Ο δρόμος της Μάνης ξεκίνησε να κατασκευάζεται τμηματικά τη δεκαετία του 1950 και ολοκληρώθηκε τη δεκαετία του 1960. Πριν από το δρόμο η επικοινωνία με την Καλαμάτα γινόταν με πεζοπορία, ζώα και τη θαλάσσια διαδρομή, που ήταν και πολύ πιο σύντομη. Από τα βόρεια και ανατολικά χωριά κατευθύνονταν στον Άγιο Νικόλαο και με διαδρομή δυόμισι-τριών ωρών έφθαναν στην Καλαμάτα. Το ίδιο από Προσήλιο, Τσέρια, Εξωχώρι και Πραστείο κατέβαιναν τα μονοπάτια, καλντερίμια και μετά το Καλαμίτσι έφθαναν Καρδαμύλη. Τη διαδρομή μέχρι Καλαμάτα την έκαναν σε δύο με δυόμισι ώρες.
Τα μικρά μηχανοκίνητα καΐκια τα έλεγαν βενζίνες και μετέφεραν ανθρώπους, εμπορεύματα και ζώα. Μετά την ολοκλήρωση του δρόμου οι κάτοχοι των καϊκιών έλαβαν από τη Νομαρχία άδεια λεωφορείου.
Ο δρόμος, όπως ήταν φυσικό τότε, περνούσε και επικοινωνούσε με τα χωριά στη διαδρομή του μέχρι τη Λακωνική Μάνη. Με την ολοκλήρωσή του ξεκίνησαν και τα δρομολόγια των λεωφορείων του Υπεραστικού ΚΤΕΛ, με αφετηρία την πλατεία Μαυρομιχάλη.
Ο δρόμος το 2000 είχε φθάσει στα όριά του, βοηθώντας και εξυπηρετώντας για την ανάπτυξη της περιοχής.
Όλα τα προηγούμενα χρόνια μέχρι σήμερα γίνονταν μικρές εργολαβίες στα άκρα του δρόμου, κλείνοντας τα χαντάκια προς την πλαγιά, κατασκευάζοντας τα ρείθρα απορροής των βρόχινων νερών και αυξάνοντας κατά ένα μέτρο το πλάτος του. Επίσης, διάφορα μικροέργα και τοποθέτηση μπαρών.
Το μόνο σοβαρό έργο που έγινε πριν από δεκαπέντε περίπου ετών ήταν η γέφυρα στην Κοσκάρακα και τα 200 μέτρα περίπου πλατέματος και προσαρμογής του δρόμου προς τη νέα γέφυρα, έργο μέλλοντος, για εκατό χρόνια.
Με την ολοκλήρωση της νέας γέφυρας σταμάτησε η κάθοδος προς την παλιά γέφυρα και ξανά η άνοδος, καταργώντας ένα πέταλο δύο δρόμων μήκους 1.100 μ. στο κατώτερο σημείο του φαραγγιού (τους χειμερινούς μήνες το οδόστρωμα έπιανε πάγο, καθιστώντας τη διαδρομή πολύ επικίνδυνη).
Όπως είπε μία σημαντική προσωπικότητα της Καλαμάτας, ο δρόμος της Μάνης είναι μια πονεμένη ιστορία.
Διατρέχοντας επαγγελματικά τη Μεσσηνία από τη δεκαετία του 1960, ακούγοντας τους ανθρώπους της περιοχής και συνομιλώντας με μικρομεσαίους της Καλαμάτας που δραστηριοποιούνται χρόνια στη Μάνη, τέσσερις πέντε ημέρες την εβδομάδα, θα γίνει μια προσέγγιση όπως τη βίωναν χρόνια για το δρόμο.
Μια διαδρομή Καλαμάτα – Καρδαμύλη, μήκους 36 χλμ., την κάνουν σε 50-60 λεπτά, γιατί με τις συνεχείς στροφές, τη στενότητα του δρόμου και το πέρασμα από κατοικημένες περιοχές δεν μπορείς να υπερβείς τα 50-60 χλμ.
Η ανάπτυξη της Μάνης έφερε και την κυκλοφορία μεγάλων οχημάτων, τριαξονικών, βαρέων οχημάτων, τράκτορες μεταφοράς εμπορευμάτων – οικοδομικών υλικών. Έτσι, αν προπορεύεται τέτοιο όχημα, θα ακολουθήσεις την αργή πορεία του για 10-15 χλμ. χωρίς να μπορείς να κάνεις προσπέραση. Έτσι σχηματίζεται ουρά δέκα – δεκαπέντε αυτοκινήτων. Οι οδηγοί στις περιπτώσεις αυτές, το λέμε καθαρά, αναθεματίζουν. Πιο καθαρά, πέφτει βρίσιμο για τα χάλια του δρόμου. Η επιστροφή το απόγευμα καταντά μαρτύριο.
