Πανελλήνιες εξετάσεις: πρόκειται για μια διαδικασία αξιολόγησης του παιδιού μετά 12 χρόνια συνεχούς μάθησης. Αποτελεί το μέσο για την εκπλήρωση των εφηβικών ονείρων, το πέρασμα στην ενηλικίωση, τη γέφυρα που οδηγεί στην είσοδο στο πανεπιστήμιο και την κατάκτηση της αυτονομίας του έφηβου.
Οι Πανελλήνιες Εξετάσεις έχουν εξελιχθεί σε μια «αρένα», όπου οι έφηβοι δοκιμάζουν τις αντοχές τους και οι γονείς την αγωνία τους για την εξέλιξη των παιδιών τους. Για τους εφήβους, οι
πανελλήνιες συνδέονται άμεσα με ατελείωτες ώρες διαβάσματος και άγχους. Όντως, πρόκειται για μια πολύ αγχωτική διαδικασία, γιατί θεωρητικά τα παιδιά καλούνται να πάρουν αποφάσεις που θα είναι καθοριστικές για την πορεία της ζωής τους, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα να αγχώνονται ακόμα περισσότερο.
Το άγχος σε φυσιολογικά επίπεδα θεωρείται εποικοδομητικό, γιατί κρατάει το παιδί σε εγρήγορση, βελτιώνει την απόδοση και επιτρέπει τη συγκέντρωση. Τι συμβαίνει, όμως, όταν το
επίπεδο του άγχους είναι τόσο υψηλό που οδηγεί σε δυσάρεστα αποτελέσματα; Όταν το παιδί κατακλύζεται από έντονο άγχος, η απόδοσή του μειώνεται, δεν μπορεί να συγκεντρωθεί, έχει
ανήσυχο ύπνο ή ακόμα και αϋπνία, έχει ξεσπάσματα, νευρικότητα και καταθλιπτικό συναίσθημα.
Όλα αυτά μπορεί να συνοδεύονται και από σωματικά συμπτώματα όπως εφίδρωση, πονοκέφαλο και στομαχικά προβλήματα. Σε μια τέτοια περίπτωση, το παιδί μπορεί να πάθει διανοητικό μπλοκάρισμα (blackout) κατά τη διάρκεια της εξέτασης και να μην έχει τελικά το επιθυμητό αποτέλεσμα, ενώ στην πραγματικότητα έχει προετοιμαστεί πολύ καλά.
Εκτός των άλλων, αυτή η περίοδος αποτελεί μια δοκιμασία ανάμεσα στη σχέση παιδιού γονέα, τα ποσοστά επιθετικότητας και έντασης των παιδιών προς τους γονείς είναι υψηλά, γιατί αυτοί είναι τα πιο κοντινά τους πρόσωπα. Η βασική αιτία άγχους για τους γονείς και τα παιδιά είναι η υπερεκτίμηση της αξίας των εξετάσεων. Οι Πανελλήνιες αντιμετωπίζονται σαν να είναι το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή του παιδιού και αυτό που θα καθορίσει το μέλλον του. Σίγουρα, λοιπόν, αυτό είναι ένας φόβος που πυροδοτεί άγχος. Σε αυτή τη διαδικασία, οι γονείς παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο. Για παράδειγμα, γονείς που θεωρούν ότι οι εξετάσεις αυτές είναι το παν και ότι αν δεν περάσουν τα παιδιά τους θα είναι κάτι τρομερό, σίγουρα δε βοηθούν και προκαλούν επιπλέον άγχος στο παιδί.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να διευκρινίσουμε ότι ο σημαντικότερος λόγος που οι Έλληνες γονείς αγχώνονται τόσο πολύ για τις Πανελλήνιες είναι το κοινωνικό στίγμα που ρίχνει στους γονείς μεγάλη ευθύνη για τις σχολικές επιδόσεις του παιδιού τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τις μέρες των εξετάσεων οι Έλληνες γονείς να νιώθουν ότι δεν κρίνεται μόνο το παιδί τους, αλλά και οι ίδιοι ως γονείς.
Ωστόσο, σε αυτή τη δοκιμασία οι γονείς θα πρέπει:
•να μειώσουν το δικό τους άγχος και να λειτουργήσουν υποστηρικτικά και εμψυχωτικά απέναντι στα παιδιά τους
•να είναι διαθέσιμοι να ακούσουν τις ανησυχίες και τους φόβους του παιδιού τους
•να μην παρεμβαίνουν στον τρόπο διαβάσματος του παιδιού
•να σέβονται και να επιβραβεύουν τη προσπάθεια του παιδιού τους
•να εξασφαλίζουν ένα ήρεμο χωρίς εντάσεις περιβάλλον για διάβασμα
•να μη συγκρίνουν το παιδί με αδέρφια, συμμαθητές ή φίλους
•είναι σημαντικό οι γονείς να μην αναφέρονται στα κατορθώματα τους και να μην οδηγούν τα παιδιά σε ανταγωνισμό.
Τέλος, θα ήταν βοηθητικό να ακούσει πως, αν κάτι δεν πάει καλά στις εξετάσεις, θα στενοχωρηθείτε, γιατί δεν ανταμείφτηκαν οι κόποι του κι όχι ότι σας απογοήτευσε. Άλλωστε, κάθε αποτυχία είναι μια νέα ευκαιρία για μάθηση, μια ευκαιρία να δούμε τι θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Και το πιο σημαντικό, είναι να μάθουν οι έφηβοι στο πλαίσιο του μεγαλώματός τους πως και οι αποτυχίες, καθώς και το πώς να ανταποκρίνονται σε αγχωτικές καταστάσεις, είναι μέρος της ζωής.
Από την άλλη πλευρά, όσον αφορά στο παιδί θα πρέπει να:
•επικοινωνήσει τις ανάγκες του με το οικογενειακό του περιβάλλον προκειμένου να γνωρίζουν και αυτοί πως θα μπορούσαν ίσως να σε διευκολύνουν τη προσπάθειά του
• να αναγνωρίσει τα θετικά του χαρακτηριστικά και τις ικανότητές του
•να οργανώσει το διάβασμα του βάση των δικών του αναγκών
•να κάνει όσα διαλείμματα χρειάζεται
•να προσδιορίσει τα δικά του όνειρα και τις δικές του προσδοκίες για το μέλλον,
•είναι φυσιολογικό όταν δοκιμάζει να κάνεις και λάθη
•να φτιάξει ένα πλάνο για πιθανά σενάρια (αν δεν περάσω θα ξαναδώσω του χρόνου, θα τελειώσω τη σχολή και θα δώσω κατατακτήριες, θα βελτιώσω άλλα προσόντα μου)
•να αξιοποιήσει τον ελεύθερο χρόνο του κάνοντας πράγματα που τον ευχαριστούν και τον χαλαρώνουν
•η φυσική άσκηση, ο καθαρός αέρας, καθώς και βαθιές αναπνοές βοηθούν στη μείωση του άγχους.
Ας μην ξεχνάμε πως οι Πανελλαδικές Εξετάσεις είναι μόνο ένας δρόμος από τους εκατοντάδες άλλους που μπορούμε να πάρουμε και να πετύχουμε πράγματα στη ζωή μας.
Καλή επιτυχία!
Της Έφης Κοροβίλα
Ψυχολόγου
