-Πρωτοφανής επιτυχία
-Η συρροή του κόσμου
-Η πομπή και η περιφορά της εικόνος
Την πρωίαν
Όταν το άρμα της Ηούς καλπάζον διέσπα τας νυκτερινάς αχλύς, οι κώδωνες του Μητροπολιτικού ναού ηχούντες χαρμοσύνως, και οι κανονιοβολισμοί εκ του φρουρίου και οι ήχοι της Μουσικής, ανήγγελον το εορταστικόν της ημέρας.
Ο κόσμος ήρχισε να κινήται πανταχόσε ολίγος εν αρχή και ολονέν αυξανόμενος κατόπιν.
Η πλατεία και οι δρόμοι εστρώνοντο δια μύρτων και όλοι διηυθύνοντο προς τον Μητροπολιτικόν Ναόν εν τω οποίω συνεσωρεύοντο.
Όσω παρήρχετο η ώρα και επί τοσούτον έβλεπε τις πλειότερον κόσμον κινούμενον εξ όλων των σημείων της πόλεως.
Προ του Ναού
Προ του Μητροπολιτικού Ναού παριστώντος εξόχως μαγευτικόν θέαμα άπειρος κόσμος προσκυνητών και επισκεπτών ήρχισε να συρρεύη. Και δεν παρήλθεν ειμή ολίγη ώρα και εκ της αθρόας προσελεύσεως του κόσμου κατεπλημμυρίσθη η πλατεία.
Ο ιστάμενος κόσμος, ο προσερχόμενος και ο κινούμενος καθ’ όλα τα σημεία της πλατείας παρουσίαζε μίαν εικόνα ζωηράν παρ’ όλον το θρησκευτικόν της εορτής.
Αι πέριξ οικίαι, οι εξώσται αθρόους εδέχοντο τους θαμώνες εκείθεν.
Εν τη πόλει και τω σιδηροδρομικώ σταθμώ
Την εικόνα της ζωηρότητος της κινήσεως, εν λόγω τω ενθουσιαστικώ μεγαλείω της, έβλεπέ τις εν τω σιδηροδρομικώ σταθμώ, όπου τα εκτάκτως κυκλοφορούντα τραίνα εξαπέλυον κατά χιλιάδας αδιακόπως τον εκ των διαφόρων μεσσηνιακών μερών ερχόμενον κόσμον.
Το θέαμα εκάστου καταφθάνοντος τραίνου ήτο αξιοπαρατήρητον, διότι ήτο κατάφορτον κόσμου, ο οποίος μη χωρών εις τα βαγόνια ανερριχάτο εις τα εξαρτήματά του και άνωθεν εξηπλούτο αυτού.
Η οδός του σιδηροδρόμου σμήνη αναρίθμητα εξέχεε προς την πόλιν κόσμου.
Η λευκή και αρειμανία φουστανέλλα και το χωρικόν του ενδύματος συνεχρωτίζετο με το επίσημον ένδυμα και το παρισινόν φόρεμα της κομψής κυρίας.
Τοιουτοτρόπως απετελείτο μία ποικιλόχρωμος εικών αρεστή και ευχάριστος του κατά χιλιάδες σπεύδοντος εις τον ναόν κόσμου.
Εν απάση τη πόλει ήδη η κίνησις ήτο ζωηροτάτη.
Πανταχόθεν κόσμου απειρία και αμαξών γδούπος και επισήμων εμφάνισις και αξιωματικών πλημμύρα.
Η παράταξις του στρατού
Μετ’ ολίγον καταφθάνει λόχος της ενταύθα Φρουράς και παρατάσσεται ένθεν και ένθεν του Ναού.
Η μουσική ακολούθως καταλαμβάνει τον προ του Ναού δεξιά χώρον.
Ολίγον ύστερον λόχος ναυτών της Μοίρας των ορμούντων εν τω λιμένι ποταμών παρατάσσεται παρά τους στρατιώτας, μετά των τυμπανιστών και των σαλπιγκτών υπό τον Υποπλοίαρχον του «Αχελώου» Λιάμπεην. Οι ναύται τάσσονται ακριβώς προ του Ναού και ο πεζός στρατός αποσύρεται προς την οδόν της Νομαρχίας τασσόμενον ένθεν και ένθεν αυτής. Οι σημαιοφόροι Πετροπουλάκης και Στράτος και ο υπασπιστής του υποπλοιάρχου Μαμούρης επιβλέπουν ανά τα διάφορα σημεία την παράταξιν των ναυτών.
