«Τα περιθώρια αντοχής στις επιχειρήσεις πραγματικά έχουν εξαντληθεί. Αν δεν παρθούν άμεσα μέτρα στήριξης, ο φετινός χειμώνας θα είναι η χαριστική βολή»
Ως έτος με μεγάλες προκλήσεις για το επιχειρείν καταγράφεται το 2021 καθώς πλησιάζει στην εκπνοή του, κι αυτό είναι μια πραγματικότητα που παρατηρείται έντονα και σε τοπικό επίπεδο.
Σε έναν σύντομο απολογισμό για τη χρονιά που ξεκίνησε περισσότερο ελπιδοφόρα από όσο, τελικά, εξελίχθηκε αθροίζονται μια σειρά από προκλήσεις με τις οποίες ήρθε αντιμέτωπη η επιχειρηματικότητα της Μεσσηνίας, προσπαθώντας να τις υπερπηδήσει.
Φυσικά, πρωταρχικό ρόλο στην επιδείνωση της κατάστασης είχε η πανδημία, η οποία διαδέχθηκε στη φάση της «ανάρρωσης» μια προγενέστερη δεκαετή κρίση στην οικονομία, τα σημάδια της οποίας είναι ακόμα εμφανή σε πολλές περιπτώσεις.
Σήμερα, εκπρόσωποι φορέων της Καλαμάτας εξηγούν στο «Θ» πώς επηρέασε την εστίαση, το εμπόριο και γενικά τον επιχειρηματικό κόσμο της Μεσσηνίας η έλευση της πανδημίας, αλλά και κατά πόσο το έτος που έρχεται δίνει ελπίδες για βελτίωση της τρέχουσας κατάστασης.
Μιλώντας στο «Θ» ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Μεσσηνίας, Βαγγέλης Ξυγκώρος, εξηγεί τις δυσκολίες που αφήνει πίσω του το 2021 στη συνολική εικόνα της μεσσηνιακής επιχειρηματικότητας. Παράλληλα, όμως, σημειώνει ότι με τους κατάλληλους χειρισμούς μπορεί να δοθεί ώθηση για την ανάπτυξή της.
-Κάνοντας απολογισμό του 2021 θεωρείτε ότι το «επιχειρείν» στη Μεσσηνία άντεξε;
Στo πλαίσιo των πρωτόγνωρων συνθηκών που λειτουργεί η επιχειρηματικότητα τη διετία της πανδημικής κρίσης, ο Νομός Μεσσηνίας λόγω της επισκεψιμότητας που δέχθηκε τους καλοκαιρινούς μήνες, αλλά και λόγω της σημαντικής συμβολής του πρωτογενούς τομέα και της μεταποίησης, κατέγραψε μικρότερες απώλειες σε σχέση με άλλες περιοχές της χώρας, όπου η οικονομική καθίζηση ήταν πολύ πιο έντονη.
Φυσικά, μας προβληματίζει ιδιαίτερα το αποτύπωμα που θα αφήσει στην οικονομική ζωή της περιοχής μας και της χώρας το τελευταίο τρίμηνο του 2021, με το νέο πανδημικό κύμα και τις υπέρογκες ενεργειακές ανατιμήσεις να προσβάλλουν άμεσα τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, αλλά και το οικονομικό αποτέλεσμα της μειωμένης φετινής παραγωγής ελαιοκάρπου στην περιοχή μας, μιας και η καλλιέργεια αυτή συνεισφέρει σημαντικά στο ΑΕΠ του νομού μας.
-Υπήρξαν χειρισμοί το προηγούμενο διάστημα στην προσπάθεια διαχείρισης της πανδημίας που, τελικά, δεν ήταν ιδιαίτερα βοηθητικοί, και ακόμα περισσότερο, έφεραν σε δυσκολότερη θέση τους επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή;
Είναι δεδομένο ότι, όταν καλείσαι να αντιμετωπίσεις μια εξόχως πρωτοφανή κατάσταση, με χιλιάδες συνανθρώπους μας να νοσούν και, δυστυχώς, αρκετούς να χάνουν τη ζωή τους, ενώ για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία είδαμε να κλείνει η παγκόσμια οικονομία, η διαχείριση μιας τέτοιας συνθήκης μόνο εύκολη δεν μπορεί να είναι.
