Ότε μια βραδυά του πρώτου τριμήνου του 1919, ο τότε νομογεωπόνος Μεσσηνίας, Γιάννης Καραμάνος, ένας από τους πιο μορφωμένους, και τα θετικώτερα μυαλά που έχει να επιδείξη η γεωργική υπηρεσία, στα γραφεία της Αγροτικής Τραπέζης μάς ανεκοίνου το απόρρητον της χρυσοφόρου πηγής για τους κατοικούντας την κοιλάδα του Παμίσου, όλοι μας που τον ακούγαμε, εμείναμε κατάπληκτοι για τες παράδοξες και απίθανες αυτές σκέψεις που είχαν περάσει από το κεφάλι του διαλεκτού εκείνου επιστήμονος γεωπόνου. Ούτε και με απλάς επιφυλάξεις εδεχόμεθα να πιστεύσωμεν, εκείνο το οποίον για μας εφαίνετο όνειρον και για τον Καραμάνο πραγματικότης. Και όμως ετόνιζε με απόλυτον πεποίθησιν, ότι η κοιλάς του Παμίσου παράγει ρύζια.
Το πιστεύω, έλεγε, τόσον όσον πιστεύω ότι αύριον πρωί θα ανατείλη ο ήλιος. Και ο αθόρυβος αυτός εργάτης, που ως έμβλημά του είχε εργασία και τίποτε άλλο, ο γεμάτος ζωή και μόρφωσι, χωρίς να τον δειλιάσουν αι επιφυλάξεις και αντιρρήσεις μας, επροχώρησε στο έργο του, με θάρρος, με απόλυτον βεβαιότητα για την επιτυχίαν του.
Έγραψε και απεστείλετο όρυζα των κτημάτων Ζωγράφου προς δοκιμαστικήν καλλιέργειαν και υπεδείκνυε την εν ανάγκη μίσθωσιν υπό του Δημοσίου ακαλλιεργήτων εκτάσεων της κοιλάδος Παμίσου, προς εκτέλεσιν του πειράματός του.
Το πείραμά του επέτυχε και οι στάχυες της ορύζης που είχε σπαρή σε 4 στρέμματα του Δημοσίου και σε άλλα τόσα του Π. Γαλανάκη, είχον τραβήξει αρκετά υψηλά που ο Γιάννης Καραμάνος εγκατέλειπε τη Μεσσηνία, για να δείξη και σε άλλο μέρος την γεωργικήν του δράσιν, στη Θεσσαλία, εις τον εποικισμό, δράσι που εκίνησε την εκτίμησιν του Σεργιάδη για να τον πάρη μαζί του για την γεωργική ανάπλασι της Ασίας.
Φεύγων ο Καραμάνος δεν ελησμόνησε το έργον του και διερχόμενος εξ Αθηνών, κατόρθωνε να πείση την αρμοδίαν υπηρεσίαν να στείλουν τον ειδικόν ορυζοκαλλιεργητήν Γιάννην Σιγάλαν να δώση την νέαν κατεύθυνσιν προς εντατική καλλιέργειαν.
Όπως ο Καραμάνος, έτσι και ο Σιγάλας, φανατισμένος από απέραντη γεωργική ιδεολογία, αθόρυβα, με μεγάλο ζήλο, επεδόθη να φέρη εις πέρας την υψηλή του αποστολή Επάλαισε με πολλές προλήψεις που γεννά κάθε νέα καλλιέργεια που εισάγεται εις έναν τόπον. Και την όρυξαν την συνώδευον πολλές προκαταλήψεις, που και αυτόν τον νομοθέτη παρέσυρον να διατυπώση το γνωστό και περίφημο εκείνο διάταγμα του 1836, που έθετε περιορισμούς, που ως φραγμοί ημπορεί να χαρακτηρισθούν για την εξάπλωσιν της ορυζοκαλλιέργειας, και το οποίον η επιμονή των δύο αθορύβων ανωτέρω γεωπόνων έθεσεν εις οριστικήν αχρηστίαν.
