύμα του μαινομένου ποταμού δια τε των δύο ανοιγμάτων της μάνδρας και δια της υπερχειλίσεως τούτου από την γέφυραν και του τμήματός του προς την πλατείαν και απέναντι του ξενοδοχείου Πάτσου ανατολικού τείχους, προς στιγμήν εκόπασε, διότι διασπάσαν την δυτικήν μάνδραν ολίγον κάτωθι του αλευρομύλου Μπαλή εξεχύθη ακράτητον προς τον συνοικισμόν του Αγίου Γεωργίου των Καλυβίων και της Πλεύνας εισρέον εις την παλαιάν κοίτην την οποίαν η μεγάλη πλημμύρα του 1886 είχε κατασκευάσει.
Όλος ο προς το δυτικόν μέρος συνοικισμός εκείνον έπλεεν εις τα ύδατα. Φωναί και επικλήσεις βοηθείας πανταχόθεν ηκούοντο, πυροβολισμοί συνεχώς εκείθεν ερρίπτοντο ως πρόσκλησις βοηθείας, και ο ποταμός λυσσώδης εν τη ορμή του ηπείλη από στιγμής εις στιγμήν να παρασύρη οικίας. Οι προς το μέρος εκείνο ωραίοι μπαξέδες κατεστράφησαν, το ήμισυ της νεοδμήτου οικία του δικαστικού κλητήρος Δημητρουλάκου παρασύρεται και οι εν αυτή ενοικούντες μάτην φωνάζουσι και απέλπιδες επικαλούνται βοήθειαν. Και των αρχών και του κόσμου όλου, του επί του τείχους των κρεοπωλείων και της γεφύρας συσωρευμένου, τα βλέμματα και η προσοχή στρέφεται προς την κινδυνεύουσαν οικογένειαν, αλλά παραδίδουσιν ταύτην εις το έλεος του Θεού χωρίς να δύναται να τοις παράσχωσιν ουδεμίαν βοήθειαν.
Οι κάτοικοι των Καλυβίων συναθροισθέντες επί του υψώματος του προαυλίου του Αγίου Γεωργίου, ρίπτουσι σχοινίον εις την ετέραν άκραν του οποίου δένεται η οικογένεια και όλη μαζί ρίπτεται εις τον ποταμόν, ενώ εκ της ετέρας άκρας σύρουσιν αυτήν προς τον Άγιον Γεώργιον. Απέστρεψα το πρόσωπον διότι δεν αντέσχον να ίδω τοιούτον απαίσιον θέαμα, διότι αφεύκτως ενόμιζον ότι η οικογένεια εκείνη ήθελε παρασυρθή και καταπωθή υπό του λυσσαλέου ποταμού. Ευτυχώς εσώθησαν. Εξήχθησαν ή μάλλον ανεσύρθησαν εν αθλία καταστάσει.
Άλλαι καταστροφαί
Ο ποταμός κατέκλυσεν και επλημμύρισεν την παρά τον Σιδηροδρομικόν Σταθμόν οικίαν Σταματελάκη και το εργοστάσιον οινοπνευματοποιίας τούτου. Όλος ο συνοικισμός ο περί το Ηλεκτρικόν Φως και τον Σιδηροδρομικόν Σταθμόν πλέον εις μίαν θάλασσα υδάτων. Η σιδηροδρομική γραμμή κατεστράφη εις διάφορα αυτής μέρη παρασυρθέντων των προχωμάτων και τοιουτοτρόπως αι σιδηραί ράβδοι μετά των ξυλίνων δοκών αιωρούνται. Μία ατμομηχανή απεκλείσθη εις την αντίπεραν όχθην του ποταμού μη προλαβούσα να διέλθη την σιδηράν γέφυραν του Σιδηροδρόμου.
