Οι «Εκδοχές πολέμου 2009-2022» φέρνουν τον Ευάγγελο Βενιζέλο αύριο στην Καλαμάτα
Συζήτηση με τον Ευάγγελο Βενιζέλο για την οικονομική κρίση της περασμένης δεκαετίας και την αλληλουχία κρίσεων που ακολουθεί, με αφορμή το πρόσφατο βιβλίο του «Εκδοχές πολέμου 2009-2022», θα πραγματοποιηθεί αύριο στην αίθουσα εκδηλώσεων του ξενοδοχείου REX.
Με τον Ευάγγελο Βενιζέλο θα συζητήσουν οι Μεσσήνιοι Ρούλα Γεωργακοπούλου, συγγραφέας και Πέτρος Παπασαραντόπουλος, εκδότης- συγγραφέας, ενώ την εκδήλωση θα συντονίσει ο δικηγόρος Διονύσης Αλευράς και θα ξεκινήσει στις 6.30 το απόγευμα. Διοργανώνεται, δε, από τις Εκδόσεις Πατάκη και τον Κύκλο Ιδεών, σε συνεργασία με το βιβλιοπωλείο “Bookmark” του Λυκούργου Καρολεμέα.
Με τον Ευάγγελο Βενιζέλο, πρώην αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, πρώην πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου (ΑΠΘ), είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε για τη μεγάλη δεκαετία της κρίσης. Πρόκειται για μία προσωπική μαρτυρία ενός πρωταγωνιστή της εν λόγω κρίσης, κι αυτό δημιουργεί και έναν κίνδυνο αυτονόητο. Όταν ένας πρωταγωνιστής της ιστορίας αφηγείται την ιστορία, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος και η διάθεσή του να δικαιώσει τον εαυτό του και να λειτουργήσει σαν παραμορφωτικός φακός πάνω στα γεγονότα.
Προσωπική μας εντύπωση είναι ότι ο Ευάγγελος Βενιζέλος προσπάθησε να καταθέσει έντιμα τις απόψεις του. Αλλά ακόμα και όταν διαφωνείς μαζί του, σε όσα αναφέρεται, είναι κάτι περισσότερο από γόνιμο και εποικοδομητικό.
Ακολουθεί η συνέντευξη που παραχώρησε στο “Θάρρος”:
-Ας πούμε λίγα πράγματα για το βιβλίο, πώς ξεκίνησε και, κυρίως, για την πορεία του. Από τον τίτλο ήδη και κυρίως από τον υπότιτλο, γίνεται σαφές ότι θίγετε ένα θέμα αρκετά γνωστό, αλλά με πολλά “κλειστά δωμάτια και επεισόδια”, αν μου επιτρέπεται ο όρος.
Το βιβλίο είναι η προσωπική μου αφήγηση για την περίοδο 2009-2019 μαζί με τις εκτιμήσεις μου για την αλληλουχία των κρίσεων ( πανδημία, ρωσική επίθεση στην Ουκρανία κ.ο.κ.) που ακολουθεί.
Η προσωπική μου μαρτυρία συνοδεύεται, όμως, και από την ανάλυση των κρίσιμων γεγονότων και ιδίως καταστάσεων που συνθέτουν την ελληνική οικονομική κρίση. Αφήγηση και μαρτυρία δε σημαίνει όμως απλώς την αίσθησή μου ή την εντύπωσή μου για τα όσα ζήσαμε.
Όσα λέω, τεκμηριώνονται πλήρως και για αυτό το πραγματολογικό υλικό του βιβλίου δεν αμφισβητήθηκε από κανέναν όλους αυτούς τους μήνες που κυκλοφορεί.
Το χρονικό που περιλαμβάνεται στο βιβλίο και η εκτενέστερη ηλεκτρονική μορφή του, στην οποία παραπέμπει με ψηφιακό κώδικα το βιβλίο, έχει αυτοτελή αξία.
-Ποια ήταν κατά τη γνώμη σας η πιο δύσκολη στιγμή της διετίας 2012-2014;
Η ιστορικά κρισιμότερη στιγμή είναι το κούρεμα και η αναδιάρθρωση του χρέους, όχι μόνο το λεγόμενο PSI, αλλά όλη η δέσμη ενεργειών που συγκροτεί το πολύ σημαντικότερο OSI, το Official Sector Involvement, τη δραστική και συνεχιζόμενη μέχρι σήμερα συμμετοχή των θεσμικών μας εταίρων στην απομείωση του ελληνικού δημοσίου χρέους.
Η χώρα υπάρχει και στέκεται δημοσιονομικά χάρη στην αναδιάρθρωση αυτή που συντελέστηκε εν πολλοίς και θεμελιώθηκε για το μέλλον το 2012. Χωρίς την παρέμβαση αυτή του 2012 δε θα μπορούσε να γίνει καμία κίνηση για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας, της ενεργειακής κρίσης, του πληθωρισμού.