Και τας προλήψεις αυτάς, χάρις και στη συνδρομή ενός Γαλανάκη, ενός Κόλλια, ενός Στασινοπούλου και άλλων που έβλεπαν κάπως μακρύτερα για το μέλλον της νέας αυτής παραγωγής, κατόρθωσε ο Σιγάλας να ρίψη μακρυά και να φέρη εις φως κατά τον περυσινόν χρόνον 300 χιλιάδες περίπου οκάδας ορύζης.
Οφείλομεν να μην παραλείψωμεν, κρίνοντες από ιστορικής γεωργικής καθαρώς απόψεως την νέαν αυτήν καλλιέργειαν, ότι και η Παμμεσσηνιακή Ένωσις δεν έδειξε κατώτερο ενδιαφέρον για την επιτυχία της ορυζοκαλλιεργείας.
Σε μια συνέλευσι του Μαΐου του 1920, που ακόμη ηκούοντο από πολλούς βογγητά κατά της εισαγωγής της ορύζης και πολλαί αμφιβολίαι υπήρχον για την επιτυχία της, έδειξε πόση σημασία έδιδε εις τον θρίαμβον της νέας αυτής πλουτοπαραγωγής. Και υψώθη ορθία και εκήρυξε στο περίφημο εκείνο πρακτικό της γενικής συνελεύσεως της 24ης Μαΐου 1920, ότι ηννόει να συνταυτίση την οικονομικήν υπόστασίν της, την μελλοντικήν της συνεταιρικήν δράσιν, με την καλλιέργειαν της ορύζης και εψήφισε χωρίς δισταγμόν, πίστωσιν πέραν των οικονομικών της δυνάμεων και κατά παρέκκλισιν των πιστωτικών κανόνων.
Εις την συνέλευσιν εκείνην την ιστορικήν για την συνεταιρικήν πολιτικήν της Μεσσηνίας, που όλοι μας επλειοδοτήσαμε ποίος πολύ, ποίος λίγο, να ανοίξωμε μεγαλυτέρα πίστωσιν, κατεννοήθη, ότι η νέα εκείνη παραγωγή απετέλει την ακένωτον πηγήν χρυσού για την Μεσσηνίαν και ένα μεγάλο τονωτικό για την ανάπτυξιν του ιδιωτικού και εθνικού πλούτου της χώρας.
Και η Παμμεσσηνιακή επραγματοποίει ένα δάνειον από την Εθνικήν Τράπεζαν τη εγγυήσει του κράτους 40 χιλ. δραχμών με ανοικτό λογαριασμό και κατέβαλε εκ των ταμείων της θίγουσα εν μέρει παρά πάσαν πιστωτικήν τραπεζιτικήν αρχήν και αυτάς τας καταθέσεις της, ετέρας 40 χιλ. δρχ. δια να εγκαταστήση ολόκληρον εργοστάσιον προς αποφλοίωσιν και στίλβωσιν της ορύζης, δια την αγοράν διαφόρων μηχανημάτων, αλωνιστικών, βενζιναρότρων κ.λπ.
Τα διάφορα γεωργικά εργαλεία επρομηθεύθησαν και το εργοστάσιον εγκατεστάθη και προχθές επρόβαλε στην αγορά εμπορεύσιμος όρυζα Μεσσήνης ανωτέρα κατά την γεύσιν και ποιότητα της ξενικής τοιαύτης. Τοιουτοτρόπως το πείραμα του Γιάννη Καραμάνου, χάρις εις την άοκνον δραστηριότητα, επίμονον θέλησιν, ειδικότητα του Γιάννη Σιγάλα, τον ζήλον ωρισμένων καλλιεργητών Μεσσήνης και την οικονομικήν συνδρομήν της Παμμεσσηνιακής, επέτυχε.
Τα αποτελέσματα της εισαγωγής της νέας αυτής καλλιέργειας
H εισαγωγή και επιτυχία της νέας ταύτης πλουτοπαραγωγής δύναται ως επανάστασις γεωργική, συνεταιριστική, οικονομική να χαρακτηρισθή δια την περιφέρειαν της Μεσσήνης. Ανατροπή άρδην των μέχρι τούδε κρατουσών γεωργικών μεθόδων, ανάπτυξις συνεταιρικού πνεύματος, πρόοδος γεωργική, ενίσχυσις ιδιωτικής και εθνικής οικονομίας, εκτέλεσις έργων υδραυλικών σημειούνται εις την μικράν εκείνην γωνίαν δια της εισαγωγής και επιτυχίας της ορυζοκαλλιεργείας.
