Αφιερωμένη στο παιδικό βιβλίο είναι η σημερινή ημέρα και αποτελεί ιδανική αφορμή για πολλούς να αναθεωρήσουμε την οπτική μας απέναντι σε αυτό.
Για το φετινό εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Παιδικού Βιβλίου, λοιπόν, θέσαμε τέσσερις επίκαιρες ερωτήσεις σε ανθρώπους από πέντε τοπικά βιβλιοπωλεία που ασχολούνται με το παιδικό βιβλίο.
-Πανδημία και παιδικό βιβλίο: Αντέχει αυτή η σχέση στο πέρασμα του χρόνου;
Λυκούργος Καρολεμέας, βιβλιοπωλείο “Bookmark”: Θα μπορούσαμε να πούμε ότι εάν οι γονείς στρέψουν τα παιδιά προς το βιβλίο, από τις μικρές ηλικίες κιόλας, χωρίς να τα πιέζουν να διαβάσουν, αρκεί και μόνο αυτό ως ερέθισμα για να στραφούν προς το διάβασμα. Σε αυτή την κατεύθυνση βοηθάει ακόμα το να συναντά το παιδί βιβλία στο σπίτι, να έχει τη δική του βιβλιοθήκη, να έρχεται σε χώρους όπως τα βιβλιοπωλεία ή η κεντρική βιβλιοθήκη. Να βλέπει και να επιλέγει μόνο του το κάθε παιδί αυτό που του αρέσει. Τα παιδιά δε θέλουν πίεση, αφού, ως γνωστόν, όταν επιβάλλεις στο κάθε παιδί να διαβάσει ή να κάνει κάτι, αυτό λειτουργεί αντιστρόφως ανάλογα.
Δήμητρα Δημοπούλου, βιβλιοπωλείο «Βιβλιόπολις»: Η αλήθεια είναι ότι το παιδικό βιβλίο έχει μπει τα τελευταία είκοσι χρόνια πιο δυναμικά στη ζωή μας, μιας και το βιβλίο που θεωρούσαμε κάποτε ως «παιδικό» πλέον θεωρείται βιβλίο ενηλίκων. Δεν είναι, δηλαδή, ο Τομ Σόγιερ και ο Όλιβερ Τουίστ αυτό που λέμε σήμερα παιδικό βιβλίο, και σ’ αυτό έχει συμβάλει το γεγονός ότι η κατηγορία αυτή έχει λάβει τεράστια ανάπτυξη, και όντως αντέχει στην πανδημία, μιας και σε πολλές περιπτώσεις αποτέλεσε διέξοδο για τα μικρότερα παιδιά.
Λεωνίδας Μακρής, βιβλιοπωλείο «Μακρής»: Το πρώτο διάστημα της πανδημίας παρατηρήσαμε μια αύξηση στο παιδικό βιβλίο, σε διάφορες ηλικίες, ακόμα και σε θεματικές γύρω από την πανδημία. Πλέον το διάστημα που διανύουμε αυτή η εικόνα έχει πέσει, καθώς τα παιδιά μαθαίνουν πράγματα για την πανδημία από το σχολείο και την οικογένεια. Επίσης, δεν έχουν το ίδιο ενδιαφέρον ως προς αυτό, όπως στον καιρό της καραντίνας.
Κατερίνα Κονταργύρη, βιβλιοπωλείο «Κονταργύρης»: Το παιδικό βιβλίο εν μέσω πανδημίας είχε αύξηση, μιας και τα παιδιά την περίοδο που έμειναν αναγκαστικά στο σπίτι λόγω της καραντίνας απασχολήθηκαν σε μεγάλο βαθμό με τα βιβλία. Οπότε δούλεψε πάρα πολύ το βιβλίο στην πανδημία.
Χρήστος Παπαχρήστος, βιβλιοπωλείο «Παπαχρήστος»: Γενικά το βιβλίο και ειδικότερα το παιδικό έχει μεγάλη πτώση, γιατί όλοι στις μέρες μας ασχολούνται με το ίντερνετ. Βλέπουν περισσότερο τηλεόραση ή ασχολούνται με το κινητό, και συνεπώς οι ώρες που διαθέτουν στο βιβλίο είναι πολύ λίγες.
