«ΘΑΡΡΟΣ» 18 Ιουλίου 1909: Η Πύλος του Νέστορος
Προ μηνός σχεδόν κατ’ αίτησιν του αρχαιοφίλου στρατιωτικού υπιάτρου Θ. Κρασσάνου προς το επί της Παιδείας Υπουργείον αποσταλείς ο διαπρεπής έφορος αρχαιοτήτων Ανδρέας Σκιάς ενήργησε κατ’ αυτάς μικράν ανασκαφήν εις τρίωρον σχεδόν απόστασιν ΒΑ της σημερινής κωμοπόλεως Πύλου παρά το χωρίον Τραγάνες, όπου έχει ευρεθή υπό χωρικών αρχαίος τάφος μυκηναϊκής εποχής. Ο τάφος ούτος ως λεπτομερώς περί της σπουδαιότητος αυτού και των εν γένει ανεκοίνωσεν ημίν ο κ. Σκιάς, έχει συληθεί τελείως υπό των ανακαλυψάντων αυτόν, ώστε δεν ευρέθη κατά την ανασκαφήν εντός αυτού άλλο τι εκτός τεμαχίων αγγείων μυκηναϊκής εποχής και οστών ανθρωπίνων.
Αλλ’ όμως και πάλιν η ανεύρεσις του τάφου τούτου έχει όχι μικράν σπουδαιότητα, διότι η γεωγραφία της μυκηναϊκής εποχής, δεν είναι γνωστή ειμή κατ’ ελάχιστον, η δε ανεύρεσις τοιούτου τάφου ισοδυναμεί προς ανεύρεσιν μιας ακόμη αγνώστου πόλεως της μυκηναϊκής εποχής. Μυκηναϊκαί δε πόλεις δεν είναι γνωσταί ειμή ολίγισται καθ’ άπασαν την Δυτικήν Πελοπόννησον.
Επαυξάνεται δε η σπουδαιότης της ανακαλύψεως ταύτης εκ της μαρτυρίας του Στράβωνος, κατά την οποίαν η αρχαία μεσσηνιακή Πύλος έκειτο το πρώτον κάτωθι του όρους Αιγαλέου, όπερ υπέρκειται του Κορυφασίου (δηλαδή του παλαιού Ναυαρίνου) και της θαλάσσης εν επτά σταδίοις, έπειτα δε αφού κατεστράφη η πόλις αύτη τότε κατώκησαν τινές των κατοίκων εν τω Κορυφασίω, όπου, ως γνωστόν, υπήρχεν η Πύλος της ιστορικής εποχής.
Επειδή δε το όρος Αιγαλέον δεν δύναται να είναι άλλο πλην του όρους του Αγ. Ηλία, του οποίου η κορυφή κείται ΒΔ του χωρίου Τραγανών και ΝΔ των Γαργαλιάνων, ο τάφος ούτος ευρίσκεται βεβαίως εκεί, όπου περίπου υπήρχεν η πρώτη μεσσηνιακή Πύλος κατά τον Στράβωνα.
Επίσης και δια το ζήτημα της Ομηρικής Πύλου η ανεύρεσις του τάφου των Τραγανών έχει όχι μικράν σπουδαιότητα. Είναι γνωστόν ότι, ως μαρτυρεί ο Στράβων, τινές εκ των αρχαίων ειδικώς ασχοληθέντες εις τα Ομηρικά ζητήματα απεφαίνοντο ότι η Ομηρική Πύλος, η πρωτεύουσα του Νέστορος, δεν ήτο ούτε η μεσσηνιακή πόλις Πύλος, ούτε η ηλειακή η κειμένη παρά την Κυλλήνην, αλλά τρίτη τις πόλις κειμένην εν Τριφυλία, την οποίαν ανεκάλυψε και ανέσκαψε προ δύο ετών ο Δαϊρπελδ παρά το χωρίον Κακόβατον.
Η ανακάλυψις λοιπόν του μυκηναϊκού τάφου των Τραγανών δεν αναιρεί μεν πάντα τα επιχειρήματα των υποστηριζόντων την τριφυλιακήν Πύλον ως πατρίδα του Νέστορος, αλλ’ εν τουλάχιστον εκ των επιχειρημάτων αυτών αποδεικνύει ανυπόστατον.
Εκ της Οδυσσείας δηλαδή φαίνεται, ότι η Πύλος του Νέστορος δεν έκειται πολύ πλησίον της θαλάσσης, ενώ η γνωστή μεσσηνιακή Πύλος των ιστορικών χρόνων, δηλαδή το Κορυφάσιον, κείται επ’ αυτής της παραλίας, ώστε δια τούτο εθεωρείτο ότι δεν δύναται να είναι αύτη η Πύλος του Νέστορος.