Το γενικόν πρόσταγμα είχεν ο Ταγματάρχης Καπετανάκης έχων επιτελή αυτού τον Λοχαγόν Καμάραν.
Οι επίσημοι
Ήδη είχον αρχίση να προσέρχωνται οι επίσημοι ο Νομάρχης Πασχάλης, ο Δήμαρχος Μπενάκης, ο Εισαγγελεύς Μανουσόπουλος, ο Μοίραρχος Μαθαρίκος και πλείστοι άλλοι εν στολή. Όλοι οι επίσημοι σπεύδουν εκ της κεντρικής εισόδου εις τον Ναόν, εις τον οποίον μετά δυσκολίας ηδύνατό τις να εισέλθη.
Εντός του Ναού
Ο ευρύχωρος Μητροπολιτικός Ναός εσωτερικώς παρουσίαζε μυρμηκιάν κόσμου.
Ευτυχώς εκρατείτο ευχάριστος τάξις υπό χωροφυλάκων οι οποίοι επέβλεπον εν αυτώ και ο προσερχόμενος ησπάζετο την εικόνα και δια της αντιθέτου της εισόδου θύρας εξήρχετο ή κατελάμβανε θέσιν τινά τόσον ηδύνατο. Καθ’ όλα τα σημεία δεν έβλεπε τις ειμή κεφαλάς συγκροτούσαν μίαν εικόνα ευχάριστον.
Ο Σεβασμιώτατος εις ολόχρυσον στολήν ιερούργει μετά του ιερατείου εν σαγηνευούση μεγαλοπρεπεία. Ο μέγας και γλυκύμολπος χορός υπό των πρωτοψάλτην Μαυρίδην ήτο εις το φόρτε του. Δια της τερψιθύμου μουσικής του καταμαγεύων και ανυψών εις τα ουράνια ύψη. Όντως ο χορός ούτος υπό δοκίμων μουσικών και παρασκευασθέντων επί τούτω υπό του Μαυρίδου υπερέβη τας γενικάς προσδοκίας και προσέδιδεν αληθή αίγλην εις το μεγαλοπρεπές σύνολον της πανσέπτου εορτής. Ο κόσμος των προσκυνητών ενεός παρηκολούθη την ουρανίαν ταύτην μουσικήν προσευχόμενος αληθώς εκ των μυχίων της καρδίας αυτού.
Το θέαμα προ του ναού
Ήδη προς του ναού περιβάλλετο απερίγραπτον θέαμα. Η παράταξις του στρατού, η πρωτοφανής συρροή του κόσμου, το μαγευτικόν της εικόνος των καταφόρτων πέριξ οικιών και εξωστών, η ακατάπαυστος κίνησις του κόσμου απετέλουν ασυλλήπτου φαντασίας πανόραμα.
Προ του ναού ακριβώς πληθώρα κυριών και δνων. Συρροή μαθητών και μουσικών. Παρέκει στρατός, κόσμος αναρίθμητος ήτο το σύνολον της εικόνος της απεριγράπτου και καθ’ αυτό μεγαλοπρεπούς και μαγικής.
Η θεία ιερουργία εξηκολούθη και οι μαθηταί με τα εξαπτέρυγα και με τας σημαίας συνεσωρεύθησαν προ του Ναού υπό την επίβλεψιν του Γυμνασιάρχου Μπαρμπαρήγου.
Οι μικροί μαθηταί των σχολείων με ομοιόμορφον στολήν και αι μαθήτριαι επίσης ομοιομόρφως εκτενισμέναι απήρτιζον γλυκυτάτην εικόνα.
Ήδη η κίνησης ήτο εις το ζενίθ παντού.
Τα τραίνα εξαπέλυον κατά μυρμηκιάς τον κόσμον, αι διάφοροι οδοί και συνοικίαι εξέβραζον χειμάρρους κόσμου ανδρών, γυναικών και παίδων.
