Ένα πρότυπο για την Ευρώπη, ανοιχτό στον κόσμο
Σύμφωνα με την ερευνητική υπηρεσία του Ευρωκοινοβουλίου, τα ευρωπαϊκά πράσινα ομόλογα θεωρούνται ένα εργαλείο για τη χρηματοδότηση πράσινων επενδύσεων που μπορεί να μας βοηθήσει να κάνουμε τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
Πώς ένα ευρωπαϊκό πρότυπο θα μπορούσε να γίνει παγκόσμιο εργαλείο μαζί μας, δηλαδή η έκδοση πράσινων ομολόγων να ανθήσει. Σε σχετικό βίντεο του ευρωκοινοβουλίου1 ορίζεται ένα πράσινο ομόλογο ως ένα παραδοσιακό ομόλογο, τα έσοδα από την έκδοση του οποίου χρησιμοποιούνται για ένα έργο που πληροί ορισμένα περιβαλλοντικά κριτήρια.
Τόσο οι κυβερνήσεις όσο και οι επιχειρήσεις που επενδύουν στη χώρα, τα χρησιμοποιούν για τη χρηματοδότηση της κλιματικής μετάβασης. Σε οικονομία και χρηματοπιστωτικό σύστημα από τότε που η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων εγκαινίασε την παγκόσμια αγορά πράσινων ομολόγων το 2007, με το ομόλογό της για την ευαισθητοποίηση του κλίματος, η αγορά έχει αναπτυχθεί, αν και το ποσοστό συμμετοχής των ομολόγων αυτών είναι εξαιρετικά χαμηλό, μόλις 3 έως 3,5 % της συνολικής έκδοσης ομολόγων2.
Η πρόταση της Επιτροπής είναι υπό επεξεργασία από τις υπηρεσίες των συν-νομοθετών (Συμβούλιο – Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο) και στηρίζεται στη δημοσιοποίηση από τις 6/7/2021 ανακοίνωσης της Κομισιόν με αριθμό COM(2021) 391 final.
Το θέμα παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον τουλάχιστον και για τις δύο βασικές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τις οποίες πρέπει να καθιερώσουμε στον τόπο μας ως βασικές πηγές ανάπτυξης και δημιουργίας πρόσθετων εισοδημάτων. Την ανάπτυξη τόσο των φωτοβολταϊκών επενδύσεων όσο και των ανεμογεννητριών.
Η συμφωνία των Παρισίων για την προστασία του κλίματος απαιτεί σημαντικές επενδύσεις, εξ ου και τα πράσινα ομόλογα, που είναι τίτλοι σταθερού εισοδήματος σχεδιασμένοι ειδικά για την υποστήριξη έργων για το κλίμα και το περιβάλλον – αποτελούν σημαντικό μέσο πράσινης χρηματοδότησης.
Ωστόσο, ενώ η αγορά πράσινων ομολόγων αναπτύσσεται ραγδαία, είναι νεότερη και αρκετά μικρή σε σύγκριση στη συνολική αγορά ομολόγων. Τα πράσινα ομόλογα είναι ένα από τα κύρια μέσα ρυθμιστικών αρχών και αγορών που βλέπουν τι γίνεται στο πλαίσιο της οικονομίας και του χρηματοπιστωτικού τομέα. Η Επιτροπή ισχυρίζεται ότι απαιτεί σαφή ορισμό του τι συνιστά «πράσινο ομόλογο» και επιδιώκει την εναρμόνιση της πρακτικής μεταξύ εξωτερικών αξιολογητών πράσινων ομολόγων, με τα πρότυπα και τις ετικέτες να είναι πιθανές λύσεις.
Η θέσπιση προτύπου πράσινων ομολόγων έχει ως στόχο να διευκολύνει επενδυτές και εταιρείες για τον εντοπισμό βιώσιμων και αξιόπιστων επενδύσεων.
Η πρόταση της Κομισιόν βασίζεται στην ταξινόμηση της Ε.Ε. για βιώσιμες δραστηριότητες και συμπληρώνει σειρά άλλων μέτρων που περιλαμβάνονται στο σχέδιο δράσης για τη βιώσιμη χρηματοδότηση, αλλά και άλλα πρόσφατα, στη νέα στρατηγική για τη βιώσιμη χρηματοδότηση, όπως το αν θεωρούνται οι επενδύσεις στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνική ενέργεια, την οποία η Γαλλία έχει θέσει στο στόχαστρό της.
