Ένα έργο που σχετίζεται με ανθρώπινες ζωές, με περιουσίες, καθώς και τη λειτουργία της πόλης για τα επόμενα 50 τουλάχιστον χρόνια, έγινε σημείο έντονης αντιπαράθεσης στη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου Καλαμάτας.
Απέναντι στην πρόσφορη και καλά μελετημένη πρόταση, του υπουργείου Υποδομών και των μελετητών της κοινοπραξίας ΜΟΡΕΑΣ, αντιτάχθηκαν ιδέες αναποτελεσματικές και ανεφάρμοστες, σε ό,τι αφορά την αντιπλημμυρική θωράκιση της πόλης.
Η κύρια αιτία για την εμφάνιση στο Νέδοντα πλημμυρικών φαινομένων είναι η κατασκευή των σκεπαστών τμημάτων του, στο αναψυκτήριο και στους χώρους στάθμευσης, με αποτέλεσμα η παροχετευτικότητά του να μειώνεται από τα 300 m3/sec, στα 75 m3/sec, δηλ. κατά 75%.
Η ανησυχία όλων για τις αντιπλημμυρικές αντοχές του Νέδοντα, μετά τις παρεμβάσεις αυτές, ήταν διαχρονικά έκδηλη, τόσο στις συνεδριάσεις των Δημοτικών Συμβουλίων όσο και στα δημοσιεύματα του τοπικού Τύπου, καθώς και στα επιστημονικά συμπεράσματα των μελετών που εκπονήθηκαν για αυτό το σκοπό.
Μέχρι το 2016 η κατεύθυνση ήταν να προστατευθεί η πόλη από τα νερά του κεντρικού Ταϋγέτου που έφταναν στο Νέδοντα, προτείνοντας παρεμβάσεις για την αύξηση της παροχετευτικότητάς του.
Ως μια τέτοια παρέμβαση θεωρήθηκε και η μελέτη της ΔΕΥΑΚ, το 2010, που πρότεινε τη σύνδεση των υποστυλωμάτων κάτω από το αναψυκτήριο με λιθοδομή από τσιμεντόλιθους, για να περιοριστούν οι στροβιλισμοί του νερού, τη διαμόρφωση μιας σταθερής διατομής της κοίτης, πλάτους 14 μ. κάτω από το νότιο parking, καθώς και την καθαίρεση του μεσόβαθρου της γέφυρας στην οδό Ιατροπούλου. Παρεμβάσεις που θα βελτίωναν την παροχή στο σκεπασμένο τμήμα από τα 75 m3/sec στα 170 m3/sec.
Μελέτη η οποία, όμως, δεν έλαβε έγκριση περιβαλλοντικών όρων, γιατί ο Νέδοντας δεν είναι οριοθετημένος, δηλαδή δεν έχουν καθοριστεί οι οριογραμμές του ρέματος που περιβάλλουν τις όχθες, οι γραμμές πλημμύρας, αλλά και κάθε αναπόσπαστο στοιχείο του ρέματος. Οριοθέτηση που ως πράξη τεκμηριώνεται τουλάχιστον, από υδρολογική και υδραυλική μελέτη, καθώς και τα προτεινόμενα έργα για τη βελτίωση της παροχετευτικότητας. Οριοθέτηση που απαιτεί παροχή τουλάχιστον 300 m3/sec.
Οι πλημμύρες του 2016 ανέδειξαν την ανεπάρκεια του δικτύου των ομβρίων να υποδεχθεί μεγάλες ποσότητες νερού από τα ρέματα των περιοχών, τόσο της Ράχης, της Βόρειας Γειτονιάς και της Αγίας Άννας στη δυτική πόλη, όσο και του Αγίου Σίδερη και των Γιαννιτσανίκων στην ανατολική πόλη.
Το υπουργείο Υποδομών, από το 2017 και μετά, προετοίμασε παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των πλημμυρικών φαινομένων στην πόλη, τόσο από το Νέδοντα όσο και από τα ρέματα Ελαφογκρέμης, Λαγκάδα και Καραμπογιάς στα δυτικά, καθώς και από τα ρέματα Βέλιουρας, Καλαμίτσι, Πολιτέικο Ι και ΙΙ και Κερεζένια στα ανατολικά.
Με δεδομένο ότι οι παρεμβάσεις βελτίωσης του δικτύου ομβρίων στις πυκνοκατοικημένες και άναρχα δομημένες γειτονιές της δυτικής και της ανατολικής πόλης, έχουν μεγάλο οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος και θα προκαλέσουν τεράστια κοινωνική αναστάτωση, προτάθηκαν σκέψεις ώστε ο Νέδοντας να λειτουργήσει ως βασικός συλλεκτήρας ομβρίων όλων των ρεμάτων ανάντη του περιμετρικού.
Αρχικά χρηματοδοτήθηκε με 2.000.000 ευρώ η εκτροπή προς το Νέδοντα, των ρεμάτων Βέλιουρας και Καλαμίτσι, μέσω της κατασκευής αγωγού ομβρίων από την οδό Σπάρτης. Έργο που διαγωνίστηκε το 2019 από τη ΔΕΥΑΚ, χωρίς να προκύψει οριστικός ανάδοχος, αφού δεν υπήρχε εγκεκριμένη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Έγκριση που δε δόθηκε, αφού ο Νέδοντας δεν ήταν οριοθετημένος.
