Με αφορμή το χθεσινό ρεπορτάζ του “Θ” για τον κίνδυνο που διατρέχουν ασθενείς και στη Μεσσηνία λόγω ελλείψεων στην αγορά βασικών φαρμάκων, η Ομοσπονδία Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδος προχώρησε πρόσφατα σε συνέντευξη Τύπου, όπου και ανέλυσε σε όλη του την έκταση το πρόβλημα.
Λόγω του μεγέθους των διαπιστώσεων που γίνονται, ως εξήγηση του φαινομένου, δημοσιεύουμε ένα απόσπασμα, αλλά εκείνο που πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι, επειδή ο αντίκτυπος των ελλείψεων μπορεί να αποβεί μοιραίος και για έναν ακόμη ασθενή, ο ρόλος των εποπτικών αρχών (υπουργείο Υγείας, ΕΟΦ, ΙΦΕΤ) είναι καθοριστικός.
Οι αιτίες των ελλείψεων
Σύμφωνα, λοιπόν, με την Ομοσπονδία, η γενεσιουργός αιτία των ελλείψεων δεν είναι μία, αλλά πολλές και η πλειοψηφία τους πηγάζει, όπως είναι αναμενόμενο, από τους κρίκους της φαρμακευτικής αλυσίδας.
–Μικρός αριθμός πηγών δραστικών ουσιών και εκδόχων: Η παραγωγή ενός φαρμακευτικού προϊόντος από μια φαρμακευτική βιομηχανία εξαρτάται από την τροφοδοσία της με την απαραίτητη δραστική, τα έκδοχα και άλλα απαραίτητα υλικά. Μεταβολές στην τροφοδοσία από τις πηγές των ανωτέρω υλικών, μεταβολές στις απαιτούμενες από τις ρυθμιστικές αρχές προδιαγραφές (π.χ. εφαρμογή κανονισμού για ψευδεπίγραφα φάρμακα) ή άλλες αιτίες, μπορούν να οδηγήσουν σε καθυστερήσεις ή και σε διακοπή της τροφοδοσίας και κατ’ επέκταση της παραγωγής.
Σήμερα η μεγάλη πλειοψηφία των πρώτων υλών προέρχεται από χώρες της Ασίας, πέραν λοιπόν της εθνικής μας ή/και της ευρωπαϊκής δικαιοδοσίας και του ελέγχου. Ο δε κίνδυνος στην τροφοδοσία αυξάνει σε συνθήκες παγκόσμιου ανταγωνισμού όπως απέδειξε η πρόσφατη πανδημία COVID-19.
–Μικρός αριθμός σημείων παραγωγής φαρμάκων: Η παραγωγή φαρμάκων έχει έντονα παγκοσμιοποιηθεί με αποτέλεσμα η παραγωγή να έχει συγκεντρωθεί σε λίγα σημεία της υφηλίου και από εκεί να γίνεται διανομή σε όλο τον κόσμο. Η ύπαρξη λίγων εγκαταστάσεων παραγωγής αυξάνει τον κίνδυνο έλλειψης σε περίπτωση προβλήματος στη διαδικασία της παραγωγής, όταν, για παράδειγμα, προκύπτουν ζητήματα ποιότητας ή όταν υπάρχει δυσκολία στην προμήθεια πρώτων υλών, κίνδυνοι μεταφοράς, φυσικοί κίνδυνοι κ.ά.
Θα πρέπει και στην περίπτωση αυτή να ληφθεί υπ’ όψιν πως μεγάλο μέρος των σημείων παραγωγής βρίσκεται σε χώρες της Ασίας, πέραν λοιπόν της εθνικής μας ή/και της ευρωπαϊκής δικαιοδοσίας και του ελέγχου (το 80% των αντιβιοτικών που χρησιμοποιούνται στην Ε.Ε. παράγονται σε Ινδία, Κίνα, Βραζιλία και Μεξικό). Για ακόμη μια φορά ο κίνδυνος στην τροφοδοσία αυξάνει σε συνθήκες παγκόσμιου ανταγωνισμού όπως απέδειξε η πρόσφατη πανδημία COVID-19.
– Χαμηλές τιμές φαρμάκων: Τα ασφαλιστικά ταμεία, ιδιωτικά και δημόσια, εστιάζουν σχεδόν αποκλειστικά στην τιμή του φαρμάκου, ιδιαίτερα όσον αφορά στα γενόσημα φάρμακα και δεν επιβραβεύουν την καινοτομία είτε στην παραγωγή είτε στην τροφοδοσία. Ο αγώνας για χαμηλότερη τιμή οδηγεί όχι μόνον σε έλλειψη κινήτρων για επενδύσεις αλλά στην αναζήτηση, τρόπων περικοπής του κόστους (εγκατάλειψη σχεδίων διαχείρισης κινδύνου) ή και φθηνότερων λύσεων (μεταφορά παραγωγής σε εκτός Ε.Ε. χώρες) που εντέλει μειώνουν τη σταθερότητα και τη βιωσιμότητα της φαρμακευτικής αλυσίδας.
