Μετακληθείς εκ Τήνου ο πρωτοψάλτης του μεγάλου Ναού της Ευαγγελιστρίας Παρισιάδης την παρελθούσαν Κυριακήν έψαλεν εν τω Μητροπολιτικώ μας Ναώ, μέσω πυκνού ακροατηρίου κατά τε τον εσπερινόν και την λειτουργίαν.
Ποίος ο Παρισιάδης
Ο Παρισιάδης τυγχάνει άνθρωπος αρτίας εγκυκλοπαιδικής μορφώσεως. Είναι Ηπειρώτης την καταγωγήν εκ της ελληνικωτάτης και μεγάλης πόλεως των Ιωαννίνων. Εις ηλικίαν 17 ετών επεραίωσε πολύ επιτυχώς τας γυμνασιακάς αυτού σπουδάς εν τω Γυμνασίω των Ιωαννίνων, την Ζωσιμαίαν Σχολήν. Μεταβάς εις Κωνσταντινούπολιν προς ευρυτέραν εκπαίδευσιν αυτού εισήλθεν εις την Μεγάλην Σχολήν του Γένους και προς τελειοποιησίν του και εν τη Βυζαντινή Μουσική εισήχθη εις την μουσικήν σχολήν του Πατριαρχείου, πρωτοψαλτούντος εν τοις Πατριαρχείοις τότε του αειμνήστου Ροδεστινού. Τελειοποιήσας τας μουσικάς αυτού σπουδάς παρά τω αειμνήστω Ροδεστινώ και τω διαδόχω του Ροδεστινού, Βιολάκη, προσελήφθη το πρώτον εις ηλικίαν είκοσι πέντε ετών λαμπαδάριος του μεγάλου ναού εν Γαλατά «στο Χριστό».
Μετέπειτα προσελήφθη ως πρωτοψάλτης του εν Κοντοσκαλίω Ιερού Ναού, εν τω οποίω Ναώ τελείται υπό του Πατριάρχου κατ’ έτος η μεγάλη τελετή των Θεοφανείων, όπου εν μέσω 50 χιλιάδων λαού γίνεται η κατάδυσις εν τη θαλάσση του Τιμίου Σταυρού υπό του Πατριάρχου.
Ο Παρισιάδης παρεκτός της άλλης εγκυκλοπαιδικής αυτού μορφώσεως ομιλεί και γράφει απταίστως την τε Γαλλικήν και Τουρκικήν γλώσσαν.
Ποία η μουσική του Παρισιάδου
Η μουσική του Παρισιάδου είναι μουσική την οποίαν φυλάττουν αυστηρώς και ψάλλουν εν τοις Πατριαρχείοις και οι εκ της σχολής της μουσικής του Πατριαρχείου εξερχόμενοι. Είναι δε πολύ διάφορος η μουσική των Πατριαρχείων από την μουσικήν την άλλην της Κωνσταντινουπόλεως, διότι η μεν είναι όντως μουσική προσευχής, η δε είναι μουσική τέρψεως.
Η μουσική των Πατριαρχείων προϋποθέτει χριστιανούς μεταβαίνοντας εν τω ναώ, ίνα προσευχηθώσιν, ενώ η μουσική η άλλη, της Κωνσταντινουπόλεως, προσκαλεί χριστιανούς εν τω Ναώ καθ’ έξιν προς τέρψιν.
Ο Παρισιάδης φαίνεται άνθρωπος, ιεροψάλτης, θεματοφύλαξ αυστηρός της μουσικής των Πατριαρχείων.
Τοιούτος ων ο Παρισιάδης κατά τε την εγκυκλοπαιδικήν μόρφωσιν και τη βυζαντινήν μουσικήν επιστήμων, άμα τη συστάσει εν τοις Πατριαρχείοις του υπάρχοντος και νυν μουσικού εκκλησιαστικού συλλόγου, εξελέγη παμψηφεί μέλος της επιτροπής επί του τεχνικού μέρους της μουσικής.