Και αι γεωργικαί, συνεταιρικαί, οικονομικαί αύται πρόοδοι, εκδηλούσαι εις βαθμόν καθιστώντα αισθητήν την πλουτοπαραγωγικήν σημασίαν της εισαχθείσης νέας ταύτης καλλιεργείας.
Είναι ανάγκη προς ακριβή εκτίμησιν του μεγέθους της αξίας να ερευνηθή η παραγωγή αύτη από όλας τας πλευράς από τας οποίας συνήθως ερευνάται κάθε πλουτοπαραγωγικός κλάδος από οικονομικής τοιαύτης εν τη σφαίρα της ιδιωτικής και εθνικής οικονομίας, από γεωργικής και υπό την μορφήν γεωργικής παραγωγής και γεωργικής τεχνικής τοιαύτης, από συνεταιρικής απόψεως, συγκοινωνίας κ.λπ.
Από οικονομικής απόψεως η ορυζοκαλλιέργεια παρουσιάζει το σπουδαίον πλεονέκτημα ότι είναι εκ των γεωργικών εκείνων ειδών, αι οποίαι χωρίς μεγάλας καλλιεργητικάς δαπάνας, αποφέρουν μέγα έσοδον. Ούτω κατά το παρελθόν έτος εκκαλιεργήθησαν εν Μεσσήνη 1200 -1800 περίπου στρέμματα αποκομίσαντα περί τας 300 χιλ. οκάδας ορύζης, με απόδοσιν 450 οκάδων κατά στρέμμα, εις πολλά δε κτήματα ανελθούσα και εις 600 οκάδας, εάν ληφθή υπ’ όψιν ότι αι κατακλυζόμεναι υπό του Παμίσου γαίαι της κοιλάδος Μεσσήνης ομού με της του Αγίου Φλώρου και Ασλάναγα τοιαύτης, ανέρχονται εις 50 χιλ. στρέμματα, εκ των οποίων πάντως τα 35 χιλ. στρέμματα δύνανται ασφαλώς δια της εκτελέσεως μονίμων υδραυλικών έργων να σπαρούν δι’ ορύζης, δύναται να φαντασθή τις, λαμβανομένου υπ’ όψιν ότι η κατά μέσον όρον απόδοσις ορύζης κατά στρέμμα ανέρχεται εις 400 οκάδας, ότι η παραχθησομένη όρυζα εν τω μέλλοντι εις τας άνω κοιλάδας δύναται να ανέλθη τα 14 εκατ. οκάδας κατ’ ελάχιστον όρον, ποσόν αντιπροσωπεύον το μεγαλύτερον μέρος της εκ του εξωτερικού εισαγομένης ορύζης, υπολογιζομένης δε της αξίας της κατά τους μετριωτέρους υπολογισμούς εις δραχμάς 2 κατά οκάν, περί τα 28 εκατ. δραχμαί θα εισρέουν εις τα θυλάκια των ορυζοκαλλιεργητών Μεσσηνίας.
Η ιδιωτική οικονομία θα υποστή σημαντικήν αύξησιν, αλλά και η εθνική τοιαύτη κατ’ αναλογίαν, διότι η ανάπτυξις του ιδιωτικού πλούτου, αποτελεί και ανάπτυξιν εκ παραλλήλου του εθνικού πλούτου της χώρας.
Αλλά και η κατανάλωσις δεν θα ευρίσκη λόγους να μη είναι ευχαριστημένη προμηθευομένη όρυζαν εγχωρίαν εις κατωτέραν τιμήν της εκ του εξωτερικού εισαγομένης τοιαύτης, και εις καλλιτέραν ποιότητα.
Και η γεωργική άποψις της ορυζοκαλλιεργείας και υπό την καθαρώς γεωργικήν παραγωγικήν της μορφήν και υπό την τεχνικήν τοιαύτην, εμφανίζει σημαντικήν πρόοδον, διότι εισάγεται νέα καλλιέργεια άγνωστος μέχρι χθες, χωρίς αύτη να ευρίσκεται εις την ανάγκην να εκτοπίση άλλην τοιαύτην, δια την εκτόπισιν της οποίας οιανδήποτε αξίαν και αν είχε εν τη κλίμακι των γεωργικών ειδών, θα απητείτο πάλη δια να υποχωρήση και αφήση την θέσιν της εις την νέαν καλλιέργειαν της ορύζης.
