-Η περιφορά της εικόνος
-Συρροή κόσμου
Η επέτειος της Υπαπαντής εωρτάσθη μεγαλοπρεπώς και εφέτος. Η από του απογεύματος της παραμονής κίνησις επετάθη πολύ τας εσπερινάς ώρας, οπότε πολλά των δημοσίων και ιδιωτικών καταστημάτων ήσαν θαυμασίως φωταγωγημένα.
Το όλον θέαμα την νύκτα της παραμονής και μετά τον μέγαν εσπερινόν ήτο απείρως λαμπρόν. Εις την εκκλησίαν ο κόσμος συνέρρεεν αδιακόπως. Τεράστιαι λαμπάδες και αφιερώματα κατετίθεντο από της Σεπτής εικόνος. Η κίνησις εξηκολούθησε ζωηροτάτη μέχρι των πρωινών ωρών, προσερχομένων αδιακόπως προσκυνητών οι πλείστοι των οποίων έφερον μεθ’ εαυτών πολύτιμα αναθήματα.
Η κίνησις την πρωίαν
Η ανατολή της επομένης, της επετείου της εορτής, εχαιρετίσθη με ένα ουρανόν καθαρώτατον, τους από του φρουρίου ριπτομένους κανονιοβολισμούς και τους ήχους της Φιλαρμονικής περιελθούσης τας κεντρικωτέρας οδούς της πόλεως και ανακρουούσης διάφορα εμβατήρια. Οι κώδωνες του ναού χαρμοσύνως εκρούοντο και τα λαϊκά κύματα δεν εβράδυναν να καταπλημμυρίσουν τας πλατείας και όλας εκείνας τας οδούς τας αγούσας εις τον Μητροπολιτικόν Ναόν. Η όψις της πόλεως εορτάσιμος. Αι πλείσται των οικιών και των καταστημάτων σημαιοστόλιστοι, κίνησις εις τας κέντρα, εις τα σχολεία, εις τους στρατώνας, όπου εγένοντο αι προετοιμασίαι δια την συμμετοχήν εις την μεγάλην θρησκευτικήν εορτήν.
Τα πρωινά τραίνα μετέφερον εκ Μεσσήνης και εξ όλων των μεσσηνιακών κέντρων πλείστους όσους προσκυνητάς, οίτινες με τεραστίας λαμπάδας ή με αναθήματα ανά χείρας έσπευδον εις τον Μητροπολιτικόν Ναόν.
Προ του ναού
Προ του ναού η κίνησις ήτο αληθώς τεραστία και αι χιλιάδες των προσκυνητών διηγκωνίζοντο δια να εισέλθουν εντός. Περί την 9ην δύναμις του ενταύθα Εμπέδου παρατάσσεται κατά μήκος της πλατείας προς την οδόν Υπαπαντής. Το εν μετά το άλλο καταφθάνουν τα σχολεία των αρρένων και των θηλέων καταλαμβάνοντα τον δι’ αυτά ωρισμένον χώρον, μετ’ αυτά δε το Αρσάκειον και το Γυμνάσιον. Από όλας τας οδούς της πόλεως χείμαρροι κόσμου προβάλλουν και διευθύνονται προς τον ναόν. Δια να εισέλθη κανείς απαιτείται να καταβάλη αγώνα και δια τούτο πολλοί προτιμούν να μείνουν έξω και παρακολουθήσουν την κίνησιν, ομοιάζουσαν προς πλημμυρίδα και αμπώτιδα.
Περί την 9 και 15΄ έχει συντελεσθή η στρατιωτική παράταξις και έχουν λάβει τα σχολεία αμφοτέρων των φύλων την θέσιν των.