Αν σε αυτή την εξίσωση προσθέσουμε την οικονομική κρίση που βίωσε η χώρα μας τα προηγούμενα χρόνια, αλλά και το πόσο ευάλωτη είναι η οικονομία μας, σε συνδυασμό με μια σειρά νέων προκλήσεων, όπως είναι οι ανατιμήσεις των πρώτων υλών, η εκρηκτική αύξηση του κόστους ενέργειας και η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των καταναλωτών, τότε αντιλαμβανόμαστε όλοι πως το μίγμα είναι εκρηκτικό!
Υγεία
Επομένως, όσον αφορά στο υγειονομικό κομμάτι, που είναι και το κυρίαρχο, επιβάλλεται να ακολουθήσουμε τις συμβουλές των αρμόδιων επιστημόνων και να σπεύσουμε όλοι να εμβολιαστούμε. Δε θα επιστρέψουμε σε καμία μορφή κανονικότητας όσο συνεχίζεται αυτή η κατάσταση. Ταυτόχρονα, ως επιχειρηματική κοινότητα θεωρούμε ότι η κυβέρνηση πρέπει να εξετάσει το θέμα της υποχρεωτικότητας των εμβολιασμών για τη διαφύλαξη της υγείας όλων μας, αλλά και για να αποφύγουμε την κατάρρευση, ιδιαίτερα, των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Οικονομία
Όσον αφορά στα οικονομικά μέτρα που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, μέτρα που πάρθηκαν από την κυβέρνηση, αλλά και πολιτικές που εκτάκτως εφάρμοσε η Ε.Ε., είδαμε ότι κάποια είχαν άμεσο αντίκτυπο στο να παραμείνουν ανοικτές οι επιχειρήσεις και να διατηρηθούν οι θέσεις εργασίας, ενώ κάποια άλλα, δυστυχώς, δεν είχαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Διορθωτικές κινήσεις έγιναν και γίνονται και με την ενεργό συμμετοχή της επιμελητηριακής κοινότητας, μέσω στοχευμένων προτάσεων σε κλάδους και δραστηριότητες που επλήγησαν περισσότερο, με στόχο όλων μας να ξεπεράσουμε το σκόπελο της πανδημίας και να είμαστε περισσότεροι οικονομικά ενεργοί στη μετά πανδημίας εποχή.
Όλα, όμως, τα μέτρα που ελήφθησαν και στήριξαν τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, πλέον μοιάζουν με σταγόνα στον ωκεανό, όσο συνεχίζεται αυτή η δυσλειτουργική κατάσταση. Κι εδώ πρέπει άμεσα και η Ε.Ε. και η κυβέρνηση να εκπονήσουν νέα νομισματικά και οικονομικά αντίμετρα για να στηρίξουν τους πολίτες, τους επαγγελματίες, αλλά και τη διατήρηση των θέσεων εργασίας.
Ταυτόχρονα, πρέπει να εφαρμοστούν γενναία μέτρα για την υποστήριξη των επιχειρήσεων και των πολιτών στο ζήτημα των ενεργειακών ανατιμήσεων, και επιτέλους να βρεθούν τρόποι το τραπεζικό σύστημα να συμβάλει στην ανάπτυξη και χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας και όχι να λειτουργεί- ειδικά μέσα στις συνθήκες που βιώνουμε όλοι μας- με ένα εντελώς αντιαναπτυξιακό πρόσημο.
Πλέον, δεν υπάρχουν ούτε χρονικά περιθώρια ούτε άλλες αντοχές σε αυτό που ονομάζουμε «ραχοκοκαλιά» της οικονομίας μας, τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις.