Το σπουδαιότερον δε ότι εισάγεται καλλιέργεια, η οποία ως εθνική τοιαύτη πρέπει να χαρακτηρισθή, τιθεμένη εν ίση, αν μη ανωτέρα μοίρα, προς τα καπνά, σταφίδα, σύκα κ.λπ. λόγω της μεγαλυτέρας αξίας εν συγκρίσει προς την αξίαν των λοιπών γεωργικών ειδών, λαμβανομένων υπό την μορφήν των ως εμπορεύματος.
Αλλά και από καθαρής γεωργικής τεχνικής απόψεως η ορυζοκαλλιέργεια εγένετο αφορμή δια των γεωργικών εργαλείων άτινα επρομηθεύθη η Παμμεσσηνιακή δια τον συνεταιρισμόν ορυζοκαλλιεργείας, βενζιναρότρων, αλωνιστικών αποφλοιωτικών, στιλβωτικών κ.λπ. μηχανημάτων, να εισαχθώσι εν Μεσσηνία αι επιστημονικαί γεωργικαί μέθοδοι καλλιεργείας. Το άροτρον του Ησιόδου το αντεκατέστησε το βενζινάροτρον και άλλα γεωργικά εργαλεία. Τούτο αποτελεί μεγάλην πρόοδον, διότι αποτελεί μίαν αληθή επανάστασιν κατά των πεπαλαιωμένων και αναχρονιστικών γεωργικών μεθόδων.
Ο γεωργός θα παύση αύριον να αυλακώνη το έδαφος με το πρωτόγονον Ησιόδειον άροτρον. Θα παραχωρήση την θέσιν του εις το βενζινάροτρον. Ημπορεί να φαντασθή τις τι ωφέλεια δύναται να προκύψει εντεύθεν, διευκόλυνσις χρόνου, δαπανών και εργατικών χειρών, συνεπώς μεγαλυτέρα παραγωγή, ευθυνοτέρα προϊόντα, μεταβολή εις όφελος και της παραγωγής και της καταναλώσεως.
Aυτά είναι τα πλεονεκτήματα που μας παρουσιάζει η ορυζοκαλλιέργεια από οικονομικής και γεωργικής απόψεως.
Π. ΚΟΛΛΙΤΣΙΔΑΣ
Δικηγόρος
Μια ιστορική φωτογραφία του 1920 που απαθανατίζει μέλη της διοίκησης του Συνεταιρισμού Ορυζοκαλλιέργειας Μεσσήνης. Σύμφωνα με τη λεζάντα που συνοδεύει τη φωτογραφία απαθανατίζονται: 1) Γενναίος Γαρδίκης, Νομογεωπονεύων Μεσσηνίας , 2) Ιωάννης Σιγάλας, ειδικός ορυζοκαλλιεργητής, 3) Απ. Ανδρουσινός, ιατρός, μέλος Εποπτικού Συμβουλίου Συνεταιρισμού, 4) Δημ. Αποστολόπουλος, γραμματεύς και μέλος Διοικητικού Συμβουλίου Συνεταιρισμού, 5) Ευστ. Καμπούκος, μέλος Εποπτικού Συμβουλίου, 6) Παναγ. Γαλανάκης, αντιπρόεδρος Διοικητικού Συμβουλίου, 7) Ηλ. Πατρινιός μέλος Διοικητικού Συμβουλίου, 8) Νικ. Κόλλιας, πρόεδρος Διοικητικού Συμβουλίου, 9) Νικ. Ρούτσης, προϊστάμενος Εποπτικού Συμβουλίου, 10) Αν. Βακαλόπουλος, ταμίας Συνεταιρισμού (θανών), 11) Κων. Καραμανλής, μηχανοδηγός βενζιναρότρων, 12) Ιακ. Κονδυλάκης μηχανοδηγός.
(Πηγή: ΓΑΚ)