Η ανεύρεσις όμως του μυκηναϊκού τάφου των Τραγανών αποδεικνύει ορθήν την μαρτυρίαν του Στράβωνος, ότι η μεσσηνιακή Πύλος δεν ήτο κατ’ αρχάς επί του Κορυφασίου, αλλά κάτωθι του Αιγαλέου, αύτη δε είναι απομεμακρυσμένη από της παραλίας και συμβιβάζεται κάλλιστα προς την Οδύσσειαν.
Οι συλήσαντες λοιπόν τον τάφον των Τραγανών χωρικοί δεν ηδυνήθησαν ν’ αφαιρέσωσιν απ’ αυτού πάσαν σπουδαιότητα, επειδή δε κατά πάσαν πιθανότητα κρύπτονται εκεί και άλλα λείψανα της μυκηναϊκής εποχής, θα ήτο ευχής έργον να ενεργηθή μεγαλυτέρα τις ανασκαφή αυτόθι.
Μ. Κυριακόπουλος
________________
AI AΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΙ ΕΝ ΙΘΩΜΗ
Δοκιμαστικαί τοιαύται
«ΘΑΡΡΟΣ» 23 Ιουλίου 1909
Εγράφομεν περί των αρχαιολογικών εργασιών εις την Ιθώμην εν τη αρχαία Μεσσήνη, των αποφασισθεισών υπό της Αρχαιολογικής Εταιρείας. Προς τούτο προ ημερών αφίκετο ο ορισθείς να ενεργήση τας ανασκαφάς αρχαιολόγος Οικονόμος, ο οποίος μετέβη επί τόπου και εξήτασε πού δύνανται να ενεργηθούν αι ανασκαφαί.
Ο Οικονόμος έφερε προς τούτο και τινάς εργάτας ειδικούς εις τοιαύτας εργασίας.
Δοκιμαστικαί
Από της χθες δε ο Οικονόμου ήρξατο των εργασιών κάτωθι του χωρίου Μαυρομματίου εν θέσει όπου πιστεύεται ότι ήτο το βουλευτήριον.
Το μέρος αυτό το οποίον προ τινών ετών είχε ανασκαφή ήδη έχει προσχωθή.
Ο Οικονόμος επί του παρόντος θα ενεργήση περωρισμένως δοκιμαστικάς ανασκαφάς. Εκ του αποτελέσματος δε αυτών θ’ αποδειχθή αν πρέπει να εξακολουθήσουν αι τοιαύται εργασίαι.
ΑΙ ΑΝΑΣΚΑΦΑΙ ΕΝ ΙΘΩΜΗ
«ΘΑΡΡΟΣ» 16 Αυγούστου 1909
Εγράφομεν, ότι προ τινός ήρξαντο προκαταρκτικαί ανασκαφαί εν Ιθώμη, παρά τη αρχαία Μεσσήνη.
Τας ανασκαφάς ταύτας διενεργεί ο αρχαιολόγος Οικονόμος.
Και μέχρι τούδε μεν ανεκαλύφθησαν άγνωστα τινά, απεκαλύφθησαν όμως από μακρού προσχωθέντα διάφορα ευρήματα, η θεωρουμένη Βουλή και ως Γυμνάσιον και άλλα τινά κάτωθι, δυτικώς του χωρίου Μαυρομματίου επί των σταφιδαμπέλων.
Αι ανασκαφαί, εννοείται, θα εξακολουθήσουν και ο Οικονόμος ελπίζει ότι και άλλα διάφορα θ’ ανακαλυφθούν.
______________________
ΑΝΕΥΡΕΣΙΣ ΑΡΧΑΙΟΥ ΤΑΦΟΥ
«ΘΑΡΡΟΣ» 18 Αυγούστου 1909
Παρά τας όχθας του ποταμού Παμίσου όπου ενεργείται εκσκαφή δια τα υδραυλικά έργα υπό του εργολάβου Μασουρίδου, ανευρέθησαν υπό των εργαζομένων δύο πλάκες μαρμάριναι στρογγύλαι με κεχαραγμένα σημεία του σταυρού προ τάφου εκ παλαιών πλινθών κατεσκευασμένου και φέροντος επί της κεφαλής μαρμαρίνην πλάκα με κεχαραγμένον επ’ αυτής επίγραμμα δυσανάγνωστον.
Εγγύς εκεί του τάφου εξήχθησαν και μικρά άλλα τεμάχια πλακών. Αι ανευρεθείσαι πλάκες παρεδόθησαν εις την Αστυνομικήν Υποδιεύθυνσιν Μεσσήνης, ο δε τάφος πλήρης οστών παραμένει ανέπαφος εις την τοποθεσίαν εις ην ανευρέθη.
