Ο χώρος πολιτισμού Α49 θα συμπληρώσει τον επόμενο μήνα μια τετραετία ύπαρξης και παρότι ο κορωνοϊός τον κράτησε κλειστό για 1,5 χρόνο, έχει καταφέρει να εδραιωθεί και να καταξιωθεί ως ένας σταθερός και «ψαγμένος» εικαστικός πομποδέκτης στην Καλαμάτα.
Το 2022 είναι πλούσιο σε δράσεις και εκθέσεις, ενώ ήδη έχει διαμορφωθεί το κυρίως πρόγραμμα για το 2023.
Η φετινή χρονιά ξεκίνησε την άνοιξη με τη μαγευτική έκθεση τελετουργικών μασκών του καθηγητή Ψυχοπαθολογίας, συλλέκτη και ταξιδιώτη Φώτη Καγγελάρη (στο πλαίσιο του 8ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Πελοποννήσου), για να ακολουθήσουν διαδοχικά η ατομική έκθεση ζωγραφικής του καταξιωμένου και στο εξωτερικό Καλαματιανού ζωγράφου Δημήτρη Τζαμουράνη και οι «Μορφές» της Χριστιάνας Κανελλακοπούλου. Από τις αρχές του Οκτώβρη και μέχρι τις 4 Δεκεμβρίου οι φιλότεχνοι έχουν τη δυνατότητα να δουν καθημερινά (Δευτέρα – Παρασκευή 11.00-14.00 & 18.00-21.00 και Σάββατο 11.00-14.00) στην οδό Αναγνωσταρά 49 την πρωτότυπη δουλειά «3 of a kind» των ακαδημαϊκών δασκάλων (στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και στην Καλών Τεχνών), Χαράλαμπου Δερμάτη, Λεωνίδα Καραμπίνη και Γιάννη Σκαλτσά.
Ο εμπνευστής και υπεύθυνος του Α49, Βαγγέλης Νικολάου, εξηγεί ότι ο χώρος δημιουργήθηκε για να φιλοξενεί μόνιμα (και όχι απλώς περιστασιακά) εκθέσεις με σκοπό να μπορέσει να δώσει στο κοινό της Καλαμάτας διαφορετικές πτυχές των εικαστικών: «Φέρνει συνέχεια διαφορετικά πράγματα και διαφορετικές εικόνες έτσι ώστε κάποιος να μπορεί να δει και να έχει μια εικόνα για το σύνολο του εικαστικού κόσμου. Γι’ αυτό βλέπουμε κάτι πολύ σύγχρονο, το προηγούμενο ήταν μια μοντέρνα τέχνη, δηλαδή σε ένα προηγούμενο στάδιο, έχουμε δει και πολύ κλασικά έργα, με πολύ πολύ γνωστούς Έλληνες καλλιτέχνες. Όσο περισσότερες εκθέσεις γίνονται σε έναν τόπο, τόσο περισσότερο αποκτά εμπειρία το κοινό και περισσότερες εικόνες», αναφέρει χαρακτηριστικά. Σημειώνεται ότι η είσοδος είναι ελεύθερη για όλους, με τον κ. Νικολάου να απευθύνει ιδιαίτερη πρόσκληση στους μαθητές και τα σχολεία, που θα μπορούσαν να εντάξουν μια επίσκεψη στο συγκεκριμένο χώρο τέχνης στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών τους εκδρομών ή ως βιωματική μάθηση στο πλαίσιο του μαθήματος των εικαστικών (θεωρεί, μάλιστα, ότι τα νήπια είναι μια ιδανική κατηγορία κοινού, καθώς μπορούν να συνειδητοποιήσουν και κάποια πράγματα περισσότερο, γιατί δεν έχουν διαμορφώσει συγκεκριμένες εικόνες-κλισέ για το τι σημαίνει εικαστικά).