-Οι γονείς επενδύουν πλέον στο παιδικό βιβλίο;
Λυκούργος Καρολεμέας: Συνεχίζουμε να έχουμε πωλήσεις βιβλίων όπως είναι η κλασική λογοτεχνία ή τα ιστορικά. Έτσι, εάν ένα παιδί μάθει στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού να αγαπάει το βιβλίο, σίγουρα και στις επόμενες τάξεις θα έχει μια πολύ καλή εξέλιξη ως προς την ανάγνωση βιβλίων. Βέβαια, εάν οι γονείς μπορέσουν να οριοθετήσουν το κατά πόσο ένα παιδί θα αφιερώνει το χρόνο του στο κινητό ή το τάμπλετ, τότε ίσως να καταφέρει να υπάρξει και η ισορροπία μεταξύ τεχνολογίας και βιβλίου.
Δήμητρα Δημοπούλου: Οι γονείς προσπαθούν να επενδύσουν σε βιβλία για τα παιδιά. Θεωρώ ότι τα πρώτα χρόνια των παιδιών, από 0 έως 10-12 ετών, η επένδυση είναι πολύ μεγαλύτερη. Μεγαλώνοντας τα παιδιά, στην ηλικία της εφηβείας, φαίνεται ότι αρχίζουν να αποστασιοποιούνται και να αποφεύγουν τα βιβλία. Η αλήθεια είναι ότι εάν οι γονείς από τα πρώτα χρόνια έχουν βάλει τις σωστές βάσεις, το παιδί θα επανέλθει. Δηλαδή, στο Λύκειο βλέπεις παιδιά που ξαναγυρίζουν στο βιβλίο, αφού έχουν λάβει τέτοια ερεθίσματα, ώστε μπορούν να βρουν τη διέξοδό τους, αργότερα. Δηλαδή, το βιβλίο δεν είναι ένας απλός «φίλος» για τα παιδιά, είναι και ένας συνταξιδιώτης. Μπορεί κάθε παιδί μέσα από αυτό να βρει διέξοδο και λύσεις.
Λεωνίδας Μακρής: Θεωρώ ότι οι γονείς επενδύουν περισσότερο στο παιδικό βιβλίο από ό,τι σε αυτό των ενηλίκων. Αυτό που βλέπουμε είναι αρκετοί γονείς να στρέφονται έντονα προς αυτή την κατεύθυνση, παρακινώντας τα παιδιά να ασχοληθούν με το διάβασμα οποιασδήποτε κατηγορίας βιβλίων που αφορά στην ηλικία τους, κάτι το οποίο φυσικά είναι πολύ ευχάριστο να παρατηρείται!
Κατερίνα Κονταργύρη: Σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια οι γονείς επενδύουν πάρα πολύ σ’ αυτό. Ιδιαίτερα οι γονείς της νέας γενιάς ασχολούνται πολύ περισσότερο με το να αγοράσουν βιβλία, τόσο εκπαιδευτικά όσο και λογοτεχνικά, για τα παιδιά. Αυτό, φυσικά, τα βοηθάει να απασχολούνται, να διεγείρουν τη φαντασία τους, ενώ διαβάζοντας προσπαθούν να αποφύγουν το κινητό όσο μπορούν και να βρουν άλλους τρόπους για να μείνουν απασχολημένα.
Χρήστος Παπαχρήστος: Δυστυχώς, η κρίση που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια έχει μειώσει την αγορά του βιβλίου. Επιπλέον, ο Έλληνας δεν επενδύει στην παιδεία του, όπως έκανε τα παλαιότερα χρόνια.