Μια παρέμβαση που έγινε πριν από δεκατρία περίπου χρόνια, από διασταύρωση προς Σωτηριάνικα μέχρι πριν από τη γέφυρα της Κοσκάρακας, προσέφερε ελαχιστότατα στη μείωση της απόστασης, αφού ακολουθήθηκε σχεδόν η παλιά διαδρομή, απαλλοτριώνοντας άκρες ιδιοκτησιών για να γίνει πιο πλατύ το οδόστρωμα, κατασκευάζοντας – μεταφέροντας την ανατολική γέφυρα 40 μ. πιο δυτικά, διανοίγοντας ένα μικρό τμήμα στο λόφο, αποφεύγοντας μια κλειστή στροφή με συνεχή πέντ’ – έξι ζιγκ – ζαγκ, ένα τεράστιο μεγάλο πέταλο μήκους 1.200 μ. μέχρι το εκκλησάκι της Αγίας Τριάδος.
Είναι ένα ερωτηματικό όσων κυκλοφορούν προς τη Μάνη: γιατί δεν έγινε απαλλοτρίωση – χάραξη στη βατή πλαγιά δεξιά και απέναντι από διασταύρωση προς Σωτηριάνικα, στο τέλος σχεδόν της ευθείας του Κρίσκιου, και να καταλήξει ο δρόμος βόρεια από το εκκλησάκι της Αγίας Τριάδος, μήκους 550 – 600 μ.
Αν δεν υπήρχαν σοβαρότατοι λόγοι αποφυγής αυτής της διαδρομής και η επιλογή της πρώτης υπάρχουσας διαδρομής των 1.200 μ. ήταν τεχνική, οικονομική και υπηρεσιακή, ήταν ατυχέστατη, που στοιχίζει σε χρήμα – καύσιμα και χρόνο.
Ακούσαμε από τα τοπικά κανάλια τον περιφερειάρχη Πελοποννήσου κ. Νίκα ότι θα ξεκινήσει η επικαιροποίηση της παράκαμψης Κάμπου – Σταυροπηγίου. Επιτέλους, υπάρχει περιφερειακή βούληση έπειτα από δέκα – δώδεκα χρόνια για το δρόμο της Μάνης.
Ακούσαμε το δήμαρχο Μάνης κ. Γιαννημάρα ότι πρέπει να αρχίσουν τα έργα για το δρόμο που είχαν καθυστερήσει και ότι πρέπει να γίνει η παράκαμψη της Καρδαμύλης, απευθυνόμενος στον περιφερειάρχη και τον πρωθυπουργό κατά τα εγκαίνια της οικίας του Άγγλου Φιλέλληνα Πάτρικ Λι Φέρμορ. Επομένως, θα έχουμε την αρχή για τα νέα έργα που θα μειώσουν τη διαδρομή και έξω από κατοικημένες περιοχές.
Δεν πρέπει να γίνουν μισές δουλειές και οι απαλλοτριώσεις – επεμβάσεις να είναι ολοκληρωτικές και να έχουν χρονικό μέλλον πενήντα χρόνων.
Η αρχή παράκαμψης Κάμπου – Σταυροπηγίου πρέπει να ξεκινήσει από τη γέφυρα της Κοσκάρακας, όπου κατευθείαν καταργείται το δεύτερο πέταλο των δύο δρόμων μήκους 1.200 μ. που διαπερνάμε σήμερα, συνεχίζοντας με πορεία προς νότο, προς Κάμπο, καταργώντας στροφές και δυτική πορεία 800 μ.
Η παράκαμψη Κάμπου – Σταυροπηγίου πρέπει να καταλήξει στο πιο ιδανικό πρόσφορο σημείο για τη συνέχεια του υπόλοιπου δρόμου. Πιθανό σημείο οι Δύο Πέτρες ή Γαρμπέλια. Από τη θέση αυτή πρέπει να ξεκινήσει το πλάτεμα του δρόμου μέχρι το Προσήλιο.
Το τμήμα του δρόμου στην κάθοδο που βλέπουμε ανατολικά το Προσήλιο είναι στενό, ολισθηρό και επικίνδυνο το χειμώνα. Στη διαδρομή αυτή γίνεται σήμερα κατασκευή των τσιμεντένιων ρείθρων απορροής των βρόχινων νερών.