Από της θέσεως δε ταύτης ο Παρισιάδης ανέδειξεν εαυτόν δια διαφόρων μουσικών επιστημονικών δημοσιευμάτων κράτιστον μουσικόν επιστήμονα, δυνάμεως πρώτης, προσελκύσας εν ταυτώ την προσοχήν και αυτού του Πατριάρχου Ιωακείμ του Γ΄.
Ο Παρισιάδης αποκτήσας φήμην καλού ιεροψάλτου και διακεκριμένου μουσικού επιστήμονος μετεκλήθη ως τοιούτος εν Θεσσαλονίκη ως Πρωτοψάλτης του εκεί Μητροπολιτικού Ναού και ως απόστολος της διδασκαλίας της βυζαντινής μουσικής των Πατριαρχείων.
Ευδοκίμως δε δράσας εν τη πόλει Θεσσαλονίκης δια του καταρτισμού μουσικής σχολής, η φήμη αυτού προ τεσσάρων ετών τον έφερεν ως Πρωτοψάλτη του εν Τήνω μεγάλου Ναού της Ευαγγελιστρίας, όπου έκτοτε διαμένει, συστάσει δε δημοσίου υπαλλήλου εν Τήνω επισήμου Καλαμίου ήλθεν ενταύθα δια να ψάλη επί δοκιμασία δια την θέσιν του πρωτοψάλτου του Μητροπολιτικού μας Ναού.
*
Τις ευγενής ή τις των καλών συμπολιτών μου θα μου διαφιλονικήση το υπερβάλον αείποτε αίσθημά μου προς την ωραίαν τέχνην, την εκκλησιαστικήν μουσικήν και μόνον;
Ομιλώ προς τους πολλούς, διότι τους ολίγους τους κατ’ εμού, γνωρίζει καλώς η ευφυής κοινωνία των Καλαμών, τίνες εισίν ούτοι.
Προς τους πολλούς λοιπόν απευθύνομαι και παρ’ αυτών αξιώ να ακούσωσι τας περί της ψαλτικής ιδέας μου.
Ναι! Εξαιρετικώς ο Ναός της Υπαπαντής προώρισται, ίνα εν αυτώ εκκλησιάζεται παν ό,τι ευγενές, παν ό,τι αριστοκρατικόν εν τω τόπω.
Ναι! Είναι επίσης αληθές, ότι το νεώτερον πνεύμα τείνει προς την εναρμόνιον μουσικήν.
Αλλά, Κύριοι, πρέπον είναι εάν εν τω Ναώ του Θεού ενεργή εναρμόνιος μουσική, αύτη δέον να είναι εναρμόνιος μουσική εκκλησιαστική και όχι αρμονία θεατρική, εξωτερική.
Και δια να υπάρξη εν τω Ναώ μουσική αρμονία εκκλησιαστική, απαραιτήτως αύτη δέον να εκτελείται από μουσικούς καλλιτέχνας, από ιεροψάλτας της βυζαντινής μουσικής επιστήμονας. Δηλονότι δια να έχωμεν εν τω Ναώ μουσικήν αρμονίαν, κατ’ αρχήν πρέπει να έχωμεν ιεροψάλτας επιστήμονας, μουσικούς βυζαντινούς.
Αλλά δυστυχώς εν τω μέσω ημών των Καλαμίων ουδείς υπάρχει της Βυζαντινής μουσικής επιστήμων, και ο δυνάμενος να δημιουργήση εκ του μη όντος εκκλησιαστικήν μουσικήν αρμονίαν. Αλλά και αν υπάρχει, που δεν υπάρχει, δεν συντρέχουν τα άλλα μέσα, αι διάφοραι δηλονότι φωναί, αι οποίαι απαιτούνται δια να καταρτισθή σήμερον εν τη πόλει ημών μία τοιαύτη καλή εκκλησιαστική αρμονία.