-Λαμβάνοντας ως δεδομένο το ρίσκο που έχει πάρει μεγάλο ποσοστό της μεσσηνιακής επιχειρηματικότητας όλο το προηγούμενο διάστημα, πιστεύετε ότι το 2022 έρχεται με καλύτερες προοπτικές;
Ο νομός μας, αλλά και η ευρύτερη περιοχή, ήταν σε αναπτυξιακή τροχιά, προτού αυτή ανασχεθεί από την πανδημία και είναι δεδομένο πως όταν ομαλοποιηθεί η οικονομική δραστηριότητα, θα επανέλθουμε σε αυτή.
Ήδη έχει αρχίσει η δρομολόγηση σημαντικών έργων που αφορούν σε υποδομές που είχε ανάγκη πολλά χρόνια η Μεσσηνία και η Πελοπόννησος γενικότερα. Άλλωστε, η αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός του αεροδρομίου της Καλαμάτας, ο δρόμος Καλαμάτα-Ριζόμυλος-Πύλος- Μεθώνη και ο οδικός άξονας Πάτρα-Πύργος είναι μεταξύ αυτών των έργων με διαφαινόμενο αποτύπωμα και στην Καλαμάτα.
Συγχρόνως υπάρχουν εξελίξεις και δεσμεύσεις για έργα τα οποία αφορούν στον πρωτογενή τομέα και ακολούθως στη μεταποίηση, όπως είναι το Μιναγιώτικο Φράγμα. Δεδομένης όμως, και της κλιματικής κρίσης, επιβάλλεται να κινηθούμε ως περιοχή με γρηγορότερους ρυθμούς, ειδικά στον τομέα αυτό.
Παράλληλα, με τον ερχομό του νέου έτους τίθεται ως στοίχημα η διαχείριση των χρηματοδοτικών εργαλείων του νέου ΕΣΠΑ, του Ταμείου Ανάκαμψης και του Πράσινου Ταμείου προς όφελος της επιχειρηματικότητας της περιοχής μας. Αυτό σημαίνει ότι τα παραπάνω εργαλεία θα πρέπει να είναι προσιτά από την πλειοψηφία των επαγγελματιών και να συμβάλλουν ουσιαστικά στην ανάπτυξη και στον εκσυγχρονισμό-κατάρτιση των επιχειρήσεων.
Την ίδια στιγμή απαραίτητος κρίνεται και ο σχεδιασμός για τη δημιουργία των κατάλληλων προϋποθέσεων μιας βιώσιμης ανάπτυξης των περιοχών που συμπεριλαμβάνονται στο Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, όπως ήδη βλέπουμε να συμβαίνει στο Δήμο Οιχαλίας, όπου έχει ξεκινήσει έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον.
-Ποιες είναι οι κινήσεις του Επιμελητηρίου Μεσσηνίας που θα συνεισφέρουν σε ένα καλύτερο έτος υπό το καθεστώς της πανδημίας;
Στην παραπάνω κατεύθυνση προχωρά και το Επιμελητήριο Μεσσηνίας. Αυτή τη στιγμή υλοποιείται ο ψηφιακός εκσυγχρονισμός του, με σκοπό την παροχή νέων υπηρεσιών προς τα μέλη του και τους δυνητικούς επενδυτές με άμεση πρόσβαση σε συμβουλευτικές, χρηματοοικονομικές, εκπαιδευτικές και επενδυτικές πληροφορίες, έχοντας ως στόχο τη θεσμική θωράκιση των επιχειρήσεων και την ενδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας μέσω (και) της εξωστρέφειάς τους.
Ταυτόχρονα, σε συνεργασία με τους Δήμους Μεσσήνης και Τριφυλίας, είναι ήδη σε φάση υλοποίησης δύο σημαντικών έργων για την αναβάθμιση της ελκυστικότητας και της εμπορικής κίνησης στα Ανοικτά Κέντρα Εμπορίου Μεσσήνης και Κυπαρισσίας.
