Στο μαγικό κόσμο του μεταξιού…
Σαν πας στην Καλαμάτα
και ’ρθεις με το καλό
φέρε μου ένα μαντήλι
να δέσω στο λαιμό
αμάν, καλέ μεταξωτό
Ξεκινάμε αυτή τη συνέντευξη με ένα δημοτικό τραγούδι πασίγνωστο, αφού το μαντήλι και, μάλιστα, το μεταξωτό ήταν στο επίκεντρο της συζήτησης που κάναμε με τον Γιάννη Γκόνο, έναν άνθρωπο που ξέρει το μετάξι όσοι ελάχιστοι.
Η επιχείρηση μεταξωτών Γκόνος ξεκίνησε να λειτουργεί το 1895 στην Καλαμάτα και από τότε μέχρι σήμερα οι αργαλειοί της συνεχίζουν ασταμάτητα να παράγουν μεταξωτά υφάσματα, που στη συνέχεια μετατρέπονται σε μαντήλια.
Κατά τη διάρκεια της φοιτητικής του ζωής στην Ανώτατη Βιομηχανική Σχολή Πειραιώς, όπως μας είπε ο κ. Γκόνος, ήταν σε μια μεγάλη πολυεθνική εταιρεία και βρέθηκε μπροστά στο δίλημμα να συνεχίσει να δουλεύει εκεί ή επιστρέψει.
Τελικά, προτίμησε να μείνει στο χώρο του μεταξιού, όπου πλέον συνεχιστής είναι ο γιος του Παναγιώτης.
Ο λόγος στον κ. Γκόνο:
Η ιστορία της επιχείρησης
«Στις αρχές του 1890 η γιαγιά μου Αγγελική Γκόνου εξέτρεφε μεταξοσκώληκες, στη συνέχεια ύφαινε το μετάξι σε χειροκίνητους αργαλειούς και έπειτα το πουλούσε στα πανηγύρια, για να πάρει ντομάτες, αλεύρι και άλλα προϊόντα για την οικογένειά της.
Το 1920 ξεκίνησε η συστηματική οργάνωση της επιχείρησης και τότε θεωρούνταν ένα από τα πλέον σύγχρονα εργοστάσια μετάξης.
Στη συνέχεια, περίπου στα 1950, ο πατέρας Παναγιώτης μπήκε πιο δυναμικά στο χώρο, δηλαδή ενώ μέχρι τότε ετοίμαζαν τα στημόνια (μέρος του υφάσματος) και τα έδιναν σε γυναίκες της Καλαμάτας που είχαν χειροκίνητους αργαλειούς, πλέον αυτή τη διαδικασία έκαναν οι ηλεκτροκίνητοι αργαλειοί που αγόρασε και έτσι έγινε η εκβιομηχάνιση της επιχείρησης .
Εμείς τότε κάναμε μια δουλειά που δεν υπήρχε στην Ελλάδα, αφού αγοράζαμε κουκούλι έτοιμο από τον παραγωγό, το μετατρέπαμε σε κλωστή και κάναμε την κλωστή ύφασμα.
Καλαμάτα -Πώς έφταναν στο παρελθόν στην κλωστή
Θα σας αναφέρω ενδεικτικά ότι κάποτε η Αγροτική Τράπεζα έδινε σε ανθρώπους που ενδιαφέρονταν κουτάκια που μέσα είχαν σπόρο. Δηλαδή, το μεταξοσκώληκα. Αυτά εκκολάπτονταν περίπου στα μέσα Μαΐου και γίνονταν σκουλήκια που τρέφονταν με μουρόφυλλα. Τα συγκεκριμένα σκουλήκια είναι σαν πιράνχας. Δηλαδή, δεν κάνουν τίποτε άλλο όλο το 24ωρο από το να τρώνε μουρόφυλλα, ένα θαύμα της φύσης, όπως και οι μέλισσες.
