Όταν οι υγειονομικές υπηρεσίες της Νοτίου Αφρικής εντόπισαν το νέο στέλεχος Όμικρον, τα χρηματιστήρια όλου του κόσμου επηρεάστηκαν αρνητικά, επιβλήθηκαν αιφνίδιοι ταξιδιωτικοί περιορισμοί και οι κάτοικοι από τις χώρες της Νοτίου Αφρικής ένιωσαν ένα κλίμα απομονωτισμού.
Οι ανησυχίες πηγάζουν από το μεγάλο αριθμό μεταλλάξεων που εμπεριέχει το στέλεχος αυτό του κορωνοϊού, με αποτέλεσμα να θεωρείται ύποπτο για υψηλότερη μεταδοτικότητα και πιθανά για μειωμένη προστασία από τον εμβολιασμό.
Το νέο αυτό στέλεχος κατηγοριοποιήθηκε διεθνώς με την κωδική ονομασία Β.1.1.529 και η εξάπλωσή του αναμένεται και σε χώρες εκτός της Αφρικής. Οι πληροφορίες που λαμβάνουμε περιγράφουν ότι η νόσηση με το στέλεχος Όμικρον είναι ελαφρά, διαγιγνώσκεται συνήθως σε νεαρότερης ηλικίας άτομα, αλλά δε γνωρίζουμε πολλά για τη σοβαρότητα και την επικινδυνότητα της νόσησης σε σύγκριση με τα γνωστά στελέχη.
Ενδιαφέρον, όμως, αποτελεί η ταχεία εξάπλωση αυτού του νέου στελέχους στον πληθυσμό που ξεπερνά κατά πολύ τη μεγάλη διασπορά που παρουσιάζει το στέλεχος Δέλτα. Το γεγονός όμως ότι το στέλεχος Όμικρον παρουσιάζει 50 νέες μεταλλάξεις, τις περισσότερες από κάθε άλλο γνωστό στέλεχος, θέτει σοβαρές ανησυχίες όχι μόνο για τη δραστικότητα των εμβολίων, αλλά και για την προφύλαξη που μπορεί να μας παρέχουν τα μονοκλωνικά αντισώματα.
Οι 30 από αυτές αφορούν στην πρωτεΐνη ακίδα με την οποία ο ιός επιτίθεται στα κύτταρά μας και τα μολύνει. Το γονίδιο της πρωτεΐνης ακίδας όμως αποτελεί και το στόχο των περισσότερων εμβολίων.
Επομένως, ο μεγάλος αριθμός των μεταλλάξεων στο γονιδιακό αυτό τμήμα του ιού μάς γεμίζει ανησυχία σχετικά με τη δραστικότητα των κυκλοφορούντων εμβολίων. Οι μεταλλάξεις αυτές είναι πιθανό να ακυρώσουν και τη δραστικότητα των μονοκλωνικών αντισωμάτων που στοχεύουν στην εξουδετέρωση της πρωτεΐνης ακίδας και που έχουν, όμως, παρασκευαστεί βάσει του γενετικού υλικού των μέχρι τώρα κυκλοφορούντων στελεχών, πριν από την εμφάνιση του Όμικρον.
Όσον αφορά στο νέο υπό έγκριση αντιικό φάρμακο, δεν υπάρχουν μεγάλες ανησυχίες. Ό λόγος είναι ότι το στέλεχος Όμικρον δε φέρει μεταλλάξεις που να σχετίζονται με τις γονιδιακές θέσεις δραστικότητας των σκευασμάτων αυτών.
Χρειάζονται εβδομάδες για να ολοκληρωθούν μελέτες και να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με το ρόλο αυτών των νέων μεταλλάξεων. Παράλληλα οι εταιρείες που έχουν παρασκευάσει τα εμβόλια, μελετούν κατά πόσο οι τροποποιήσεις του γενετικού υλικού του ιού θα έχουν κάποια επίδραση στη δραστικότητα των εμβολίων τους.
Μια τυχόν αυξημένη μεταδοτικότητα γεννά ανησυχίες για το αν το επιδημικό κύμα μπορεί να οδηγήσει και σε αρνητικές εξελίξεις στη λειτουργία ενός συστήματος υγείας, εφόσον ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού μπορεί να μολυνθεί σε ένα μικρό χρονικό διάστημα ημερών ή εβδομάδων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η μεγάλη μεταδοτικότητα του ιού στη Νότια Αφρική μπορεί και να οφείλεται στο γεγονός ότι ο ενήλικος πληθυσμός στην χώρα αυτή είναι εμβολιασμένος μόνο στο 35%, με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο τμήμα του να μην προστατεύεται επαρκώς.
Δυστυχώς, το στέλεχος Όμικρον φαίνεται ότι θα επηρεάσει δραματικά και την παγκόσμια οικονομία. Θεωρείται βέβαιο ότι θα αναστείλει το ρυθμό ανάνηψης αλλά και θα πυροδοτήσει έκρηξη πληθωρισμού. Υπάρχουν επίσης αρκετά στοιχεία που ενοχοποιούν πιθανές αρνητικές αντιδράσεις και στην εφοδιαστική αλυσίδα, αφού κάτι ανάλογο παρατηρήθηκε όταν διαγνώστηκε το στέλεχος Δέλτα.
Βέβαια, η καταγραφή της ύπαρξης του νέου στελέχους Όμικρον δε θα πρέπει να αποτελεί αίτιο πανικού, παρά μόνο ανησυχίας και όλοι μας πρέπει να δείξουμε υπομονή για τις επόμενες λίγες εβδομάδες. Επίσης, η εμφάνιση νέων στελεχών και μάλιστα δυνητικά επικίνδυνων, ίσως αποτελεί και μάθημα για την παγκόσμια κοινότητα, ώστε να υποστηρίξει τις ασθενέστερα οικονομικά χώρες να εμβολιάσουν της πολίτες τους.
*Επίκουρος καθηγητής Παθολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, πρόεδρος Δ.Σ. Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών “Η ΕΛΠΙΣ”