Άνθρωποι παρασυρόμενοι υπό του ποταμού
Η αρχική ορμή του ποταμού παρέσυρεν άνθρωπον ηλικίας ετών 40 όστις κυλιόμενος υπό ορμητικού ρεύματος εφέρετο προς την παλαιάν κοίτην από το μέσον του ποταμού και έναντι του μεταξουργείου Δανασή οπόθεν ανηρπάγη. Ως βυτίον ο δυστυχής εκυλίετο και πάντες συνώδευον τούτον πνιγόμενον χωρίς να δύνανται να τον βοηθήσωσιν. Αφού διέτρεξεν ολόκληρον την παλαιάν κοίτην δια του Αγίου Γεωργίου εξεβράσθη εις το παρά τον Σιδηροδρομικόν Σταθμόν του καταστήματος Σταματελάκη, την γωνίαν του οποίου ο δυστυχής με τας υπολειφθείσας αυτώ δυνάμεις ηθέλησεν ως έρεισμα να μεταχειρισθή. Αλλά νέα ορμή του ρεύματος παρέσυρεν αυτόν εκείθεν και έφερε προς την θάλασσαν, ότε ενηγκαλίσθη τον παρά την σιδηροδρομικήν γραμμήν τηλεγραφικόν στύλον πλησίον του οποίου το ρεύμα τον έρρεε και εκεί παρέμενε σχεδόν αναίσθητος, ότε εις των εργατών του εργοστασίου Ζάννου και Ρως ο οποίος μετ’ άλλων κατεγίνετο εις την σωτηρίαν της οικίας Σταματελάκη, με προφανή κίνδυνον της ζωής του τον έσωσε και εν αθλία καταστάσει τον μετέφερεν εις την πλησίον οικίαν του Γεωργίου Καρτάλια, όπου προσκληθείς ο ιατρός Καίσαρης δι’ εντριβών και ενέσεων κατόρθωσε να τον επαναφέρη.
Ο κινδυνεύσας να πνιγή φέρει μόνον μώλωπας και παρέχει πολλάς ελπίδας να σωθή.
Ονομάζεται Δημοσθένης Πρεζεράκος και είναι ενοικιαστής του περιβολίου του Γεωργίου Χρυσούλη. Ως εξηκριβώσαμεν ανηρπάγη υπό του ποταμού καθ’ ην στιγμήν προσεπάθει να περισυλλέξη ξύλα τα οποία επέπλεον επί του αφρού.
Κίνδυνον διέτρεξε και έτερος τις πολίτης όστις κτυπήσας επί του ποδός της γεφύρας έπαθε σοβαρόν τραύμα.
Διακοπή τηλεγραφικής και σιδηροδρομικής συγκοινωνίας
Ως εικός πάσα σιδηροδρομική συγκοινωνία πλέον διεκόπη, μετά των περιχώρων, πολύ δε περισσότερον μετά των Αθηνών, μετά των οποίων κύριος οίδε πότε σιδηροδρομικώς θα συγκοινωνήσωμεν.
Οι τηλεγραφικοί στύλοι κατέπεσαν και ούτω διεκόπη και η τηλεγραφική συγκοινωνία, αποκαταστασθείσα βραδύτερον.
Θέατρον καταστροφής
Περί την εσπέραν εκόπασε η ραγδαία βροχή και η ορμή του ποταμού επαισθητών ηλαττώθη, όλα δε τα επί της πλατείας και των οδών ύδατα απεσύρθησαν κυλισθέντα προς την παραλίαν.
Η πλατεία και αι οδοί αγνώριστοι ως εκ της αλλού μεν εγκαταληφθείσης παχείας ιλύος, αλλού δε αυλακώσεως εις αρκετόν βάθος υπό των ρευσάντων ρευμάτων του ποταμού, ιδία όμως αι οδοί της περί τον Άγιον Γεώργιον νέας συνοικίας και τα περί τούτον περιβόλια είναι αγνώριστα. Ούτε τα όρια αναγνωρίζονται. Τα δε ισόγεια και υπόγεια πλήρη υδάτων. Ομοίως καταστροφάς υπέστησαν και τα περιβόλια τα μεταξύ της εθνικής οδού Μεσσήνης και Σιδηροδρομικού Σταθμού κείμενα του Γεωργούλια Νικηταράκου και λοιπών.
Άλλα μεν τοιούτων κατεχώθησαν, άλλα δε κατεστράφησαν. Το μεγάλο κτήμα του Δ. Παυλίκου ολόκληρον κατεχώθη.
Τα περιβόλια και οι οικίσκοι τούτων, της παραλίας, κατεστράφησαν και εγκατελείφθησαν. Το κατάστημα Σαπωνοποιίας του Λιναρδάκη απεκλείσθη και εις ύψος κατεχώθη. Ομοίως εγκατελείφθησαν αι πλείσται των οικιών του πέραν της γεφύρας νέου συνοικισμού.