Ερωτώ δε τις των εν Καλάμαις ιεροψαλτών συγκινεί, κατανύσσει, ως ώφειλε, δια της βυζαντινής ψαλμωδίας αυτού, δια να υψωθή μετά τούτο και γίνη επαρκής δια την σύστασιν μουσικού εκκλησιαστικού αρμονικού χορού;
Εγώ, κύριοι, ομολογώ ειλικρινώς, ότι ούτε την βυζαντινήν μουσικήν τελείως γιγνώσκω, ούτε την αρμονίαν, αλλά ούτε και φωνάς βλέπω σήμερον καταλλήλους ενταύθα δια εκκλησιαστικήν αρμονίαν.
Αλλά μήπως και άλλοθεν δυνάμεθα να επιζητήσωμεν; Παρ’ εκτός των εν Ελλάδι κορυφαίων δύο πρωτοψαλτών, του Ιωάννου Σακελλαρίδου και του Νικολάου Κανακάκη, βεβαιωθήτε, ότι ουδείς άλλος υπάρχει εν Ελλάδι ιεροψάλτης γιγνώσκων να ψάλη ως πρέπει την βυζαντινήν μουσικήν και επομένως και να δύναται να ενεργή και μουσικήν αρμονίαν εκκλησιαστικήν.
Εάν πονηρευόμενοι τινές ζητούσιν να αποπλανήσωσι την κοινήν γνώμην, δια τα ίδια αυτών συμφέροντα, λέγοντες, ότι έχομεν κατάλληλον τοιούτον ενταύθα μουσικοδιδάσκαλον τον Κατσαΐτην, προσέχετε τους τοιούτους. Εμέ σας βεβαιώ επί λόγω τιμής, ότι δεν με έχετε, αλλ’ ούτε και ικανός είμαι δια μουσικοδιδάσκαλος και πρωτοψάλτης και διευθυντής μουσικού αρμονικού εκκλησιαστικού χορού του Ναού της Υπαπαντής.
Επαναλαμβάνω δε και μετά θάρρους λέγω ότι τόσον εγώ, όσον και οι άλλοι ενταύθα ιεροψάλται διατελούμεν αγνοούντες την βυζαντινήν μουσικήν, το θεμέλιον εφ’ ου δέον να στηρίζεται η μουσική αρμονία εν τω Ναώ.
Η μουσική την οποίαν ψάλλομεν ημείς των Καλαμών οι ιεροψάλται, δεν είναι ούτε καν βυζαντινή μουσική, ούτε μουσική πατριαρχική, μηδέ μουσική προσευχής, αλλ’ είναι ψαλτική άσεμνος, απρεπής, άρρυθμος.
Και δη επί του προκειμένου. Ο αφιχθείς πρωτοψάλτης Παρισιάδης είναι κατά την εμήν αντίληψιν ο μόνος μεταξύ των εκ Κωνσταντινουπόλεως ιεροψαλτών ο δυνάμενος να μορφώση τους ιεροψάλτας ημάς και δη τους νεωτέρους εις την αληθή βυζαντινήν μουσικήν και την σεμνοπρεπή και έρρυθμον εκτέλεσιν αυτής.
Βεβαίως, ο Παρισιάδης δεν πρέπει να έλθη ενταύθα ως πρωτοψάλτης του Μητροπολιτικού μας Ναού και μόνον, διότι εάν ως τοιούτος και μόνον έλθη συμφωνώ και εγώ μεθ’ υμών ότι πολύ ταχέως θα αναχωρήση, διότι θα αποτύχη και θα αποτύχη βέβαια δια τον λόγον ότι η μουσική των Πατριαρχείων δεν δύναται να νοηθή τόσον ταχέως παρά λαού τόσον μακράν ευρισκομένου των Πατριαρχείων, αφού μάλιστα δεν κατανοείται μηδέ παρ’ αυτών τούτων των ιεροψαλτών.