Στα 600 μ. πριν από το Προσήλιο, δεξιά του δρόμου, ξεκινά ο διανοιγμένος δρόμος από τη δεκαετία του 1960, μήκους 4,5 χλμ. περίπου, που κατέληγε στην αρχή της ευθείας πριν την Καρδαμύλη θέση.
Ο δρόμος αυτός, μελετημένος για την πιο σύντομη και ασφαλή διαδρομή μέχρι την Καρδαμύλη, έμεινε χωματόδρομος από τότε, εξυπηρετώντας μερικά σπίτια και την αγροτική περιοχή. Για τη συντομία του τον επέλεξε ο ΟΤΕ για την υπόγεια διέλευση για τις οπτικές ίνες για την Καρδαμύλη και την υπόλοιπη Μάνη πρόσφατα. Απομένοντας λίγα τεχνικά έργα και η ασφαλτόστρωση τότε, έγινε το θαύμα: δεν ολοκληρώθηκε, γιατί μεσολάβησε υπάλληλος του υπουργείου Δημοσίων Έργων επί Χούντας από το χωριό Καλύβες και κατάφερε την αλλαγή και την κατεύθυνση του δρόμου, να περνάς πλησίον του χωριού Καλύβες. Έτσι ο δρόμος, κατασκευασμένος και από τη ΜΟΜΑ, απλώθηκε ανατολικά και νότια να φθάνει πλησιάζοντας τις Καλύβες, στη συνέχεια με συνεχείς στροφές και πέταλα προς δυτικά να καταλήγει στο σημείο αρχή ευθείας προς Καρδαμύλη, μήκους 8 χλμ.
Ευχής έργο θα ήταν να επιλεγεί σήμερα η αρχική σύντομη διαδρομή των 4,5 χλμ.
Διαφορετικά, πρέπει να γίνουν επεμβάσεις στο σημερινό δρόμο για τη μείωση της διαδρομής. Μετά το Προσήλιο πρέπει να καταργηθεί το πέταλο των δύο δρόμων αρχικά προς δυτικά και στη συνέχεια ανατολικά, μήκους 1000 μ. περίπου με τομή στο λόφο 200 μ. περίπου. Στη συνέχεια πρέπει να επανεξεταστούν μετά τις Καλύβες όλες οι στροφές και τα πέταλα με νέες χαράξεις, όπως έγινε με τις στροφές της Τσακώνας και της Μεγαλόπολης δέκα περίπου χρόνια πριν από την πρώτη παράδοση του αυτοκινητόδρομου Τρίπολη – Τσακώνα.
Και να γίνουν αυτές οι επεμβάσεις, δεν πρόκειται να μειωθεί η διαδρομή και να φθάσει στα 4,5 χιλ. που ήταν ο διανοιγμένος πρώτος δρόμος.
Ο δρόμος από Καλαμάτα, φυσικά, πρέπει να μελετηθεί στο αρχικό τμήμα του, με αρχή βόρεια του κόμβου των Γιαννιτσανίκων, το πέρασμα της Βέργας και η απόληξή του μετά το ημιαστικό κατοικημένο τμήμα που διαπερνάμε σήμερα πάνω από τον Αλμυρό με τις συνεχείς στροφές και τα πέταλα, γύρω στα 11 χλμ.. που είναι περίπου υψομετρικά ευθεία με τη Βέργα.
Σήμερα στα σημεία αυτά γίνονται έργα κατασκευής ρείθρων και μικρά τσιμεντένια στηθαία. Ο δρόμος της Μάνης πρέπει να είναι ένα εργοτάξιο. Πρέπει να μελετηθεί χιλιόμετρο χιλιόμετρο, να γίνουν επεμβάσεις, πλάτεμα του οδοστρώματος, ανάσες προσπέρασης, να γίνει ένας ασφαλής σύγχρονος και γρήγορο δρόμος.
Στη διάρκεια της σημερινής Περιφερειακής Αρχής μπορεί να ολοκληρωθεί όλο το έργο. Η βούληση είναι εκδηλωμένη. Ο δρόμος να γίνει και στην πραγματικότητα πρώτος νομαρχιακός δρόμος.
Η Μάνη είναι μία και μοναδική. Παγκόσμιος προορισμός.
Του Νίκου Βάγια
1η επαρχιακή οδός Καλαμάτας: «Ο δρόμος της Μάνης»