Προς την κατεύθυνση αυτή στο κλείσιμο της τρέχουσας έκθεσης θα πραγματοποιηθεί ένα workshop για παιδιά, πάνω στη θεματική «Πτυχές» του κ. Σκαλτσά.
Δίνοντας την «ταυτότητα» των έργων που εκτίθενται αυτό το διάστημα στον Α49, ο Βαγγέλης Νικολάου μεταφέρει ότι δημιουργήθηκαν με σύγχρονες τεχνικές και με παλιά υλικά, με τους τρεις εικαστικούς να χρησιμοποιούν «καινούργια ψηφιακά μέσα, καινούργιες τεχνολογίες και με παλιό τρόπο προσέγγισης συμπλέκουν δύο πράγματα διαφορετικά στην Τέχνη». Αποτελεί, δε, γι’ αυτούς ένα καινούργιο, «πειραματικό» κομμάτι της καλλιτεχνικής και εικαστικής τους πορείας, που εκτίθεται για πρώτη φορά και έχουν μεγάλο ενδιαφέρον να το συνεχίσουν και να το εξελίξουν στο μέλλον, περισσότερο ως πρόταση (μεταξύ άλλων, έχει προγραμματιστεί μια μεγάλη έκθεση του Γιάννη Σκαλτσά στη Σχολή Καλών Τεχνών με 400 εκδοχές των αντικειμένων που μπορεί να δει και ο επισκέπτης στο χώρο τέχνης της οδού Αναγνωσταρά).
Εξηγώντας αναλυτικότερα περί τίνος πρόκειται ο κ. Νικολάου αναφέρει μεταξύ άλλων: «Αυτή η σειρά έχει να κάνει με τις πτυχώσεις. Σκεφτείτε ότι αυτό είναι ένα διπλωμένο χαρτί στα τέσσερα -το υλικό βέβαια δεν είναι χαρτί εδώ- αλλά η ιδέα προέκυψε από ένα χαρτί το οποίο το διπλώνουμε στα τέσσερα για οποιαδήποτε χρήση. Υπάρχουν συνδυασμοί 32 διαφορετικών πτυχώσεων πάνω σε αυτό και η λογική η οποία έχει στηθεί το συγκεκριμένο κομμάτι και θα στήνεται, είναι τελείως ελεύθερη. Ο καλλιτέχνης δεν κάνει συνδυασμό χρωμάτων, δεν κάνει συνδυασμό πτυχώσεων. Είναι όλα ανάποδα, τα παίρνει τυχαία και τα τοποθετεί σε ένα χώρο και ακόμα και αυτή η διαδικασία δίνει μια δική της σύνθεση στο τέλος, που δεν έχει προκαθοριστεί και όλο αυτό παραπέμπει στο σήμερα, έχει να κάνει με τα συναισθήματα και με τη ζωή.
Ο Γιάννης Σκαλτσάς γνωρίζει εξαιρετικά το χρώμα, παρ’ όλα αυτά έβαλε τον εαυτό του να μη μπει σε διαδικασία σύνθεσης χρώματος. Αυτό είναι πολύ δύσκολο στην οπτική ενός καλλιτέχνη και ειδικά του συγκεκριμένου το να αφήσει τον εαυτό του και να μην επέμβει πάνω σε αυτό που είναι το τελικό αποτέλεσμα. Είναι ένας πειραματισμός, το ψάξιμο για κάτι άλλο, όπου δεν είναι πάντα η λογική αυτή που σου δίνει το καλύτερο αποτέλεσμα»…
Αν η παραπάνω ενότητα που κοσμεί το νότιο τοίχο του Α49 καθορίζεται από την τυχαιότητα, τα… σπασμένα πλακάκια του Λεωνίδα Καραμπίνη που είναι «σκορπισμένα» στο πάτωμα και τα υπόλοιπα, τα κυρτωμένα, που έχουν αναρτηθεί από την απέναντι πλευρά, είναι απολύτως «στοχευμένα».
