O Οδηγός του αρχάριου επενδυτή
Την επταετία 2021 – 2027 η Ελλάδα αναμένεται να δοκιμάσει την πιο μεγάλη (και ίσως την τελευταία τόσο μεγάλη και σημαντική) ευκαιρία ανάπτυξης που είχε ποτέ μέχρι και σήμερα. Η Ελλάδα ουσιαστικά έχει … δύο ΕΣΠΑ, την περίοδο 2021 – 2027, για να υποστηρίξει την ανάπτυξή της, αντιμετωπίζοντας και τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας.
Το «Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας» προβλέπει επιχορηγήσεις 19,4 δισ. ευρώ και δάνεια ύψους 12,7 δισ. ευρώ για το διάστημα μέχρι το 2026.
Σε τροχιά υλοποίησης είναι και το νέο ΕΣΠΑ για την περίοδο 2021–2027 με τη συνολική δημόσια δαπάνη των νέων Προγραμμάτων να ανέρχεται στα περίπου 26,7 δισ. ευρώ, ενώ η συνολική κοινοτική συμμετοχή υπολογίζεται στα 21,2 δισ. ευρώ.
Με βάση τους παραπάνω πόρους η Ελλάδα αναμένεται να επωφελείται κάθε χρόνο με πόρους πάνω από 8 δισ..
ΟΙ ΠΙΟ «ΔΗΜΟΦΙΛΕΙΣ» ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ – ΑΠΟΡΙΕΣ
Μπορούμε, χωρίς αυτό να αποτελεί καν «σχήμα υπερβολής», να ισχυριστούμε ότι θα «βρέξει» επιδοτήσεις την ερχόμενη επταετία, που όμως πρέπει να πιάσουν τόπο, καθώς, όπως προαναφέραμε, δε θα έχουμε ίσως ποτέ πια μια τόσο μεγάλη ευκαιρία ανάπτυξης και διόρθωσης λαθών ολόκληρων δεκαετιών.
Αυτό θα σημάνει και προσφορά πολλών επενδυτικών ευκαιριών. Θα χρειαστεί ακόμα καλή ενημέρωση για τις επενδυτικές ευκαιρίες που «τρέχουν».
Θα χρειαστεί ο υποψήφιος επενδυτής να… επενδύσει σε έναν καλό σύμβουλο ΕΣΠΑ. Ένας επενδυτής είναι δύσκολο να διαβάσει χιλιάδες σελίδες προκηρύξεων προγραμμάτων και να αποκτήσει ξαφνικά την απαραίτητη εμπειρία για μια σειρά επενδυτικών θεμάτων και λεπτομερειών. Μαζί, επενδυτής και σύμβουλος, θα προχωρήσουν στο σχεδιασμό, τη μελέτη, την κατάθεση επενδυτικού φακέλου σε ένα πρόγραμμα ΕΣΠΑ και την υλοποίηση –μετά και την έγκριση- του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου της επένδυσης.
«Κακά τα ψέματα», ισχύει και εδώ το «πες μου ποιον έχεις σύμβουλο, να σου πω τι επένδυση θα κάνεις». Μπορεί καμιά φορά «να κάτσει» χωρίς προετοιμασία, αλλά στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, ως συνήθως, «κερδίζει η καλύτερη προσπάθεια». Και η καλή προσπάθεια εξαρτάται και από τις τεχνοκρατικές δυνατότητες του συμβούλου, αλλά και από τα «χαρακτηριστικά του επενδυτή» (δυνατότητα ίδιας συμμετοχής, γνώσεις και εμπειρία συναφής κ.τ.λ.).
Παρακάτω θα απαντήσουμε στις πιο συχνές ερωτήσεις υποψήφιων επενδυτών, επιχειρώντας με τις απαντήσεις να λύσουμε τουλάχιστον τις βασικές απορίες τους, πριν προχωρήσει στην επιλογή του συμβούλου.
ΕΙΣΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΕΠΙΔΟΤΗΣΗΣ
Ο συνήθης τρόπος είσπραξης της αναλογούσας επιδότησης είναι ο εξής:
1. Ο επενδυτής υλοποιεί και εξοφλεί με δικά του κεφάλαια τις δαπάνες και στη συνέχεια καταθέτει τα απαιτούμενα παραστατικά στον αρμόδιο φορέα. Οι δαπάνες πιστοποιούνται έπειτα από έλεγχο -διοικητικό ή και επιτόπιο, αναλόγως το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η επένδυση- και η επιδότηση πιστώνεται στο λογαριασμό του επενδυτή. Ο επενδυτής έχει δικαίωμα να ζητήσει και ενδιάμεση καταβολή – έλεγχο.
2. Άλλη επιλογή είναι η εξής: Λήψη προκαταβολής του 40% της επιδότησης που δικαιούται ο επενδυτής, αλλά με την κατάθεση ισόποσης εγγυητικής επιστολής, γεγονός το οποίο συχνά είναι αδύνατο ή, τουλάχιστον, πολύ δύσκολο και σχεδόν πάντα έχει σημαντικό κόστος για τον επενδυτή.
3. Τέλος, ένας άλλος τρόπος καταβολής της επιχορήγησης είναι η χρήση του Escrow Account.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ… ESCROW ACCOUNT
Ο Escrow Account είναι ένα ειδικός λογαριασμός του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, που μπορεί να ανοίξει ο κάθε δικαιούχος μετά την οριστική του έγκριση.
Με τον Escrow Account ή Καταπιστευτικό Λογαριασμό, η επιχορήγηση που αναλογεί στο δικαιούχο σε δαπάνες που έχουν υλοποιηθεί και τιμολογηθεί καταβάλλονται απευθείας στους παρόχους / προμηθευτές του.
Η εκταμίευση των πληρωμών προς τους παρόχους – προμηθευτές των δικαιούχων γίνεται χωρίς την κατάθεση εγγυητικής επιστολής.
ΦΠΑ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ
Δεν είναι επιλέξιμη η δαπάνη του ανακτήσιμου ΦΠΑ.
Ο ΦΠΑ είναι επιλέξιμη δαπάνη μόνο εφόσον ο δικαιούχος δεν έχει δικαίωμα έκπτωσης του ΦΠΑ, σύμφωνα με τις διατάξεις του κώδικα ΦΠΑ, όπως εκάστοτε ισχύει.
Όμως, για το ΦΠΑ επενδυτικού έργου (κτηριακές δαπάνες και μηχανολογικός – επιπλικός και λοιπός εξοπλισμός) υπάρχει η δυνατότητα εύκολα να επιστραφεί άμεσα (ναι, γίνεται αυτό σήμερα, πράγμα που προ καιρού ήταν… ακατόρθωτο) ή να υπάρξει απαλλαγή.
ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΠΙΔΟΤΗΣΕΩΝ
Εάν κάποια επιχείρηση (ατομική ή εταιρεία) πάρει μια φορά επιδότηση ΕΣΠΑ, δε σημαίνει ότι δεν μπορεί να ξαναπάρει.
Στα περισσότερα προγράμματα μπορεί να υποβάλλει αίτηση, ακόμα και αν έχει επιδοτηθεί στο παρελθόν, με μόνο περιορισμό το De Minimis.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ… DE MINIMIS
Ο κανόνας De Μinimis ορίζει ότι οι συνολικές ενισχύσεις που μπορεί να λάβει μια επιχείρηση (μαζί με τις συνδεδεμένες της) σε μια τριετία δεν μπορούν να υπερβαίνουν το ανώτατο όριο των 200.000 ευρώ (100.000 ευρώ για τις εταιρείες του κλάδου των μεταφορών).
Ο κανόνας de minimis διέπει, μεταξύ άλλων, το επενδυτικό πρόγραμμα ΕΣΠΑ 2014 – 2020 της Ελλάδας, όπως αυτό που ξεκινάει, δηλαδή την προγραμματική περίοδο (ΕΣΠΑ) 2021 – 2027.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΗ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ
Μία επιχείρηση (φορέας της επένδυσης) λέμε ότι «συνδέεται» με άλλες επιχειρήσεις, όταν οι μέτοχοι της επιχείρησης-φορέα συμμετέχουν (δηλαδή έχουν μετοχές, εταιρικά μερίδια) και σε άλλες επιχειρήσεις.
Στις επιχειρήσεις αυτές μετράνε και οι ατομικές (δηλαδή η επιχείρηση που έχει ένα ελεύθερος επαγγελματίας).