Όσο χαμηλότερη είναι η τιμή ενός φαρμακευτικού προϊόντος, τόσο μειώνεται το ενδιαφέρον ενός παρασκευαστή για μια δεδομένη αγορά. Κάτω δε από ορισμένο κατώφλι τιμής, καθίσταται ασύμφορη η παραγωγή και η τροφοδοσία της συγκεκριμένης αγοράς με το εν λόγω φαρμακευτικό προϊόν.
– Φυσικές καταστροφές, επιδημίες, πανδημίες κ.ά.: Απρόσμενα φαινόμενα μεγαλύτερης ή μικρότερης διάρκειας μπορούν να οδηγήσουν σε ανισορροπία προσφοράς (π.χ. διατάραξη της παραγωγικής διαδικασίας όπως στην περίπτωση μιας φυσικής καταστροφής) και ζήτησης (π.χ. εκρηκτική αύξηση της ζήτησης ενός φαρμάκου όπως στην περίπτωση μιας επιδημίας ή πανδημίας).
–Παράλληλο εμπόριο: Η εμπορική νομοθεσία της Ε.Ε. επιτρέπει την ελεύθερη κυκλοφορία των αγαθών μεταξύ των χωρών. Αυτό σημαίνει ότι οι χονδρέμποροι μπορούν να αγοράζουν φάρμακα σε χώρες με χαμηλές τιμές και να τα πωλούν σε χώρες με υψηλές τιμές, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε εξάντληση των αποθεμάτων στις αγορές με χαμηλότερες τιμές (όπως η χώρα μας), στη δημιουργία ανισοτήτων μεταξύ των ασθενών, ανάλογα με τη χώρα διαμονής τους, και εν τέλει στη διατάραξη της ενιαίας αγοράς.
Ο αντίκτυπος των ελλείψεων
Ο αντίκτυπος των ελλείψεων φαρμάκων γίνεται αισθητός από τους ασθενείς, αλλά και από τους επαγγελματίες υγείας, από τις επιχειρήσεις και φυσικά τις ρυθμιστικές, υποστηρικτικές και εποπτικές αρχές, όπως ΕΟΦ, ΙΦΕΤ και υπουργείο Υγείας).
Ασθενείς
Οι ελλείψεις μπορούν να αποτελέσουν την αιτία για παράλειψη δόσεων, καθυστερήσεις στη θεραπεία, διακοπή της θεραπείας που ενδέχεται να οδηγήσουν σε εξέλιξη των νόσων, επιδείνωση των συμπτωμάτων και γενικότερα σε αρνητικά για την υγεία του ασθενή γεγονότα ή ακόμη και να θέσουν τη ζωή του σε κίνδυνο.
Οι ελλείψεις μπορεί να αποτελέσουν επίσης την αιτία εισαγωγής στο νοσοκομείο, σε παρατεταμένη παραμονή στο νοσοκομείο, σε καθυστερήσεις και ακυρώσεις κλινικών πράξεων ή/και σε αρνητικές επιπτώσεις κατά τη διάρκεια ης ανάρρωσης.
Οι παραπάνω κίνδυνοι είναι ιδιαίτερα υψηλοί για ευάλωτα άτομα, όπως τα παιδιά, για ηλικιωμένους, έγκυες, άτομα με αναπηρίες, ασθενείς με χρόνιες παθήσεις ή καρκίνο, ή νοσηλευόμενους σε μονάδες εντατικής θεραπείας.
-Ακόμη και στις περιπτώσεις όπου υπάρχει η δυνατότητα υποκατάστασης ή αλλαγής στην θεραπεία, συχνά οι επιλογές αυτές είναι υποδεέστερες από κλινικής άποψης συγκριτικά με το φάρμακο επιλογής ή έχουν πολύ μεγάλο κόστος για το ασφαλιστικό ταμείο ή για τον ίδιο τον ασθενή δημιουργώντας σημαντικά εμπόδια στην πρόσβαση σε φάρμακα σε ασθενείς με χαμηλό εισόδημα ή με χρόνιες παθήσεις.
-Η χρήση εναλλακτικών θεραπευτικών επιλογών για τις οποίες δεν υπάρχει εξοικείωση από τον ασθενή αυξάνει τον κίνδυνο λάθους στη φαρμακευτική αγωγή και εν τέλει αυξάνει τον κίνδυνο κακής έκβασης της υγείας του.
-Οι ελλείψεις συχνά μεταφράζονται από τους ασθενείς ως περίθαλψη χαμηλότερης ποιότητας, μειωμένης αποτελεσματικότητας και ασφάλειας δημιουργώντας ταυτόχρονα αβεβαιότητα και άγχος και εν τέλει αρνητική φαρμακοθεραπευτική εμπειρία.
-Η δε αγωνία του ασθενή να βρει το φάρμακό του μπορεί να τον οδηγήσει να το αναζητήσει στο διαδίκτυο και να τον εκθέσει στον κίνδυνο των ψευδεπίγραφων φαρμάκων.
-Συχνά, τέλος, οι ελλείψεις υποβάλλουν τους ασθενείς σε μια τεράστια ταλαιπωρία καθώς αναζητούν το φάρμακό τους από φαρμακείο σε φαρμακείο σε ολόκληρη την πόλη ή ακόμη και σε πολύ απομακρυσμένα γεωγραφικά σημεία.
Α.Π.