«Για έναν που κάνει ψηφιδωτό αντιλαμβάνεται πόση και πόσο δύσκολη δουλειά υπάρχει πίσω από αυτό που βλέπει κάποιος ως τελικό αποτέλεσμα» σχολιάζει ο Βαγγέλης Νικολάου, εξηγώντας ότι το κάθε κομμάτι είναι μοναδικό και αυτό αφορά τόσο στα μεγάλα πλακάκια που είναι 2Χ2 και τον τρόπο που έχουν σπάσει όσο και τα πολυποίκιλα και πολύχρωμα θραύσματα, τα οποία έχουν επιλεγεί μετά από πολύ ψάξιμο, ενώ ακόμη και ο τρόπος που συνδέονται «έχει κάτι να πει».
Επιχειρώντας να «ερμηνεύσει» τον καλλιτέχνη ο υπεύθυνος της Α49 υπενθυμίζει ότι ειδικά η σύγχρονη τέχνη παραπέμπει σε συμβολισμούς, εν προκειμένω με αναφορές «στις άπειρες προσωπικότητες, στο πώς διαλύονται τα πράγματα και πώς ρέουν γύρω μας. Βλέπουμε ότι διαφέρει το κομμάτι του τοίχου, είναι άλλη χρωματική ενότητα από αυτό στο δάπεδο. Αυτό στον τοίχο βλέπετε πώς διαλύεται και ρέει, είναι η αναφορά σε μια κοινωνία και σε ένα περιβάλλον στο οποίο ζούμε αυτό που θέλει να δείξει Καραμπίνης Λεωνίδας».
Πιο προσιτό στον απαίδευτο φιλότεχνο το έργο του Χαράλαμπου Δερμάτη στην εσωτερική αίθουσα, αποτυπώνει πιο παραστατικά τη συνύπαρξη του νέου με τον παλιό κόσμο, μέσα από τις δύο όψεις των (ξύλινων ομοιωμάτων) βιβλίων, τα οποία «έτσι όπως είναι τοποθετημένα, όταν κοιτάς από τη μια πλευρά είναι όλα ζωγραφικά και όταν κοιτάς από την άλλη πλευρά είναι όλα ψηφιακά»…
Κλείνοντας την ξενάγησή μας στο χώρο πολιτισμού Α49 ο Βαγγέλης Νικολάου απαντά θετικά στην ερώτηση για το αν υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια για να ξεχωρίσει κανείς την αξία στην, αμφιλεγόμενη πολλές φορές, σύγχρονη τέχνη. Τονίζει ότι οι πραγματικοί καλλιτέχνες είναι σκληρά εργαζόμενοι που δε βασίζονται σε ιδέες-πυροτεχνήματα, αλλά ακολουθούν μια πορεία δημιουργίας –και είναι αυτή που καθορίζει την αξία τους.
Πρέπει να εξετάσουμε γιατί το έκανε και επιπλέον χρειάζεται να διαχωρίσουμε το τι ταιριάζει στη δική μας αισθητική και στην κρίση μας για την αξία ενός έργου (παρόμοια με ένα ρούχο ή ένα αμάξι που σε άλλους αρέσει και σε άλλους όχι): «Πολλές φορές είναι εύκολο να μπούμε σε ένα χώρο, να δούμε ένα έργο και επειδή δεν είναι στην εικόνα μας, δεν είναι αυτό που έχουμε συνηθίσει, να διαμορφώσουμε μια άποψη είτε θετική είτε αρνητική.
Μετά φεύγοντας, ας το έχουμε απορρίψει, καλό είναι να εξετάσουμε λίγο τον συγκεκριμένο καλλιτέχνη, την πορεία του, γιατί το έκανε, αν έχει κάτι να μας πει μέσα από αυτό το έργο» είναι ο τρόπος που μας προτείνει να αντιμετωπίζουμε την τέχνη ο κ. Νικολάου…
Της Χριστίνας Ελευθεράκη