Στο δε σχήμα φαίνονται πόσα πράσινα ομόλογα εκδίδονται ανά έτος (παγκόσμια, από το 2016 μέχρις και τις προβλέψεις για το 2023.
Η έκδοση πράσινου χρέους συνέχισε να αυξάνεται το τρίτο τρίμηνο του 2021, με όγκους στη βάση δεδομένων Climate Bonds Green Bond να αυξάνονται στα 108 δισ. USD ή κατά 15,8% σε σύγκριση με το τρίτο τρίμηνο του 2020. Ήταν, επίσης, σε αυτό το τρίμηνο που η έκδοση του 2021 ξεπέρασε τη συνολική έκδοση του περασμένου έτους των 294 USD 0,4 δισ., φτάνοντας το συνολικό ποσό των 354,2 δισ. USD YTD.) Αυτό δείχνει μια ισχυρή τάση αύξησης των πράσινων ομολόγων.
Πρέπει, όμως, να σημειώσουμε ότι υπάρχουν εμπόδια στην ανάπτυξη της αγοράς πράσινων ομολόγων, προβλήματα για εκδότες και επενδυτές. Τα εμπόδια αυτά μπορεί να δημιουργήσουν μια μελλοντική αναστάτωση της αγοράς, ή όπως υποστηρίζει η Κομισιόν εντοπίζονται τρία βασικά εμπόδια στην ανάπτυξη της αγοράς πράσινων ομολόγων:
1. έλλειψη συμφωνίας για έναν κοινό ορισμό των πράσινων έργων και των πράσινων ομολόγων, γι’ αυτό και οριστικοποιείται ο σχετικός κατάλογος.
2. συχνά περίπλοκη αναθεώρηση για το τι είναι πράσινα ομόλογα και ποιες είναι οι κατάλληλες διαδικασίες, και
3. έλλειψη επενδυτικών έργων και περιουσιακών στοιχείων. Για τους φορείς της αγοράς, η Επιτροπή εντόπισε προβλήματα τόσο για τους επενδυτές (δαπανηρή αναγνώριση υψηλής ποιότητας και πρόσθετο κόστος έκδοσης πράσινων ομολόγων λόγω κατακερματισμού της αγοράς).
Το σκηνικό που περιγράψαμε είναι μερική απεικόνιση της πραγματικότητας. Τα πράσινα ομόλογα έπρεπε να έχουν κινητοποιήσει τους κρατικούς υπευθύνους, ώστε να παρασχεθούν εχέγγυα και για ελληνικές επενδύσεις ανεξάρτητα του ενδεχόμενου συνέχισης λειτουργίας, χωρίς διακοπή των λιγνιτωρυχείων της χώρας. Οι δύσκολοι καιροί που διανύουμε και με απρόβλεπτα επεισόδια παγκοσμίου εμβέλειας (πανδημία, ρωσο-ουκρανική κρίση) έπρεπε να έχουν θέσει σε διαρκή ενεργητικότητα τις αρχές για την πρόσκληση ξένων επενδύσεων με πράσινα ομόλογα, όπως έχουν προϊδεάσει αρκετοί εταίροι μας στην Ε.Ε.
Τέλος, σημειώνεται ότι η σημερινή στρατηγική για τα πράσινα ομόλογα περιλαμβάνει έξι δέσμες μέτρων, τα οποία αποσκοπούν:
-Στην επέκταση των διαθέσιμων μέσων βιώσιμης χρηματοδότησης για τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση μετάβασης
-Στη συμπερίληψη μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), και καταναλωτές, παρέχοντάς τους τα εργαλεία και τα κίνητρα που χρειάζονται για να έχουν πρόσβαση στη χρηματοδότηση μετάβασης
-Στο να καταστεί το οικονομικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα πιο ανθεκτικό στους κινδύνους βιωσιμότητας
-Στην αύξηση της συμβολής του χρηματοπιστωτικού τομέα στη βιωσιμότητα
-Στη διατήρηση της ακεραιότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Ε.Ε., διασφαλίζοντας την ομαλή μετάβασή του στη βιωσιμότητα
-Στην ανάληψη διεθνών πρωτοβουλιών και προτύπων για τη βιώσιμη χρηματοδότηση, στηρίζοντας παράλληλα τις χώρες εταίρους της Ε.Ε.
Του Γιώργου Μαρκατάτου
1 https://www.youtube.com/watch?v=ElA8vtEf9YQ
2 https://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document/EPRS_BRI(2022)698870
