Ζήσε, Μάη μου, να φας τριφύλλι…
Σε χρηματοδοτικό κενό οδηγούνται οι αγροτικές επιδοτήσεις μετά το 2020, αφού τότε λήγει και η νομική ισχύς της υφιστάμενης νομοθεσίας (Κοινής Αγροτικής Πολιτικής). Η μεταβατική περίοδος θα έχει μειωμένο προϋπολογισμό. Ουσιαστικά, αναμένεται η επέκταση της τρέχουσας ΚΑΠ και για το 2021 και μετά βλέπουμε…
ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΤΟ… ΣΥΣΤΗΜΑ
Το ΕΣΠΑ (Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης) για την επταετία 2014-2020 (αντίστοιχα και την επταετία 2021-2027) αποτελεί το βασικό στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη της χώρας με τη συνδρομή σημαντικών πόρων που προέρχονται από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Περισσότεροι από τους μισούς χρηματοδοτικούς πόρους της Ε.Ε. διοχετεύονται μέσω των 5 Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ), τα οποία διαχειρίζονται από κοινού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι χώρες της Ε.Ε.
Τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία είναι: το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ταμείο Συνοχής, το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (εστιάζει στην επίλυση των ιδιαίτερων προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι αγροτικές περιοχές) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας.
Τα κράτη μέλη της Ε.Ε. διαχειρίζονται αυτά τα Ταμεία μέσω συμφωνιών εταιρικής σχέσης.
Κάθε χώρα καταρτίζει μια συμφωνία, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην οποία καθορίζει τον τρόπο χρησιμοποίησης των Ταμείων κατά τη διάρκεια της επταετούς χρηματοδοτικής περιόδου, που η τρέχουσα είναι η επταετία 2014-20.
ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ – ΚΑΠ
Η ευρωπαϊκή πολιτική αγροτικής ανάπτυξης βοηθά τις αγροτικές περιοχές να αντιμετωπίσουν τις ποικίλες οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές προκλήσεις του 21ου αιώνα. Συχνά αποκαλούμενη «δεύτερος πυλώνας» της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ), η πολιτική αγροτικής ανάπτυξης συμπληρώνει το σύστημα των άμεσων ενισχύσεων σε γεωργούς και τα μέτρα διαχείρισης των γεωργικών αγορών (ο λεγόμενος «πρώτος πυλώνας»).
Η πολιτική αγροτικής ανάπτυξης έχει πολλούς κοινούς στόχους με τα άλλα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ).
ΓΙΑΤΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟ ΚΕΝΟ
Το χρηματοδοτικό αυτό κενό μετά το 2020 και για το 2021 και βλέπουμε, οφείλεται ουσιαστικά στη μη οριστικοποίηση ακόμα και σήμερα του νέου κανονισμού για την ερχόμενη περίοδο 2021 – 2027, δηλαδή της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.
Βέβαια, το γεγονός αυτό δεν αποτελεί μια πρωτόγνωρη εξέλιξη, καθώς το ίδιο είχε παρατηρηθεί και την αντίστοιχη μετάβαση του 2014, από την επταετία (ας πούμε ΕΣΠΑ) 2007-2013 στην επταετία (ΕΣΠΑ) 2014-2020.
Παρά το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (πολιτικά ανεξάρτητο εκτελεστικό όργανο της Ε.Ε., ομάδα ή «Σώμα» επιτρόπων, 1 από κάθε κράτος μέλος της ΕΕ, με ρόλο την επιβολή νομοθεσίας και την εφαρμογή πολιτικών και προϋπολογισμού της Ε.Ε.) έχει καταθέσει πρόταση κανονισμού για την ΚΑΠ 2021-2027, ήδη από το περασμένο καλοκαίρι.
ΚΑΘΥΣΤΕΡΕΙ ΤΟ BREXIT, ΚΑΘΥΣΤΕΡΕΙ ΚΑΙ Η ΝΕΑ ΚΑΠ
Πρώτη αιτία της καθυστέρησης στην οριστικοποίηση της νέας ΚΑΠ είναι αναμφισβήτητα η καθυστέρηση στην επίτευξη συμφωνίας με τη Βρετανία για τους όρους του περιβόητου Brexit, γεγονός που από μόνο του δημιουργεί μεγάλες και προφανείς δυσκολίες στην κατάρτιση του συνολικού προϋπολογισμού της Ε.Ε. για τη νέα επταετή προγραμματική περίοδο (το νέο ΕΣΠΑ ή όπως αλλιώς μπορεί να επονομαστεί) 2021-2027. Η Βρετανία συνεισφέρει σημαντικά μέχρι και σήμερα στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και η έξοδός της δημιουργεί πολλά προβλήματα στην ισόποση εισφορά των υπολοίπων σε αντικατάσταση της «βρετανικής χασούρας».