Όλα αυτά, φυσικά, θα έχουν σημασία για το σύνολο της επιχειρηματικότητας της περιοχής μας, εφόσον καταφέρουμε όλοι μαζί την επόμενη περίοδο της πανδημίας και της οικονομικής κρίσης να είμαστε ενεργοί και να δομήσουμε το μέλλον που αξίζει η περιοχή μας.
Το γεγονός ότι η χρονιά που πέρασε ήταν αρκετά δύσκολη και για τη Μεσσηνία, αναφέρει ο ειδικός γραμματέας του Συλλόγου Καταστημάτων Εστίασης και Αναψυχής Καλαμάτας, Ανδρέας Ζαγάκος. Όπως τονίζει χαρακτηριστικά, «η χρονιά που πέρασε ήταν η χειρότερη» ελέω πανδημίας.
-Πώς καταγράφηκε το έτος που εκπνέει για την εστίαση της Καλαμάτας;
Νομίζαμε ότι το 2020 με το πρώτο lockdown θα ήταν η χειρότερη χρονιά για την εστίαση. Τελικά, επιβεβαιώθηκε ότι το 2021 είναι μέχρι στιγμής η χειρότερη χρονιά. Ελπίζουμε να μην επιβεβαιωθεί ακόμα χειρότερα και το 2022, παρότι δεν ξεκινά με τους καλύτερους οιωνούς. Η μεγάλη διάρκεια που τα καταστήματα ήταν κλειστά στην αρχή του 2021, από τον Ιανουάριο μέχρι και τον Απρίλιο, από μόνη της καταδεικνύει το τεράστιο πρόβλημα όσον αφορά στους τζίρους και, κατ’ επέκταση, στην κερδοφορία των καταστημάτων της τοπικής κοινωνίας.
Η λειτουργία των καταστημάτων κατά την καλοκαιρινή περίοδο έδωσε μια νότα αισιοδοξίας, παρά τα περιοριστικά μέτρα τα οποία συνέχισαν να υπάρχουν. Μάλιστα, στο αποκορύφωμα του καλοκαιριού η εστίαση πλησίασε υψηλές επαγγελματικές αποδόσεις, ειδικά στην περιοχή μας.
Όμως, από τα τέλη του Αυγούστου άρχισαν να διαφαίνονται νέα περιοριστικά μέτρα, τα οποία περιόρισαν σε μια κρίσιμη περίοδο τη δουλειά που συνεχιζόταν παραδοσιακά μέχρι και στα μέσα του Οκτώβρη. Εκεί, λοιπόν, τα μέτρα που επιβλήθηκαν –δικαιολογημένα φυσικά, εφόσον περάσαμε στην κόκκινη ζώνη- ανέκοψαν αυτή την ελπιδοφόρα εξέλιξη της κίνησης, μας γύρισαν πίσω, με αποτέλεσμα το υπόλοιπο φθινόπωρο και ο μέχρι τώρα χειμώνας να περιγράφονται μόνο ως «τραγικοί».
Ταυτόχρονα, αυτή η τραγικότητα των οικονομικών αποτελεσμάτων έχει να κάνει κυρίως με την ψυχολογία του κόσμου, η οποία δεν είναι ψυχολογία κατανάλωσης ή διασκέδασης, αλλά είναι ψυχολογία φόβου και τρόμου, ειδικά τώρα με την έκφανση «Όμικρον» του κορωνοϊού.
-Το κράτος στάθηκε βοηθητικά;
Τα περιθώρια αντοχής πραγματικά αυτή τη φορά έχουν εξαντληθεί! Γνωρίζω ότι πολλές φορές χρησιμοποιείται αυτή η φράση το τελευταίο διάστημα, όμως αυτή τη φορά νομίζω ότι εκφράζει απόλυτα την πραγματικότητα. Προφανώς, τα μέτρα στήριξης που δόθηκαν, ειδικά με τη μορφή των επιστρεπτέων προκαταβολών, τη μείωση των ενοικίων και τις αναστολές για τους πρώτους μήνες του 2021, ήταν στη θετική κατεύθυνση.