Από της πλατείας μέχρι του Ναού δεν έβλεπε τις ή κόσμον κυκλοφορούντα.
Η έξοδος της εικόνος
Είχε παρέλθη ήδη η 10η και ήρχισαν να εξέρχωνται εκ του Ναού. Επί ώραν ολόκληρον εξήρχοντο και οι κώδωνες εκροόντο και ο κόσμος εν προσοχή ανέμενεν την εικόνα και αύτη δεν εφαίνετο.
Όλοι προσπαθούν να πλησιάσουν προς τον Ναόν, αλλά ούτο είναι αδύνατον.
Ολίγον κατωτέρω η μουσική προπορεύεται, αι σημαίαι των διαφόρων σωματείων και αναγγέλλεται η έξοδος της εικόνος δια κανονιοβολισμών και συνεχούς και αδιακόπου κρούσεως των κωδώνων.
Όλοι εν θρησκευτική ευλαβεία αναμένουν την εμφάνισιν της εικόνος. Όντως μετ’ ολίγον εμφαίνεται μεγαλοπρεπής η πάνσεπτος εικών, κρατουμένη υπό τεσσάρων ιερέων. Οι κώδωνες ηχούν, κανονιοβολισμοί πίπτουν, πάντες αποκαλύπτονται και σταυροκοπούνται. Οι στρατιώται φέρουν και παρουσιάζουν όπλω, η μουσική παιανίζει και η εικών σταματά ολίγον προς της θύρας δια να ετοιμασθή δια την περιφοράν.
Η εκκίνησις
Μετ’ ολίγον εκκινεί η πομπή προς την οδόν Νομαρχίας και σχηματίζεται εν θέαμα απείρου μεγαλείου, γοητείας απεριγράπτου και πανοραματικόν.
Ο εκ χιλιάδων κόσμος κινείται καθ’ όλας τας διευθύνσεις. Η εικών αργά κατέρχεται προς την οδόν εις την οποίαν ούτε βελόνη δεν χωρεί να πέση.
Εν τη πλατεία
Μετ’ ολίγον η πομπή της μουσικής παιανιζούσης του χορού άδοντος και των στρατιωτών προπορευομένων, και του κόσμου ακολουθούντος, φθάνει προς της οικίας Μπενάκη και κάμπτει προς το δικαστήριον και εξέρχεται εν τη άνω πλατεία.
Το θέμα της πομπής και του κόσμου είναι τώρα μεγαλοπρεπέστερον και επιβλητικώτερον. Ο κόσμος εκχύνεται προς την κάτω πλατείαν και πλημμυρεί αυτήν απ’ άκρου εις άκρον.
Εν τη εθνική λεωφόρω
Η μουσική παιανίζει νέον εμβατήριον συντεθέν υπό του μουσικού Καρατζά, ο χορός αναμέλπει υπερλάμπρως διάφορα τροπάρια και η πομπή διευθύνεται προς την Εθνικήν λεωφόρον, η οποία καθ’ όλον το μήκος αυτής πληρούται κόσμου. Η πληθύς των γύρω οικιών είναι κατάφορτος. Το «Πανελλήνιον» παρουσιάζει μπουκέτο θαυμάσιον σωρείας κόσμου και ιδία εκ του ωραίου φύλου.
Το νέον μέγαρον της Εθνικής Τραπέζης καταστόλιστον και γυναικοβριθές, εξαιρετικήν και θέλγουσαν συγκροτεί εικόνα.
Και αι άλλαι οικίαι και τα καταστήματα εστολισμέναι συντελούν εις το λαμπρόν της όλης αξιοθαυμάστου εικόνος του στολισμού, ενώ το θέαμα είναι γραφικώτατον.
Η λεωφόρος από της πλατείας μέχρι της νέας πλατείας είναι ασφυκτικώς πεπληρωμένη. Η εικών του κατερχομένου κόσμου και της βραδυπορούσης πομπής δεν περιγράφεται. Μαγεύει, ενθουσιάζει.