Ο μεταξοσκώληκας, όταν φτάσει σε ένα συγκεκριμένο ηλικιακό επίπεδο, ξεκινά να βγάζει από το στόμα του κλωστή και κόλλα. Στα χωριά κυρίως, οι περισσότερες οικογένειες είχαν ένα μέρος μέσα στο σπίτι ή εκτός, αλλά πάντα στεγασμένο, αφού χρειάζεται ειδική θερμοκρασία, καθώς και υγρασία. Παράλληλα με τις αγροτικές εργασίες που είχαν οι άντρες, οι γυναίκες έβαζαν στο σπίτι μεταξοσκώληκες για να ενισχυθεί το εισόδημα της οικογένειας.
Όταν φτιάχνονταν τα κουκούλια, τα έφερναν με τσουβάλια σε συγκεκριμένο σημείο στην Καλαμάτα, τα αγόραζε ο πατέρας μου και από τα κουκούλια δημιουργούνταν το μετάξι.
Τα κουκούλια έπεφταν σε βραστό νερό, μαλάκωνε η κόλλα που έχουν, γινόταν κλωστή και μαζευόταν στην ανέμη.
Όταν τελείωνε αυτό, η κλωστή μαζευόταν σε κούκλες και αποθηκευόταν σε τσουβάλια.
Να σημειωθεί ότι το μετάξι δεν μπορεί να δημιουργηθεί από ένα κουκούλι. Έτσι και στο παρελθόν χωρίζαμε το μετάξι ανάλογα με τα κουκούλια. Υπήρχε αυτό των 6, των 10, των 12 κ.λπ. Αναλόγως, δηλαδή, με το πάχος μετάξης που ήθελες.
Στη συνέχεια με την ανάλογη επεξεργασία, αναλόγως με το τι ύφασμα ήθελες να φτιάξεις, γινόταν είτε με μονή κλωστή είτε δικλωνιασμένα είτε και τετρακλωνιασμένα, δηλαδή τέσσερις κλωστές μαζί που δημιουργούσαν μια χοντρύτερη, που ήταν για πιο χοντρά υφάσματα.
Ας πούμε το ύφασμα των μαντηλιών είναι από μία κλωστή, το ύφασμα των υποκαμίσων από τέσσερις κ.ο.κ.
Έτσι φτιάχναμε διάφορα υφάσματα.
Η συνέχεια και η επιχείρηση σήμερα
Εμείς συνεχίζουμε και σήμερα με τους ίδιους αργαλειούς, παρότι η τεχνολογία έχει προοδεύσει. Η πρόοδος αφορά στην ποσότητα παραγωγής και όχι στην ποιότητα. Η ποιότητα των παλιών αργαλειών, που γίνεται δηλαδή με τη σαΐτα και με την ούγια, δεν έχει την ποιότητα των νέων.
Θα σας πω απλά ότι οι δικοί μας αργαλειοί κάνουν 16 μέτρα το 8ωρο, ενώ εκείνοι 70 μέτρα.
Πλέον δεν έχουμε υφάντρια, δουλεύουμε εγώ, η γυναίκα μου Κατερίνα και ο γιος μου Παναγιώτης. Δεν έχουμε μεγάλη παραγωγή, αλλά είναι κάτι που δε θέλουμε.
Ο Αρμάνι δε θα πάρει από εμάς ύφασμα, αλλά θα πάρει από την Κίνα 3.000 μέτρα.
Εμείς πλέον συνεχίζουμε το τελευταίο στάδιο της δουλειάς, δηλαδή αγοράζουμε ελληνικό μετάξι και φτιάχνουμε ύφασμα. Έτσι μπορούμε να εγγυηθούμε την ποιότητα και την προέλευση.
Η διελκυστίνδα και η απόφαση να συνεχίσουν απλά
Κάποια στιγμή… βρεθήκαμε σε μια διελκυστίνδα: είτε να προσπαθήσουμε να μεγαλώσουμε είτε να μείνουμε μικροί, φτιάχνοντας ορισμένα πράγματα, τα οποία όμως δε θα μπορούσαν να φτιάξουν άλλοι. Όχι επειδή δεν ήξεραν, αλλά γιατί δεν τους συνέφερε. Ούτε τώρα τους συμφέρει.