Ωστόσο, πάρα πολλά μέτρα τα οποία έχει ζητήσει ο κλάδος για τη βιωσιμότητά του, δυστυχώς, δεν έχουν εισακουστεί ακόμα. Διαρθρωτικά δε, μέτρα τα οποία ταλαιπωρούν για χρόνια τους ελεύθερους επαγγελματίες και όχι μόνο την εστίαση, παραμένουν άλυτα. Τέτοια ζητήματα που επείγουν είναι ο ακατάσχετος λογαριασμός, μιας και έχουμε φτάσει σε μια διετία υγειονομικής κρίσης, που κατά συνέπεια παρασύρει και μια οικονομική κρίση πολύ μεγαλύτερη από ό,τι ήταν την περασμένη δεκαετία. Για το κομμάτι αυτό θα μπορούσε αυτή τη στιγμή να αποδεσμευτούν οι τραπεζικοί λογαριασμοί των οφειλετών επαγγελματιών, ώστε να εξυπηρετήσουν τις υποχρεώσεις τους προς το ίδιο το κράτος, αντί να παρατηρείται αυτός ο παραλογισμός της δέσμευσης λογαριασμών μη αφήνοντας περιθώριο στους οφειλέτες να εξυπηρετήσουν τις τρέχουσες φορολογικές και ασφαλιστικές τους υποχρεώσεις.
Υπήρξαν μέτρα στήριξης τα οποία βοήθησαν και στήριξαν την αγορά, δεν έχουμε δει εκτεταμένα λουκέτα, αλλά νομίζω ότι φτάνουμε πολύ κοντά σε μια τέτοια εικόνα. Η χαριστική βολή θα είναι ο φετινός χειμώνας.
-Άρα, το ’22 έρχεται με αβεβαιότητα και μειωμένες δυνατότητες…
Είναι σίγουρο ότι υποδεχόμαστε το 2022 πολύ δύσκολα, βέβαια ελπίζουμε ότι η αναστροφή του υγειονομικού κλίματος περίπου το Μάρτιο πιθανόν για την περιοχή μας να δώσει ένα καλοκαίρι σαν το περσινό, τουλάχιστον, ώστε να είμαστε σε θέση να πούμε ότι από του χρόνου θα έχουμε μια κανονικότητα στην οποία θα μπορέσουμε να διαχειριστούμε τις υπάρχουσες πληγές.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, χρειάζεται έντονη στήριξη μέσω διαρθρωτικών εργαλείων και όχι αναγκαστικά μέσω άμεσης χρηματοδότησης. Είναι δεδομένο ότι πολλοί συνάδελφοι θα αναστείλουν τη λειτουργία τους το επόμενο διάστημα, ωστόσο θα προσπαθήσουμε όλοι μαζί να είναι όσο το δυνατόν λιγότεροι, γιατί ένα κλειστό μαγαζί εστίασης, ένα κλειστό εμπορικό κατάστημα, συνεπάγεται με χαμένες θέσεις εργασίας τόσο εργαζομένων όσο και των ιδιοκτητών, οι οποίοι είναι και αυτοαπασχολούμενοι.
Παρόμοια εικόνα περιγράφει και ο υπεύθυνος Τύπου του Εμπορικού Συλλόγου Καλαμάτας, Παναγιώτης Γεωργιτσέας. Σύμφωνα με τον ίδιο, μέσα στο 2021 πολλά καταστήματα μπήκαν σε διαδικασία οριστικού κλεισίματος, ενώ εάν δεν υπάρξουν άμεσα ουσιαστικά μέτρα στήριξης, αυτή η δραματική εικόνα θα συνεχιστεί και το 2022.