Για να διαπιστωθεί, εάν υπάρχει συνεργασία ή ακόμα περισσότερο σύνδεση των επιχειρήσεων, εξετάζεται το ποσοστό με το οποίο συμμετέχουν οι μέτοχοι – εταίροι σε άλλες επιχειρήσεις και εάν το αντικείμενο δραστηριότητας των επιχειρήσεων είναι συναφές.
Ανάλογα με το ποσοστό συμμετοχής και τη συνάφεια, η σύνδεση κατηγοριοποιείται ως εξής:
-Ποσοστό κάτω από 25%: Ανεξάρτητες Επιχειρήσεις
-Ποσοστό από 25% έως κάτω από 50%: Συνεργαζόμενες
-Ποσοστό από 50% και πάνω: Συνδεδεμένες επιχειρήσεις
ΜΕΓΕΘΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ
Το μέγεθος των επιχειρήσεων καθορίζεται βάσει του Κανονισμού (ΕΚ) αριθμ.70/2001 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 12.1.2001 (EL 2001 L 10/33) όπως τροποποιήθηκε και ισχύει.
Στη συνέχεια αναφέρονται τα κριτήρια του ορισμού του μεγέθους μιας επιχείρησης:
-ΠΟΛΥ ΜΙΚΡΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ: Απασχολεί από 0 έως 10 άτομα προσωπικό και ο ετήσιος κύκλος εργασιών της, όπως και ο ισολογισμός της, δεν υπερβαίνει τα 2.000.000 ευρώ
-ΜΙΚΡΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ: Απασχολεί λιγότερα από 50 άτομα προσωπικό και ο ετήσιος κύκλος εργασιών της, όπως και ο ισολογισμός της, δεν υπερβαίνει τα 10.000.000 ευρώ
-ΜΕΣΑΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ: Απασχολεί λιγότερα από 250 άτομα προσωπικό και ο ετήσιος κύκλος εργασιών της δεν υπερβαίνει τα 50.000.000 ευρώ, ενώ ο ετήσιος ισολογισμός της δεν υπερβαίνει τα 43.000.000 ευρώ
-ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ: Απασχολεί περισσότερα από 250 άτομα προσωπικό και ο ετήσιος κύκλος εργασιών της υπερβαίνει τα 50.000.000 ευρώ, ενώ ο ετήσιος ισολογισμός της υπερβαίνει τα 43.000.000 ευρώ.
Το μέγεθος μιας επιχείρησης είναι σημαντικό για τα προγράμματα ΕΣΠΑ, γιατί πολλές φορές μπορεί να αποκλείσει μία επιχείρηση ή να καθορίσει το ποσοστό της επιδότησης που δικαιούται.
Έτσι, οι πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις απολαμβάνουν ποσοστά επιδοτήσεων πάνω από 50%.
ΔΕΝ ΕΧΩ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Για τη σωστή υλοποίηση του επενδυτικού σχεδίου καλό είναι να υπάρχει το εναπομένον ποσό της επένδυσης έπειτα από αφαίρεση της επιδότησης. Δηλαδή, με ποσοστό επιδότησης 50%, το υπόλοιπο 50% (με ίδια κεφάλαιο – καταθέσεις του επενδυτή ή ακόμα και με ξένα κεφάλαια – τουλάχιστον προέγκριση δανείου).
Αλλά και τυπικά, δηλαδή κατά την κατάθεση του επενδυτικού φακέλου προς έγκριση – υπαγωγή σε κάποιο πρόγραμμα ΕΣΠΑ, πολλές φορές απαιτείται η απόδειξη της ίδιας συμμετοχής (μετρητά – δάνειο) και άλλες πάλι φορές αξιολογείται (βαθμολογείται) μόνο (χωρίς να απαιτείται) η ύπαρξη (και σε ποιό ποσοστό υπάρχει) της συμμετοχής του επενδυτή στον προϋπολογισμό της επένδυσης.
ΚΑΤΟΙΚΟΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΑ
Μπορεί και κάτοικος εξωτερικού να πάρει επιδότηση ΕΣΠΑ, ατομικά ή με εταιρεία στην οποία συμμετέχει. Αρκεί η εταιρεία που θα ιδρυθεί να είναι ελληνική, με έδρα και ΑΦΜ ελληνικό.