Στο ίδιο πνεύμα το υπουργείο προετοίμαζε από το 2018, σε συνεργασία με το Δήμο Καλαμάτας, μελέτες για την εκτροπή των ρεμάτων δυτικά προς το Νέδοντα, μέσω του ρέματος Καραμπογιάς. Παρεμβάσεις που για να υλοποιηθούν, απαιτούν την οριοθέτηση του Νέδοντα για παροχή πλημμύρας, τουλάχιστον 300 m3/sec.
Η κυβέρνηση ανέθεσε μέσω της επέκτασης της σύμβασης παραχώρησης του αυτοκινητόδρομου, προς την κοινοπραξία ΜΟΡΕΑΣ, την μελέτη και την κατασκευή όλων των έργων αντιπλημμυρικής προστασίας στο Δήμο Καλαμάτας, από το Πήδημα μέχρι τα Κερεζένια στα Γιαννιτσάνικα.
Η πρόταση που τελικά διαμορφώθηκε, έχει χρηματοδοτηθεί με πλέον των 80 εκατομμυρίων ευρώ από το κράτος και με την υλοποίηση του έργου, οι γειτονιές δυτικά και ανατολικά της πόλης, καθώς και το κέντρο, θα προστατευτούν από τα νερά των ρεμάτων στις παρυφές τους.
Μεγάλο όφελος θα προκύψει και με τη διευθέτηση του ρέματος Καραμπογιάς, γιατί έτσι θα επιτραπεί απρόσκοπτα η υλοποίηση της Πράξης Εφαρμογής της περιοχής στην Αγία Άννα. Ταυτόχρονα με την οριοθέτηση θα δοθεί η δυνατότητα, η παρόχθια ζώνη του Νέδοντα να βελτιωθεί αισθητικά και μαζί με τις νέες γέφυρες να αποτελέσουν τοπόσημο για την πόλη.
Η πρόταση αυτή ως μια ρεαλιστική, ασχέτως της ενόχλησης κατά τη διάρκεια των έργων, που συνολικά θα είναι η μικρότερη δυνατή, υποστηρίχθηκε από τη Δημοτική Αρχή, χωρίς ντροπή και ενοχές.
Σε αντίθεση με την αντιπολίτευση, που οι προτάσεις της ήταν αντιφατικές και αναποτελεσματικές.
Αναποτελεσματική είναι η πρόταση κατασκευής φράγματος στο βόρειο Νέδοντα, αφού έτσι δεν θα γίνεται διαχείριση των υδάτων από τα ρέματα της δυτικής και ανατολικής πόλης.
Ένα τέτοιο φράγμα για να ανασχέσει στη διάρκεια μιας ώρας παροχή υδάτων στα 300 m3/sec, απαιτεί ταμιευτήρα όγκου 2.000.000 m3, που αντιστοιχεί σε μια κατασκευή ύψους 20m για κάθε 100 στρέμματα ελεύθερης επιφάνειας νερού. Κατασκευή που δύσκολα θα αδειοδοτηθεί περιβαλλοντικά, μέσα σε μια περιοχή Natura. Ταυτόχρονα είναι αντιφατική η αναφορά στις ποσότητες των υλικών εκσκαφής για τη διευθέτηση της κοίτης του Νέδοντα και παράλληλα να αποκρύπτονται τα αντίστοιχα στοιχεία για την κατασκευή του φράγματος.
Αντιφατικό είναι να συμφωνείς με την εκτροπή προς το Νέδοντα, των ρεμάτων δυτικά και ταυτόχρονα να διαφωνείς με έργα αύξησης της παροχετευτικότητας, όταν είναι γνωστό ότι με τις προτεινόμενες παρεμβάσεις στο σκεπαστό τμήμα του αναψυκτηρίου ο Νέδοντας δε θα οριοθετηθεί.
Δεν είναι δυνατόν να αγνοείται ότι οποιαδήποτε παρέμβαση που σχετίζεται με τη διαχείριση των υδάτων στο Νέδοντα, απαιτεί την οριοθέτησή του. Δηλαδή μελέτες και παρεμβάσεις, ώστε να επιτευχθεί η από το νόμο αναγκαία παροχετευτικότητα, για την αντιμετώπιση των αντιπλημμυρικών φαινομένων. Και αυτό σημαίνει παροχετευτικότητα πάνω από 300 m3/sec και όχι 170 m3/sec.
Απέναντι σε αυτά τα επιχειρήματα, από τη Δημοτική Αρχή προτάχθηκε το συμφέρον της πόλης, ώστε να αντιμετωπιστεί ένα πρόβλημα γνωστό εδώ και πολλά χρόνια σε όλους. Αυτό της αδυναμίας του Νέδοντα να υποδεχθεί μεγάλες ποσότητες νερού. Εκλαμβάνοντας δε την αδυναμία αυτή ως ευκαιρία, τόσο για την αντιπλημμυρική θωράκιση της πόλης όσο και για την αισθητική και λειτουργική αναβάθμιση της ζώνης του Νέδοντα.
*Ο Νίκος Μπασακίδης είναι αντιδήμαρχος και εκ των εισηγητών του θέματος για το αντιπλημμυρικό έργο στο Νέδοντα