Προηγούνται αι σημαίαι των σωματείων των Τεκτόνων, Κουρέων και Υποδηματοποιών μετά των μελών αυτών. Κατά σειράν Σχολείων έρχονται αι μαθηταί του Β΄ Σχολείου υπό την Σαλαφατίνου και του 1ου υφ’ όλας τας διδασκαλίσσας των. Η κόμμωσις και η ενδυμασία των τέρπουν. Ψάλλουν θαυμάσια και συγκινούν. Ακολουθεί το Γ΄ δημοτικόν σχολείον με ωραίαν ενδυμασίαν και πηλίκια, καθώς ακολούθως το Β΄ και το 1ον με τους διδασκάλους των. Οι μαθηταί ψάλλουν διάφορα τροπάρια.
Το ιερατείον κατόπιν έχον εν μέσω τον Σον εν απαστραπτούσην ολοχρύσω περιβολή μετά της Αγίας Εικόνος συγκροτεί εικόνα προκαλούσαν τον σεβασμόν.
Παραπλεύρως και ολίγον έμπροσθεν πορεύεται ο μέγας χορός, ο οποίος ευκρινέστατα ακούεται και κατευχαριστεί και με τον τόσον σάλον και την συρροήν του κόσμου.
Όπισθεν και παραπλεύρως της εικόνος έρχονται οι διάφοροι επίσημοι και ακολουθεί το άγημα των ναυτών υπό τον υποπλοίαρχον Λιάμπεην. Ο πεζός στρατός προπορεύεται δια την τάξιν και ακολουθεί ο αναρίθμητος κόσμος.
Προς την δημοτικήν οδόν
Η όλη πομπή γοργότερον βαίνουσα τώρα φθάνει παρά την νέαν πλατείαν και κάμπτει αριστερά εν τη οικία Ζουμπούλη και Παυλίκου και μετ’ ολίγον εξέρχεται εν τη Δημοτική Λεωφόρω.
Ο κόσμος με το αυτό αδιάπτωτον ενδιαφέρον και την αυτήν αμείωτον ευλάβειαν σπεύδει πανταχόσε να εξέλθη εις την νέαν ταύτην οδόν.
Και η οδός αύτη είναι ασφυκτικώς κατειλημμένη. Η πομπή σπεύδει ήδη προς την Υπαπαντήν δια της Φραγκολίμνης.
Φθάνει η πομπή και η εικών υπό του Ιερατείου οδηγείται εν τω Ναώ βοηθουσών και πολλών κυριών.
Ο χορός του Μαυρίδου ψάλλει το τροπάριον της εορτής. Όλοι θερμώς τον συγχαίρονται. Η ώρα είναι 1 μ.μ.
Μετ’ ολίγον δίδεται το σύνθημα της διαλύσεως και όλοι απέρχονται εις τα ίδια.
Κανονιοβολισμοί επανειλημμένοι ειδοποιούν περί της λήξεως της εορτής και όλοι κατάκοποι απέρχονται κατά διαφόρους διευθύνσεις.
Η κίνησις τώρα είναι ορμητική και πολύ ευχάριστος. Οι ναύται γοργώ τω βήματι διασχίζουν την πλατείαν, οι στρατιώται τούς ακολουθούν, έπονται οι μικροί στρατιώται, οι μαθηταί, και γοργή εν τω συνόλω κίνησις παρουσιάζει ενθουσιαστικήν εικόνα.
Μετ’ ολίγον όλοι είχον απέλθη εις τα ίδια και οι ξένοι έφευγον ή ετρέποντο εις τα διάφορα κέντρα.
Ο κόσμος έφυγε προς τον σιδηροδρομικόν σταθμόν και η Παραλία το απόγευμα κατεπλημμυρίσθη κόσμου και μέχρι της νυκτός τα γλέντια και η διασκέδασις απεχαιρέτων την μεγάλη ταύτην πανήγυριν
Και τοιουτοτρόπως έληξεν η εορτή και πανήγυρις αύτη σχούσα υπέρ ποτέ άλλοτε την λαμπροτέραν και αιγληεστέραν επιτυχίαν και ενθουσιάσασα και συγκινήσασα και καταλειπούσης υψίστης γοητείας αναμνήσεις.