Τα πλημμυρίσαντα την πόλιν ύδατα έρρευσαν προς το Δυτικόν μέρος της παραλίας πέραν του Ναού της Αναλήψεως και ούτως ο λιμήν ξέφυγε τον κίνδυνον της καταστροφής. Ολόκληρος όμως η παραλιακή θάλασσα εκ των χωμάτων του ποταμού και εκ του βρασμού τον οποίον η μεγάλη τρικυμία παρήγαγεν ήλλαξε τελείως τον χρωματισμόν της, πράγμα όπερ συνετέλεσεν εις απαισίαν άποψιν μετά των μαινομένων κυμάτων.
Η πλημμύρα της συνοικίας Φυτειάς
Η βροχή εξακολουθεί. Η ημέρα είναι περί το τέλος και οι καταρράκται του ουρανού αφθόνως περιπλέουσι την πόλιν. Ένεκα τούτου εκτός της καταστροφής την οποίαν επροξένησεν εις την πλατείαν και αγοράν ο ποταμός και το άλλο μέρος της πόλεως, ιδία δε ο συνοικισμός της Φυτειάς και περί το Σύνταγμα υπέστησαν ζημίας εκ της πλημμύρας των ομβρίων υδάτων άτινα κατέκλυσαν τας οδούς μεταβληθέντας εις χειμμάρρους. Τα ισόγεια και υπόγεια επλημμύρισαν και οι εν αυτοίς ενοικούντες απεγνωσμένους και υπερανθρώπους καταβάλλουσι προσπαθείας αφ’ ενός μεν ίνα σταματήσωσι την είσοδον των υδάτων, αφ’ ετέρου δε δια τενεκέδων ίνα εξαγάγωσι ταύτα.
Η πλημμύρα εν Γιαννιτσανίκοις
Η από χθες αδιάκοπος βροχή δεν προϋξένησε πλημμύρας και καταστροφάς μόνον εις την πόλιν των Καλαμών, συνεργεία του ποταμού Νέδοντος, αλλ’ επεξέτεινε την ενέργειάν της και επί των περιχώρων ιδία του προαστίου Γιαννιτσάνικα, τη συνδρομή των δύο εκεί χειμάρρων «Κερεζένια» και «Πολιτέικο», οίτινες υπερχειλίσαντες συνηντήθησαν και ως εις πλέον ορμητικώτατος και άγριος χείμαρρος εξεχύθη και κατέκλυσε το ωραίον προάστιον Γιαννιτσάνικα.
Πολλάς καταστροφάς επέφερεν ιδίως εις την συνοικίαν Μωρακέικα, όπου η οικία του δημοδιδασκάλου Περ. Αλάμαρα, την οποίαν παρέσυρε, πολλά δε από τα ωραία κτήματα των Γιαννιτσανίκων κατέχωσε και κατέσκαψε.
Η ενέργεια της αστυνομικής αρχής
Εκείνο όπερ εξαγνίζει ολίγον την αναγλησίαν των αρμοδίων αρχών όπως προλάβωσιν εκείνο όπερ κατά μέγα μέρος συνετέλεσεν εις την καταστροφήν της περιουσίας των κατοίκων της πόλεως και ολίγου δει της ζωής δύο πολιτών και δια το οποίον επανειλημμένως εις δύο προηγούμενα ημών φύλλα εγράψαμεν κρούσαντες τον κώδωνα του κινδύνου, είναι η λέγομενη ενέργεια της αστυνομικής αρχής, διότι ο διευθυντής ταύτης Βλαχώνης μετ’ αυταπαρνήσεως και ταχύτητος εργασθείς προέλαβε φοβεράς καταστροφάς της πόλεως και των καταστημάτων.
Πολύ δε μας συνεκίνησε και η αυταπάρνησις του Νομομηχανικού Παλαμά όστις καίτοι ασθενής εβρέχετο προκινδυνεύων όπως δίδη οδηγίας εις τον τόπον της καταστροφής δια την εκτέλεσιν των βοηθητικών εργασιών. Αίσθησιν μεγάλην επροξένησεν η αποχή των εργατών οίτινες επιμόνως ηρνούντο να δώσωσι δια της προσωπικής των εργασίας χείρα βοηθείας, καίτοι ο τε νομομηχανικός Παλαμάς και διευθυντής της Αστυνομίας Βλαχώνης γενναίαν χρηματικήν αμοιβήν δια την κατ’ άτομον εργασίαν προσέφερον. Ένεκα τούτου ηναγκάσθη η Αστυνομία να μεταχειρισθή βίαν επιβαλλομένην αφού τα ίδια όργανά της δεν ήσαν επαρκή.