-Η επόμενη ερώτηση που μου έρχεται, μάλλον φυσιολογικά, είναι γιατί δεχθήκατε να εμπλακείτε σε όλη αυτή την περιπέτεια για τη χώρα…
Ένιωσα και θεώρησα ότι αυτό επιβάλλει το εθνικό μου καθήκον. Χωρίς ανάληψη ευθύνης και κόστους μπορεί να ασκείς εξουσία και να μετέχεις σε μια συνήθη και εύκολη εκδοχή της πολιτικής, αλλά δεν κάνεις πραγματική πολιτική.
-Το βιβλίο αναφέρεται στα τρία κυβερνητικά σχήματα, της περιόδου 2009-2015, στην κυβέρνηση Παπανδρέου, στην κυβέρνηση Παπαδήμου και στην κυβέρνηση Σαμαρά, που συνηθίσαμε να ονομάζουμε Σαμαρά-Βενιζέλου. Τι σημασία έχει η ενιαία προσέγγιση αυτής της περιόδου και, βεβαίως, γιατί πιστεύετε ότι έκαναν πράγματα που βοήθησαν τη χώρα;
Οι κυβερνήσεις της περιόδου 2009-2015 εφάρμοσαν εξ αποτελέσματος μια ενιαία πολιτική που είχε ως στόχο την παραμονή της Ελλάδας στην Ευρώπη, στο ευρώ, στο χώρο της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Προφανώς υπάρχουν καλύτερες και χειρότερες φάσεις. Υπάρχουν λανθασμένες και ορθές επιλογές.
Τονίζω στο βιβλίο ότι η σύγκριση πρώτου και δεύτερου προγράμματος στήριξης αναδεικνύει τα προβληματικά στοιχεία του πρώτου προγράμματος με καθοριστική διαφορά την απουσία δραστικής παρέμβασης στο χρέος που προβλέφθηκε στο δεύτερο πρόγραμμα.
Η διαμόρφωση του δεύτερου προγράμματος ξεκινά τον Ιούνιο του 2011 και επιβεβαιώνεται το Νοέμβριο του 2012, αλλά η κορύφωσή του γίνεται το Μάρτιο του 2012 με την ολοκλήρωση του PSI. Προσωπικά, μετέχω και στα τρία αυτά κυβερνητικά σχήματα, μετέχω όμως και στο δραματικό αγώνα της αντιπολίτευσης την περίοδο 2025-2019.
-Η συνέχεια έδειξε ότι οι πολίτες καταψήφισαν όλη αυτή την περίοδο. Θεωρείτε ότι η διακυβέρνηση Τσίπρα δημιούργησε ή έλυσε προβλήματα που μας ταλάνιζαν;
Την καταψήφισαν ή μάλλον υπερψήφισαν μια απατηλή και ανεφάρμοστη υπόσχεση που εμπορευόταν πολιτικές και οικονομικές ψευδαίσθησης στις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 και ακόμη πιο έντονα στο δημοψήφισμα του Ιουλίου του 2015.
Μετά, όμως, η κυβέρνηση Τσίπρα – Καμμένου έκανε την απόλυτη στροφή, έγινε «υπερμνημονιακή»! Κι αυτό το υπερψήφισε ο ελληνικός λαός το Σεπτέμβριο του 2015.
Συνεπώς, η περίοδος των μνημονίων δεν καταψηφίστηκε, αλλά υπερψηφίστηκε το Σεπτέμβριο του 2015. Έτσι η χώρα έμεινε στην Ευρώπη και η συνταγματική δημοκρατία διασώθηκε. Η συνολική αξιολόγησή μου για την περίοδο 2015-2019 είναι προφανώς αρνητική, υπάρχει όμως μια θετική συνεισφορά εκ των πραγμάτων, μέσω της παταγώδους διάψευσης των αντιμνημονιακών δημαγωγιών.
-Σε μια πρόσφατη συνέντευξή σας υποστηρίξατε ότι “η σημερινή κυβέρνηση έχει λειτουργήσει πρωθυπουργοκεντρικά και αυτό έχει εμφανιστεί ως ένα μοντέλο επιτελικού κράτους. Αυτό ενέχει ορισμένους κινδύνους, οι οποίοι εκδηλώθηκαν και στην υπόθεση των παρακολουθήσεων”. Θα θέλατε να το σχολιάσετε περισσότερο;
Η δήλωση του κυβερνητικού εκπροσώπου, μετά τα δημοσιεύματα για την παρακολούθηση των τηλεφωνικών συνομιλιών του υπουργού και αντιπροέδρου της Ν.Δ., Κωστή Χατζηδάκη, αναφέρεται σε μια ΕΥΠ που ενήργησε «εκτός πλαισίου». Αυτό συνιστά πλήρη ομολογία αποτυχημένης εποπτείας στους πιο ευαίσθητους τομείς, που είναι η εθνική ασφάλεια και ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
-Επίσης, τονίσατε ότι “τις κρισιμότερες αποφάσεις στη φάση της οικονομικής κρίσης έλαβαν κυβερνήσεις συνεργασίας. Γιατί πρέπει να εγκλωβιστούμε στο μοντέλο της αυτοδύναμης μονοκομματικής κυβέρνησης; Αυτό, ούτε το Σύνταγμα το επιβάλλει, ούτε είναι η κρατούσα ευρωπαϊκή πρακτική, ούτε συνδέεται με την ιστορία της χώρας. Άλλωστε, τις μεγάλες αποφάσεις τις έχουν λάβει κυβερνήσεις συνεργασίας”.
