Πρόταση χαρακτηρισμού του ποταμού της Νέδας ως “προστατευόμενο τοπίο και προστατευόμενος φυσικός σχηματισμός” και καθιέρωσης μέτρων προστασίας του υποβάλλουν με κοινή τους επιστολή η Ομοσπονδία Συλλόγων Χωριών Ορεινής Μεσσηνίας “Επικούριος Απόλλων”, Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Επαρχίας Ολυμπίας “Η Ολυμπιακή Πρόοδος” και η Ομοσπονδία Συλλόγων – Συνδέσμων Τριφυλίας.
Η επιστολή απευθύνεται προς τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστα Σκρέκα, τον υφυπουργό Γιώργο Αμυρά, καθώς και τους περιφερειάρχες Πελοποννήσου Παναγιώτη Νίκα και Δυτικής Ελλάδας Νεκτάριο Φαρμάκη, ενώ κοινοποιείται επίσης στους Δήμους Ανδρίτσαινας – Κρεστένων, Ζαχάρως, Οιχαλίας και Τριφυλίας.
Οι τρεις Ομοσπονδίας τονίζουν προς τους εκπροσώπους του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και τους δύο περιφερειάρχες τα εξής: “Το φαράγγι του ποταμιού της Νέδας, που αποτελεί κατά το μεγαλύτερο μέρος του το φυσικό σύνορο των Περιφερειακών Ενοτήτων Μεσσηνίας (Περιφέρειας Πελοποννήσου) και Ηλείας (Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος), είναι σήμερα γνωστό σε όλη τη χώρα και την Ευρώπη και αποτελεί πόλο έλξης χιλιάδων επισκεπτών ετησίως, λόγω της μοναδικής φυσικής ομορφιάς του.
Ήδη το όμορο προς τη Δημοτική Κοινότητα Φιγαλείας του Δήμου Ζαχάρως τμήμα του ως άνω φαραγγιού, έχει, με την υπ’ αριθμ. ΑΙ/Φ07/25739/1006/07.05.1982 (ΦΕΚτ.Β’ 414/24.06.1982) απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού, χαρακτηριστεί ως χώρος αρχαιολογικός και ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.
Θα πρέπει όμως, το ως άνω μοναδικό και εξαιρετικό ευαίσθητο ποτάμιο οικοσύστημα να αποτελέσει στο σύνολό του αντικείμενο περιβαλλοντικής προστασίας, ώστε να διατηρηθεί στην τρέχουσα κατάστασή και η όποια ανάπτυξή του να είναι ήπια και να μην αλλοιωθεί από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες εντός αυτού.
Η οριοθέτηση και ο καθορισμός μέτρων προστασίας του ποταμού της Νέδας και ο χαρακτηρισμός του μεν ποταμού ως «Βιοτόπου» του δε τμήματός της κοντά στις πηγές της ως «Τοπίου Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους», προτάθηκε το 1999 από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
Ειδικότερα το ΥΠΕΧΩΔΕ ανέθεσε τον Νοέμβριο του 1995 στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο ερευνητικό πρόγραμμα με θέμα «Οριοθέτηση και Καθορισμός Μέτρων Προστασίας Τοπίων Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους». Κατά την εκπόνηση του προγράμματος αναπτύχθηκε μεθοδολογία για τον καθορισμό κριτηρίων επιλογής και αξιολόγησης των ΤΙΦΚ.
Τα κριτήρια σχετίζονται τόσο με την ποιότητα (π.χ. ανάγλυφο, βλάστηση, χλωρίδα, ύπαρξη μνημείων, παραδοσιακός χαρακτήρας κλπ.) όσο και με τη χρήση και διαχείρισή τους (ανάγκες και δυνατότητες προστασίας), προτάθηκε δε η ένταξή τους στο καθεστώς προστασίας που προβλέπεται από το Ν.1650/86.
Τα στοιχεία που αφορούν αυτές τις περιοχές περιέχονται στη βάση δεδομένων του Μετσόβιου Πολυτεχνείου, με την επωνυμία «ΦΙΔΩΤΗΣ». Επικεφαλής του ερευνητικού αυτού προγράμματος του ΕΜΠ ήταν ο καθηγητής Κίμων Χατζημπίρος, ο οποίος παρουσίασε τις προτάσεις στις 4/7/1999 σε μεγάλο αφιέρωμα στην εφημερίδα ‘ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ’
Εν συνεχεία απολύτως θετικός ήταν στην σχετική απάντησή του και ο τέως υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Κ. Χατζηδάκης, στις 30 Ιουνίου 2020, στη συζήτηση επί της Επίκαιρης Ερώτησης της βουλευτού Α’ Αθηνών κ. Φωτεινής Πιπιλή, με αίτημα την ένταξη σε καθεστώς προστασίας του φημισμένου φαραγγιού της Νέδας.
Ο κ. Χατζηδάκης διευκρίνισε ότι για την έκδοση Υπουργικής Απόφασης ώστε να ενταχθεί το φαράγγι ή άλλο τοπίο σε καθεστώς προστασίας, σύμφωνα με τον Περιβαλλοντικό Νόμο (4685/2020), απαιτείται η γνώμη της οικείας Περιφέρειας. Για να ξεκινήσει η διαδικασία θα πρέπει να διαβιβαστεί στην αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ειδική Έκθεση που θα τεκμηριώνει την οικολογική ή άλλη φυσική αξία του προστατευόμενου «αντικειμένου», θα καθορίζει τις προτεραιότητες διατήρησης και θα προτείνει όρους και περιορισμούς. Εξ ου και προτείνεται:
α) η άμεση συνεργασία των δύο αρμοδίων Περιφερειών και του αρμόδιου Υπουργείου για την σύνταξη της Ειδικής Έκθεσης που θα τεκμηριώνει την οικολογική ή άλλη φυσική αξία του ποταμού της Νέδας, θα καθορίζει τις προτεραιότητες διατήρησης και θα προτείνει όρους και περιορισμούς,
β) ο χαρακτηρισμός του ποταμού της Νέδας και του παραποτάμιου οικοσυστήματος της, καθώς και των φαραγγιών της, ως «Προστατευόμενου τοπίου και προστατευόμενου φυσικού σχηματισμού», σύμφωνα με την παράγραφο 3 του άρθρου 18 του Νόμου 1650/1986, όπως ισχύει σήμερα, σε συνδυασμό με την παράγραφο 7 του άρθρου 21 του ίδιου Νόμου.
Η επιβεβλημένη ως άνω κατοχύρωση της προστασίας του οικοσυστήματος του ποταμού της Νέδας, ανταποκρίνεται στο διαχρονικό αίτημα της τοπικής κοινωνίας και των φορέων της περιοχής, αλλά και ημών, για διατήρηση της μοναδικότητας του και ήπια ανάπτυξη, προστασία και προβολή του, προς όφελος όλων”.