Στην Ιταλία πλέον δεν έχει μείνει τίποτα, η Κίνα είναι ο βασιλιάς της μετάξης, βάζουν στημόνια 800 -900 μέτρων.
Εμείς, από την άλλη, αποφασίσαμε να φτιάξουμε και συνεχίζουμε να φτιάχνουμε ένα ύφασμα που αποκαλούμε κουκουλάρικο, ένα ύφασμα που είναι γνεσμένο στο χέρι η κλωστή. Η ιδιομορφία αυτού του υφάσματος, αλλά και παράλληλα η ομορφιά του, είναι ότι είναι ανομοιόπαχο.
Το στημόνι που βάζουμε εμείς, λοιπόν, είναι 80 μέτρα, νούμερο με το οποίο οι μεγάλες βιομηχανίες θα γελούν, αλλά εμείς φτιάχνουμε πράγματα που αυτούς δε συμφέρει να φτιάξουν. Δια αυτού του τρόπου προχωράμε και ευτυχώς προτιμήσαμε τότε να μείνουμε μικροί και να ζήσουμε αξιοπρεπώς παρά να προσπαθήσουμε να μεγαλώσουμε, διότι αποδείχθηκε από τις οικονομικές κρίσεις που ήρθαν στη συνέχεια πως θα είχαμε χάσει τα πάντα, όπως πολλές βιομηχανίες, κολοσσοί ολόκληροι.
Πώς φτιάχνεται ένα μαντήλι
Βάζουμε το στημόνι και το υφάδι ανάλογα με το τι μαντήλι θες να φτιάξεις. Εμείς φτιάχνουμε 2-3 κατηγοριών υφάσματα, τα δίνουμε και μας τα σταμπάρουν. Την παλιά εποχή ήταν μονόχρωμα τα μαντήλια και ό,τι επεξεργασία γινόταν, γινόταν με φυσικά προϊόντα. Δηλαδή, στα 10 μαντήλια τα 8 ήταν στο φυσικό χρώμα μετάξης, αυτό το ιβουάρ, με καρύδια έκαναν το πράσινο, με πορφύρα τα κόκκινα κ.λπ.
Εμείς δίνουμε τα σχέδια σε ειδικό εργαστήριο στην Αθήνα, γιατί το μετάξι δεν είναι όπως είναι τα άλλα υφάσματα. Θέλει ειδικό χρώμα, θέλει ειδική επεξεργασία για να βαφτεί, με το εργαστήριο να αγοράζει σχέδια από μεγάλους σχεδιαστές.
Εάν τη δεκαετία του ’80 που έρρεε το χρήμα, είχαμε τα τωρινά σχέδια θα χαλούσε ο κόσμος.
Θα μπορούσαμε να κάνουμε μια εισαγωγή και αντί κάποιος να έχει να διαλέξει ανάμεσα σε 10 σχέδια, να έχει ανάμεσα σε 50, όμως δε θα ήταν δικό μας, δε θα ήταν καλαματιανό, θα ήταν από την Κίνα».
Το σχέδιο της Περιφέρειας
Σε ερώτηση για το σχέδιο αναβίωσης της σηροτροφίας από την Περιφέρεια Πελοποννήσου, ο κ. Γκόνος μας είπε «μακάρι να γίνει», αλλά το θεωρεί πάρα πολύ δύσκολο, διότι «καταρχάς δεν υπάρχει εξειδικευμένο εργαστήριο. Το άτομο που θα δουλέψει για να βγάλει από το κουκούλι κλωστή πρέπει να είναι τεχνίτης».
Περισσότερες πληροφορίες
Μαιζώνος 5 & Βασιλίσσης Αμαλίας
Καλαμάτα, ΤΚ 24100
Email: info@silkgonos.gr
Τηλ: +30 27210 80357
Του Παναγιώτη Μπαμπαρούτση