Επειδή γίνεται πολύς λόγος γύρω από το θέμα αυτό, ποιο είναι το… μυστικό για μια πετυχημένη κυβέρνηση συνεργασίας;
Θεμελιώδης προϋπόθεση είναι ο αμοιβαίος σεβασμός και η ουσιαστική εμπιστοσύνη μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων. Εξίσου σημαντικό είναι να υπάρχει σαφής εθνικός στόχος και καθαρό προγραμματικό πλαίσιο, έστω επιβεβλημένο εκ των πραγμάτων. Επιτρέψτε μου να πω ότι η κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου και η σχέση μας ως κυβερνητικών εταίρων είναι η εφαρμογή του μοντέλου στο οποίο αναφέρομαι.
-Κύριε πρόεδρε, η σημερινή κυβέρνηση πανηγυρίζει για την οικονομία, ενώ επίσημοι δείκτες μάς δείχνουν ότι η ανάπτυξη δε μοιράζεται σε όλους, καθώς οι ανισότητες όλων των ειδών έχουν αυξηθεί. Το αφήγημα της κυβέρνησης έχει στοιχεία υποκρισίας;
Όλα τα πολιτικά αφηγήματα απλουστεύουν, εξωραΐζουν, συγκαλύπτουν, υπερβάλλουν. Ο καθένας και η καθεμία ζει τη δική του οικονομική πραγματικότητα. Παρότι εφαρμόζονται από το 2020 διάφορες επιδοματικές πολιτικές λόγω πανδημίας, ενεργειακής κρίσης κ.ο.κ., οι ανισότητες διευρύνονται.
Παρότι ο πληθωρισμός ενισχύει τα δημόσια έσοδα, μειώνει δραστικά την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών. Απαιτούνται συνεπώς πιο σύνθετες και ειλικρινείς πολιτικές απαντήσεις. Θα δούμε στις εκλογές αν το εκλογικό σώμα έχει γίνει ολιγαρκές και αρκείται στο «να μην ξαναζήσουμε την εμπειρία του 2015», που προφανώς δεν πρέπει να τη ξαναζήσουμε, ή έχει πιο πολλές απαιτήσεις.
-Το χρέος είναι ένα μεγάλο θέμα. Ωστόσο, υπάρχει τώρα μια κυβέρνηση που προάγει το δημόσιο συμφέρον; Ή είναι μια κυβέρνηση με ιδιωτικούς στόχους και που ακόμα και μέλη της Βουλής κερδίζουν από αυτό, όπως στα κόκκινα δάνεια;
Όλα τα κόμματα και όλες οι κυβερνήσεις που αναδεικνύονται κατά το Σύνταγμα και με βάση τις προτιμήσεις του λαού, υπηρετούν με τον τρόπο τους το δημόσιο συμφέρον. Παθογένειες, παράνομες συμπεριφορές, σκάνδαλα υπάρχουν στις δημοκρατίες, όμως το ήθος αφορά στο κάθε πρόσωπο και όχι τις παρατάξεις.
Τα κόμματα, οι κυβερνήσεις, οι θεσμοί πρέπει να αυτοπροστατεύονται αποτελεσματικά και πειστικά.
Δυστυχώς, οι εύκολες συκοφαντίες και τα σχέδια δολοφονίας χαρακτήρων δυσκολεύουν την κοινή γνώμη να διαχωρίσει τη λάσπη από το πραγματικό έγκλημα. Αυτό οδηγεί στην ισοπέδωση, στην αξιακή υπονόμευση της δημοκρατίας. Η Δικαιοσύνη δεν έχει λειτουργήσει με την πειστικότητα που επιβάλλεται. Την περίοδο αυτή τρέχουν δύο δίκες στο ειδικό δικαστήριο, η υπόθεση των υποκλοπών, η υπόθεση Πάτση και τώρα η τραγική υπόθεση Καϊλή.
Όλα αυτά, συνδυαστικά, δημιουργούν μια αίσθηση παρακμής και το φαινόμενο δεν είναι μόνο ή κυρίως ελληνικό.
Η προστασία της φιλελεύθερης δημοκρατίας πρέπει να είναι η πρώτη προτεραιότητά μας, κι αυτό ξεκινά με την προστασία του ορθολογισμού και τον σεβασμό της νομιμότητας.
Του Αντώνη Πετρόγιαννη