ΧΡΕΗ ΕΠΕΝΔΥΤΗ ΚΑΙ ΛΗΨΗ ΕΠΙΔΟΤΗΣΗΣ
Και ένα κρίσιμο ερώτημα, με απλά λόγια: ένα άτομο ή μια επιχείρηση που έχει χρέη στο Δημόσιο ή/και στις τράπεζες, μπορεί να πάρει επιδότηση;
Μπορεί να αιτηθεί επιχορήγησης επιχείρηση που έχει χρέη αρκεί να μην έχει χαρακτηριστεί «προβληματική».
Εάν τα χρέη είναι προς το Δημόσιο (εφορία, ασφαλιστικός φορέας) και εγκριθεί, η επιδότηση σε ποσοστό 30% θα παρακρατηθεί από τον αρμόδιο φορέα Δημοσίου για εξόφληση μέρους του χρέους που είναι σε ρύθμιση.
Εάν τα χρέη δεν είναι ρυθμισμένα, τότε το Δημόσιο παρακρατεί το σύνολο των οφειλομένων.
Αυτό διασφαλίζεται μέσω της διαδικασίας απαίτησης φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας για την εκταμίευση της επιχορήγησης. Για τις τράπεζες δεν υπάρχει αντίστοιχη απαίτηση.
Εν κατακλείδι:
-ΡΥΘΜΙΣΜΕΝΟ ΧΡΕΟΣ – ΟΦΕΙΛΗ: Το 70% της επιδότησης είναι ακατάσχετο και κατάσχεται μόνο το 30% της επιδότησης όταν το χρέος / οφειλή είναι ρυθμισμένη.
-ΜΗ ΡΥΘΜΙΣΜΕΝΟ ΧΡΕΟΣ – ΟΦΕΙΛΗ: Το Δημόσιο απαιτεί και παρακρατεί το σύνολο της οφειλής προ αυτό, αφήνοντας μόνο ότι περισσεύει.
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ
Όπως συμβαίνει σε όλες τις επιτυχημένες προσπάθειες, η επιτυχία είναι αποτέλεσμα σωστών επιλογών συμβούλων και ακόμα καλύτερης προετοιμασίας. Δε «βγαίνει ένα πρόγραμμα» (προκηρύσσεται) και «πετάμε ένα φάκελο και πέφτει η επιδότηση»!
ΠΑΡΝΟΥΝ ΟΛΟΙ ΕΠΙΔΟΤΗΣΗ
Φυσικά και όχι!
Πρώτα πρώτα πρέπει να κατατεθεί μια πλήρης πρόταση, με βάση τις προϋποθέσεις ενός πολυσέλιδου οδηγού εφαρμογής – προκήρυξης προγράμματος.
Μετά πρέπει να αξιολογηθεί / βαθμολογηθεί με άριστα τα 100 μόρια, όσο γίνεται πιο ψηλά (αξιολόγηση κάτω από τη βάση σημαίνει συνήθως αυτομάτως «κόψιμο»).
Τέλος, πρέπει ο προϋπολογισμός του συνολικού προγράμματος, αρχίζοντας από πάνω προς τα κάτω (βαθμολογικά) να φθάσει να χρηματοδοτήσει το συγκεκριμένο επενδυτικό σχέδιο.
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗΣ
Τα κριτήρια διαφοροποιούνται, αναλόγως τα προγράμματα. Όμως, υπάρχουν βασικά κριτήρια που ισχύουν σε κάθε περίπτωση (συνολικά ή μερικά), όπως: η ωρίμανση του αιτούμενου επενδυτικού έργου, η τήρηση των προϋποθέσεων της προκήρυξης, η πληρότητα των ζητούμενων δικαιολογητικών, η αναλυτική παρουσίαση, η τεκμηρίωση της βιωσιμότητας του επενδυτικού σχεδίου, η δυνατότητα ίδιας συμμετοχής, η γνωστική επάρκεια του επενδυτή (συναφής ή όχι), η εμπειρία του επενδυτή (συναφής ή όχι) κ.τ.λ.
Επιμέλεια στήλης: Παναγιώτης Ξεροβάσιλας
Νομικός/ Οικονομολόγος