-Τα παιδιά συνεχίζουν να διαβάζουν βιβλία στην εποχή της πανδημίας;
Δήμητρα Δημοπούλου: Τα παιδιά διαβάζουν όταν έχουν τα κατάλληλα ερεθίσματα από την οικογένεια και το σχολείο. Κι αυτό γιατί αν ένα παιδί έχει μάθει από μικρή ηλικία να διαβάζει, αυτό θα κάνει και στην πορεία της ζωής του. Αντιθέτως, αν ένα παιδί θεωρεί το βιβλίο ως «εχθρό» του, το ταυτίσει δηλαδή με το σχολείο αποκλειστικά, τότε δε θα αποκτήσει κανένα από τα οφέλη που μπορεί να αποδώσει ένα τέτοιο στην παιδική ηλικία.
Βέβαια, οι νεότεροι γονείς δίνουν έμφαση στο παιδικό βιβλίο, κάτι το οποίο εξοικειώνει τα παιδιά με τη διαδικασία της ανάγνωσης, και τελικά τους γίνεται και συνήθεια, όπως βλέπουμε διαχρονικά.
Λεωνίδας Μακρής: Τα παιδιά συνεχίζουν να διαβάζουν σε καλούς ρυθμούς. Κι αυτό, γιατί ναι μεν μπορεί να ασχοληθούν με το τάμπλετ που συνήθως τους παραχωρούν οι γονείς τους, όμως θα ζητήσουν βιβλία, και έχουν άποψη πάνω στα βιβλία που θα θελήσουν να διαβάσουν κάθε φορά.
Κατερίνα Κονταργύρη: Οι έφηβοι έχουν απομακρυνθεί πάρα πολύ από τα βιβλία, και γι’ αυτό άλλωστε είναι η ηλικιακή κατηγορία που δεν εντρυφεί σε αυτό. Αυτός είναι και ο λόγος που οι γονείς προσπαθούν να τα εξοικειώσουν με τη συνήθεια της ανάγνωσης βιβλίων από ιδιαίτερα μικρή ηλικία κιόλας. Δυστυχώς, όμως, στην εφηβεία τα παιδιά έχουν άλλες ασχολίες, όπως είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το διαδίκτυο γενικότερα.
Χρήστος Παπαχρήστος: Πλέον, όπως και οι μεγαλύτεροι, έτσι και τα παιδιά δε διαβάζουν σε ικανοποιητικό βαθμό. Αυτό οδηγεί την κατάσταση σε μη αναστρέψιμη πορεία, καθώς η γενιά που έρχεται είναι η γενιά που είναι περισσότερο εξοικειωμένη με το κινητό και το τάμπλετ από ό,τι με το βιβλίο και την ανάγνωσή του.
Τη βελτίωση αυτής της εικόνας, βέβαια, θα μπορούσαν να βοηθήσουν δράσεις από το σχολικό περιβάλλον ή την οικογένεια, ώστε να λάβει το παιδί από μικρή ηλικία όλα εκείνα τα ερεθίσματα που θα το στρέψουν στην ανάγνωση βιβλίων.
-Πόσο δυνατά μηνύματα μπορεί να περάσει ένα βιβλίο σ’ ένα παιδί σήμερα;
Λυκούργος Καρολεμέας: Πάντα υπήρχαν επίκαιρα βιβλία, πόσο μάλλον τώρα. Όλα τα βιβλία περνούν ένα μήνυμα. Υπάρχουν βιβλία που έχουν να κάνουν με την καθημερινή συμπεριφορά ενός παιδιού, με τα συναισθήματά του. Βιβλία που δείχνουν στα παιδιά το δρόμο. Κι αυτό, γιατί (και) λόγω της εποχής που ζούμε και της ευρείας εξάπλωσης του διαδικτύου, έχουν λίγο απομονωθεί.
Δήμητρα Δημοπούλου: Το ευτύχημα είναι ότι το παιδικό βιβλίο σήμερα σου περνάει όλα τα μηνύματα. Ανάλογα με την ηλικία, προσπαθεί να τα μεταφέρει στον αναγνώστη με διαφορετικό τρόπο, είτε με εικονογράφηση για τις μικρότερες ηλικίες, είτε μέσα από το λόγο. Περνούν μηνύματα ειρήνης, προσφυγιάς, φιλίας, συμφιλίωσης, διαφορετικότητας, αλληλεγγύης, σεβασμού, ηθικών αξιών και γενικότερα όλων εκείνων των αξιών που εκλείπουν από την κοινωνία μας, αφού τα βιβλία προσπαθούν να τις παρουσιάσουν στα παιδιά με τρόπο απλό και εύληπτο.