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΚΑΙ Η ΚΟΝΤΡΑ ΒΟΡΡΑ – ΝΟΤΟΥ…
Η δεύτερη σοβαρή (θα έγραφα πιο σημαντική) αιτία είναι η παρατηρούμενη έλλειψη ομοφωνίας για το νέο προϋπολογισμό της Ε.Ε. μεταξύ των υπολοίπων χωρών.
Η Γερμανία, μάλιστα, επικεφαλής ομάδας κρατών – μελών «μπλοκάρει» τις συζητήσεις ζητώντας τη μείωση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, με την περιορισμό του ποσοστού συμμετοχής τους.
Κάτι σαν αυτό που «φοβόντουσαν» οι φιλο-ευρωπαίοι που λέγεται από χρόνια και εκφράζεται με τον εύγλωττο τίτλο «επανεθνικοποίηση της ΚΑΠ» και της γενικότερης ανάπτυξης των κρατών…
Και «επενεθνικοποίηση» σημαίνει σε… απλά ελληνικά ότι η ανάπτυξη του κάθε κράτους – μέλους είναι δική του κυρίως υποχρέωση, «δική του μαγκιά»… Φαντάζεται κανείς εύκολα τι σημαίνει αυτό για τη φτωχότερη όλων, την Ελλάδα…
ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΜΕΙΩΣΕΙΣ…
Αντίστοιχη και παράλληλη είναι η συζήτηση που έχει να κάνει με το ύψος των αγροτικών επιδοτήσεων. Μια σειρά κρατών ζητάει να μην υιοθετηθούν μειώσεις που έχει ήδη προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τόσο στον προϋπολογισμό των άμεσων κατά 5% όσο και στον προϋπολογισμό του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (Π.Α.Α.) κατά 15%…
ΚΟΝΤΡΑ ΚΑΙ ΝΕΩΝ – ΠΑΛΑΙΩΝ
Δεν είναι ακόμα γνωστό το πώς θα τοποθετηθεί το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επί της πρότασης του κανονισμού της νέας ΚΑΠ.
Ούτε πού θα εστιάσει ο νέος Επίτροπος Γεωργίας.
Η ταχύτητα και η χρηματοδότηση της εξωτερικής σύγκλισης αποτελεί σημείο τριβής μεταξύ νέων και παλαιών μελών (των περιφερειακών νέων κρατών με την «παλαιά» Ευρώπη).
Επίσης, ενστάσεις υπάρχουν και για το προτεινόμενο μοντέλο διακυβέρνησης της νέας ΚΑΠ, που φαίνεται ότι περνάει στην αποκλειστική ευθύνη των κρατών – μελών.
ΣΧΕΔΙΟ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ
Μόνο εκτιμήσεις, λοιπόν, μπορούν να γίνουν για το χρονοδιάγραμμα ψήφισης και εφαρμογής της νέας ΚΑΠ. Οι υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όμως, έχουν έτοιμο σχέδιο μεταβατικού Κανονισμού, τουλάχιστον για το 2021. Από την άλλη πλευρά, καλά γνωρίζοντες εκτιμούν ως εξαιρετικά αισιόδοξη την παράταση για ένα έτος και κάνουν λόγο ανοιχτά για αναγκαία παράταση για δύο έτη.
Όταν λέγεται παράταση – επέκταση εννοείται η νομική επέκταση του υφιστάμενου κανονισμού κατά ένα έτος (2021) για να καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό που δημιουργείται. Δηλαδή, στην μεταβατική περίοδο θα ισχύουν οι κανόνες που διέπουν την υφιστάμενη ΚΑΠ.
ΑΒΕΒΑΙΗ Η ΚΑΤΑΛΗΞΗ
Ο δρόμος προς τη νέα ΚΑΠ θα είναι, λοιπόν, μακρύς και η κατάληξη σχετικά αβέβαιη. Κανένα από τα τρία σημαντικά σημεία της (χρηματοδότηση, εργαλειοθήκη παρεμβάσεων και μοντέλο διακυβέρνησης) δεν έχει «κλειδώσει». Επομένως, η επέκταση της υφιστάμενης ΚΑΠ είναι η μόνη λύση, προκειμένου να εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση των ενισχύσεων και μετά το 2020.
Αλλά «ουδέν κακό αμιγές καλού»… Για την Ελλάδα η παράταση φαίνεται να είναι απόλυτα απαραίτητη για την προετοιμασία του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι αγροτικές επιδοτήσεις (όσες θα είναι…) θα συνεχίσουν ανεμπόδιστα να δίνονται και με τη νέα ΚΑΠ, όταν έρθει…
Επιμέλεια στήλης: Παναγιώτης Ξεροβάσιλας