Άλλο πρέπει να είναι το έργον του Παρισιάδου, κύριοι, η αναμόρφωσις ημών των ιεροψαλτών εν τη βυζαντινή μουσική κατά το σύστημα των πρωτοψαλτών του Πατριαρχείου Ροδεστινού και Βιολάκη και δια την οποίαν αναμόρφωσίν μας την μουσικήν δέον ου μόνον ο Μητροπολιτικός μας Ναός να υποβληθή εις μίαν δαπάνην, αλλά και ο Δήμος και ημείς οι ιεροψάλται, εάν θέλωμεν, προ παντός ημείς οι ιεροψάλται, να έχωμεν δεδικαιολογημένον το μουσικόν μας εγώ, και να κατέχωμεν έκαστος την οικείαν αυτώ θέσιν επαρκώς.
Εάν, κύριοι, σας το λέγομεν μετ’ εγωισμού, η έλευσις του Παρισιάδη ή και οποιουδήποτε άλλου ιεροψάλτου σκοπόν και μόνον ήθελεν έχει την κατάληψιν δηλονότι της δεξιάς θέσεως του Ναού της Υπαπαντής, η έλευσίς του βεβαιωθήτε, ότι την χρεωκοπίαν του ταμείου του Ναού της Υπαπαντής θέλει σημάνη και μόνον.
Αλλά μη δι’ αγάπην Θεού τοιαύται πλάγιοι σκέψεις. Αποβάλατε προς στιγμήν τον ατομικόν άνθρωπον και ενδυθήτε τον υπηρέτην του Ναού του Θεού δια να διαγνώσητε και υμείς, ότι αποβαίνει απαραίτητον και δια την εκκλησίαν και δια την μουσικήν πρόοδον της πόλεως μας, ίνα τον Παρισιάδην, τον έγκριτον μουσικόν επιστήμονα, τον Ιεροψάλτην των Πατριαρχείων δια πάσης θυσία δέον να κρατήσωμεν εν τη πόλει ημών, εάν αποστέργομεν να επανέλθωμεν εις την μακαρίαν εποχήν των διδασκάλων ημών των Καλαματιανών!!
Διότι, κύριοι, σημειώσατέ το καλώς, ότι εάν αφήσωμεν την δοθείσαν ημίν ευκαιρίαν και αντιπαρέλθωμεν την μουσικήν ικανότητα του Παρισιάδου και αφήσωμεν τα πράγματα τα μουσικά της πόλεώς μας να βαδίζουν όπως βαδίζουν, πολύ ταχέως θα ίδωμεν και τους Ναούς μας ερημωμένους από ακροατάς χριστιανούς και την βυζαντινήν μουσικήν αφιπταμένην δια παντός.
Ο τόπος ημών έχει στοιχεία δυνάμενα, δια της μουσικής διαπαιδαγωγήσεως αυτών υπό του εγκρίτου μουσικοδιδασκάλου Παρισιάδου, ν’ αναδειχθώσιν μίαν ημέραν γλυκύφθογγοι ιεροψάλται και μουσικοί άριστοι.
Η ενταύθα δε πρόσληψις του Παρισιάδου, προ παντός δια την διαπαιδαγώγησιν των ιεροψαλτών και δη των νεαρών εν τη καλώς εννοουμένη Βυζαντινή ψαλμωδία, δέον να γίνη.
Ο Μητροπολιτικός μας Ναός με τον Παρισιάδην δέον να γίνη Η ΠΝΥΞ, εξ ης ν’ αναδείκνυνται εφεξής ουχί βέβαια καλλικέλαδοι ρήτορες, αλλά καλλίφωνοι και άριστοι μουσικοί ιεροψάλται.
Εναπόκειται η κατανόησις του σοβαρού τούτου μουσικού ζητήματος εις τον Σεβασμιώτατον Επίσκοπον ημών, εις τον Δήμαρχον Καλαμών, εις τους Επιτρόπους της Υπαπαντής και τους Ιεροψάλτας.
Καλάμαι, τη 23η Ιανουαρίου 12907
Μεθ’ υπολήψεως
Ιωάννης Γ. Κατσαΐτης