Απειλούνται καταστροφαί μεγαλείτεραι
Η κοίτη του ποταμού ιδία προς το ανατολικόν μέρος της πόλεως εχώθη και η ορμή των υδάτων του ποταμού εξεχύθη ολόκληρος προς το δυτικόν τμήμα της πόλεως. Από της επιφανείας της μάνδρας μέχρι του βάθους του πυθμένος της κοίτης του ποταμού δεν είναι ειμή ολίγα εκατοστά του μέτρου. Εάν επακολουθήση νέα του ποταμού κατάβασις, ολόκληρος ούτος θα εκχυθή προς την πόλιν αφού ο χώρος της κοίτης του εχώθη υπό της άμμου. Η ακατάπαυστος ραγδαία βροχή προκαλεί μεγάλους φόβους μεγαλειτέρων καταστροφών κατά τη νύκτα. Τοσούτο μάλλον καθόσον ο ποταμός υπερεξεχείλισεν, άνευ της συνδρομής των ομβρίων υδάτων εν Αλαγωνία οπόθεν έχει τας πηγάς του. Εάν και εν Αλαγωνία εξακολουθήσει η αυτή ραγδαία βροχή, φόβος μέγας υπάρχει ότι νέα πλημμύρα του ποταμού προμηνύεται.
____
ΤΑ ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΕΡΓΑ ΕΠΙ ΤΟΥ ΝΕΔΟΝΤΟΣ
«ΘΑΡΡΟΣ» 4 Δεκεμβρίου 1903
Το ζήτημα της διευθετήσεως της κοίτης του Νέδοντος δια της εκτελέσεως τεχνικών έργων, από της χθες, χάρις εις την καλωσύνην του Νομομηχανικού Παλαμά, ετέθη εις την θέσιν του.
Η πυργοποιία την οποίαν ευθύς απ’ αρχής επάταξε το «Θάρρος» ως μέσον αλυσιτελές και άσκοπον, συντελούν απλώς εις την αναβολήν ουχί και την εντελή αποσόβησιν του κινδύνου, ευρίσκεται ήδη εκτός πάσης συζητήσεως σοβαράς.
Ανεπτύχθησαν με την δυνατήν λεπτομέρειαν εν συζητήσει δημοσιογραφική επί ποδός τα μέτρα εκείνα τα οποία κρίνονται λυσιτελή άγοντα εις τον σκοπόν τον οποίον πάντως επιποθούμεν. Το ευχάριστον μάλιστα είναι ότι προς τον σκοπόν τούτον ο κ. Παλαμάς παρέσχεν ευφρόσυνον βεβαίωσιν περί επαρκείας ποσού 120 χιλιάδων δραχμών κατά προσέγγισιν δια την λύσιν του περισπουδάστου ποταμίου ζητήματος.
Δεν είναι ανάγκη λοιπόν να κατατρίβωμεν επί ματαίω πολύτιμον χρόνον εις συζητήσεις ανεπιστήμονας.
Το πολύ πολύ καίτοι καθ’ ημάς η γνώμη του κ. Παλαμά είναι αξία παντός σεβασμού, δύναται να γίνη μελέτη και συζήτησις μεταξύ επιστημόνων, μεταξύ μηχανικών, περί ευρέσεως του καταλληλοτέρου τρόπου υπό τε μηχανικήν έποψιν, αλλά και υπό έποψιν οικονομικήν, διότι αύτη αποτελεί μίαν από τας σπουδαιοτέρας βάσεις, επί των οποίων θα στηριχθή η πραγματοποίησις του έργου.
Προ παντός, μάλιστα, άλλου, ζήτημα νομίζομεν σπουδαίον και προέχον είναι, το ζήτημα των πόρων δι’ ων θέλει επιτευχθή η επιτέλεσις των έργων.
Αλλά και περί του τεχνικού μέρους και περί του χρηματώδους έχομεν βασίμους πληροφορίας να πιστεύσωμεν ότι γίνεται μελέτη βαθεία, ήτις εν καιρώ εξωτερικευομένη, θέλει καταδείξει κατά πόσον οι νέοι άρχοντες εννοούσι να είναι σοβαρότεροι δια των έργων παρά δια των λόγων.
Ι.Α.