Λεωνίδας Μακρής: Τα παιδικά βιβλία σήμερα προσπαθούν κυρίως να εστιάσουν στη διαφορετικότητα με κάθε μορφή και έτσι προσπαθούν να δώσουν στα παιδιά να καταλάβουν ότι πρέπει να σεβόμαστε οτιδήποτε διαφορετικό ή οτιδήποτε δεν καταλαβαίνουμε.
Κατερίνα Κονταργύρη: Υπάρχουν βιβλία τα οποία δίνουν διάφορα μηνύματα πάνω σε επίκαιρα ζητήματα. Βέβαια, αυτό που παρατηρούμε είναι ότι πολλοί γονείς αποφεύγουν ή φοβούνται να βάλουν το παιδί στη διαδικασία να αναλύσει από μικρές ηλικίες ζητήματα σαν αυτά. Ωστόσο, πιστεύω ότι ο τρόπος που είναι γραμμένα τα παιδικά βιβλία σίγουρα περνούν το μήνυμα πολύ όμορφα στα παιδιά και ο προβληματισμός που ίσως να τους δώσει, να έχει ένα πολύ καλό αποτέλεσμα τελικά.
Χρήστος Παπαχρήστος: Υπάρχουν παιδικά βιβλία για κάθε είδους, επίκαιρα ή μη, μηνύματα, όπως βιβλία που αναφέρονται στον πόλεμο, στη σημασία της ειρήνης, στην προσφυγιά, στο σύστημα αξιών κ.ά., τα οποία μπορούν να διαμορφώσουν σε μεγάλο βαθμό τον ψυχικό κόσμο ενός παιδιού για τα σύγχρονα προβλήματα.,
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΑ
Βιβλιοπωλείο “Bookmark”: «Τα φυγοπούλια»-Φανή Κεχαγιά, «Δεν πάω πουθενά με ξένους!»-Ντάγκμαρ Γκάισλερ, «Πέντε Δέκα Δεκαπέντε»-Chris Naylor-Ballesteros, «Όλες μου οι ρίγες» Shaina Rudolph & Danielle Royer
Βιβλιοπωλείο «Βιβλιόπολις»: «Πώς να πιάσεις ένα αστέρι»-Oliver Jeffers, «Το Φλάφ της ευτυχίας»-Μαρίνα Γιώτη, «Μια μικρή ιστορία περί των πάντων (σχεδόν)»-Bill Bryson, «Το γκρούφαλο καρουζέλ»-Τζούλια Ντόναλντσον & Άξελ Σέφλερ
Βιβλιοπωλείο «Μακρής»: «Ο προφήτης»-Χαλίλ Γκιμπράν, Κάτω απ’ τον ίδιο ουρανό- Britta Teckentrup, «Δώσε μου μια μπουκιά»-Αλεξάντρα Μιζελίνσκα-Ντάνιελ Μιζελίνσκι-Ναταλία Μπαράνοφσκα, «Ήρωες»-Jonny Marx & Gerhard Van Wyk
Βιβλιοπωλείο «Κονταργύρης»: «Εγώ και τα συναισθήματα»-Veronica Chamorro, «Ο παππούς μου κι εγώ»-Rocio Bonilla, «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου»-Άλκη Ζέη, «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου»-Αγγελική Δαρλάση & Πέτρος Μαστώρος
Βιβλιοπωλείο «Παπαχρήστος»: «Ρόμπολο, το προσφυγάκι του δάσους»-Φιλομήλα Βακάλη-Συρογιαννοπούλου, «21 ήρωες του 1821»-Βασίλης Κουτσιαρής & Γιάννης Διακομανώλης, «Νάνο»-Dr. Jess Wade, «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου»-Αγγελική Δαρλάση & Πέτρος Μαστώρος.
Της Χριστίνας Μανδρώνη