-Λαμβάνοντας υπόψη τις παρατεταμένες δοκιμασίες με τις οποίες ήρθε αντιμέτωπη η χώρα τον τελευταίο χρόνο, πώς καταγράφηκε το 2021 για τον εμπορικό κόσμο της Καλαμάτας;
Το 2021 ήταν δύσκολη χρονιά για όλο τον εμπορικό κόσμο. Η Καλαμάτα είναι μια πόλη που γνωρίζει άνθιση, είχε αρκετή κίνηση τους καλοκαιρινούς μήνες, αλλά γενικότερα τα καταστήματα, όχι μόνο στην Καλαμάτα, αλλά και σε όλη την Ελλάδα, αυτή τη στιγμή πλήττονται βαριά, ενώ πιστεύω ότι στον επόμενο χρόνο το μέλλον του εμπορίου θα είναι ακόμα πιο ζοφερό.
Εμείς περιμένουμε τις εξελίξεις, ελπίζουμε όλο αυτό το θέμα με τον κορωνοϊό να καταλαγιάσει, ώστε αργότερα να αυξηθεί και η κίνηση στην αγορά προς όφελος όλων.
-Πόσο δύσκολο ήταν να ανταποκριθούν σε ένα ακόμα κλείσιμο τα καταστήματα το προηγούμενο διάστημα;
Δυστυχώς, όλο αυτό το άνοιγμα και κλείσιμο σε συνδυασμό με την αστάθεια που υπήρχε στην αγορά, επηρέασε αρκετά το επιχειρείν το 2021, όπως έγινε και το 2020. Κάθε χρόνο βλέπουμε ότι ο κόσμος κουράζεται από όλη αυτή την κατάσταση, κυρίως ψυχολογικά, και όλο αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στην αγορά. Η μεγάλη μείωση του τζίρου που βλέπει η αγορά δεν μπορεί να βοηθηθεί αυτή τη στιγμή ενεργά, μιας και δεν υπάρχουν τα αντίστοιχα αντίμετρα από την κυβέρνηση, ώστε να μπορέσουν τα καταστήματα να αντέξουν όλον αυτόν το χαμηλό τζίρο.
-Είδατε να φτάσουν οι τοπικές επιχειρήσεις κοντά στο κλείσιμο;
Όπως ήταν αναμενόμενο από την πορεία του φετινού έτους, υπήρχαν καταστήματα που έκλεισαν μην μπορώντας να ανταποκριθούν στο πρωτόγνωρο κλίμα της πανδημίας και σε όλες τις συνέπειές της. Ταυτόχρονα, από τη νέα χρονιά υπάρχουν καταστήματα τα οποία είναι πιθανό να βάλουν κι αυτά λουκέτο. Εάν δεν υπάρξουν άμεσα μέτρα στήριξης στην αγορά, είναι πολύ πιθανό, όχι μόνο στην Καλαμάτα, αλλά και σε όλη την Ελλάδα να παρατηρείται αυτή η εικόνα, κάτι το οποίο θα είναι κακό για τη συνολική εικόνα της χώρας.
-Το νέο έτος υπάρχουν προοπτικές βελτίωσης της παρούσας εικόνας;
Υπάρχουν κάποιες επιδοτήσεις που συζητείται ότι μπορεί να δοθούν μέσα στον επόμενο χρόνο, όμως όλα αυτά δεν είναι σίγουρα. Επίσης δε γνωρίζουμε κατά πόσον αυτές οι επιδοτήσεις θα δοθούν σε όλες τις επιχειρήσεις. Επομένως, περιμένουμε να δούμε τις εξελίξεις και αντίστοιχα κι εμείς να κάνουμε τις ανάλογες ενέργειες, ώστε να απαιτήσουμε κάποια πράγματα για τη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Από πλευράς του, ο Εμπορικός Σύλλογος Καλαμάτας έχει ένα οργανωμένο πλάνο δράσεων. Εφόσον οι συνθήκες είναι ευνοϊκές, θα αναπτυχθούν κάποιες βοηθητικές δράσεις, μιας και υπάρχουν ήδη κάποιες σημαντικές ημερομηνίες για την πόλη μας.
Της Χριστίνας Μανδρώνη