Εντός του ναού
Μέσα εις τον ναόν ένας θείος μυστικισμός βασιλεύει. Η οσμή του λιβανωτού, η αρμονία του μουσικού χορού και αι θερμαί των ιερέων δεήσεις, το περιβάλλον, όλον εκείνο το παμπληθές εκκλησίασμα το οποίον προ της Σεπτής εικόνος της Θεομήτορος, τοποθετημένης εις τον χρυσούν της Θρόνον, ίσταται εν εκτάσει και προσευχή, δημιουργούν εις την ψυχήν του καθενός συναισθήματα εντελώς άγνωστα.
Ο μουσικός χορός υπό τον Λίβαν αναμέλπει θαυμασίως τας ωδάς ενώ ο Σεβ. Επίσκοπος φέρων στολήν κατάχρυσον και μήτραν τελεταρχεί της μεγάλης θρησκευτικής εορτής. Ψάλλεται το Πολυχρόνιον ενώ ηχούν οι κώδωνες του ναού, η Φιλαρμονική παιανίζει και ο στρατός παρουσιάζει όπλα. Η λειτουργία, ενθυμίζουσα τας μεγαλοπρεπείς τοιαύτας εις πενσέπτους του Βυζαντίου ναούς, ευρίσκεται περί το τέρμα της και οι προκυνηταί με πολύτιμα αναθέματα εξακολουθούν ακόμη προσερχόμενοι.
Προσέλευσις επισήμων
Από της 9ης και 1/2 άρχεται η προσέλευσις των επισήμων. Πρώτος προσέρχεται ο νομάρχης Ροϊλός και μετ’ αυτόν ο μέραρχος Κωστέας, ο Φρούραρχος συνταγματάρχης Νικάκης, πάντες οι αξιωματικοί της Φρουράς, ο δήμαρχος Σάλμας, ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου και πληρεξούσιος Δικαιάκος, ο εισαγγελεύς μετά των αντιεισαγγελέων, ο πρόεδρος των Πρωτοδικών μεθ’ ολοκλήρου του δικαστικού σώματος, ο διοικητής της Χωροφυλακής αντισυνταγματάρχης Τσίρος, ο διοικητής της Μοιραρχίας ταγματάρχης Βελισσαρόπουλος, ο λιμενάρχης, ο ταμίας Αναγνωστόπουλος, ο οικονομικός έφορος Καρώνης, οι γυμνασιάρχαι Χρηστακόπουλος και Αλεξόπουλος μετά των καθηγητών, οι πρόεδροι του Εμπορικού Επιμελητηρίου και Δικηγορικού Συλλόγου, ο νομομηχανικός Ψυχαλίνος, οι διευθυνταί των Τραπεζών, οι πρόξενοι των ξένων κρατών κ.λπ. Πάντες ούτοι λαμβάνουν θέσιν εις τον σολέαν του ναού.
Η έξοδος της εικόνος
Την 10 και 1/2 κωδωνοκρουσία όλων των ναών της πόλεως και συνεχείς κανονιοβολισμοί από του φρουρίου ριπτόμενοι προαγγέλλουν τη έξοδον της Σεπτής εικόνος. Το πλήθος εξέρχεται του ναού και η πομπή κανονίζεται επί τη βάσει του εκδοθέντος προγράμματος. Προηγείται η Φιλαρμονική, τμήμα στρατού, αι μαθήτριαι του Αρσακείου, οι σταυροί και τα εξαπτέρυγα όλων των ναών της πόλεως. Μετ’ ολίγον εις την είσοδον του ναού εμφανίζεται η εικών της Θεομήτορος φερομένη επί των ώμων μοναχών και ευλαβών χριστιανών. Ο κόσμος όλος αποκαλύπτεται και σταυροκοπείται, γυναικούλες γονατίζουν, μία άρρητος συγκίνησις συνέχει τους πάντας.
Της εικόνος προηγείται ο Σεβ. Επίσκοπος, τον οποίον έχουν εν τω μέσω το ιερατείον της πόλεως και οι ηγούμενοι των πέριξ Μονών, έπονται δε αι αρχαί και αι χιλιάδες του λαού. Η μεγάλη θρησκευτική πομπή βραδυπορούσα δια της οδού Υπαπαντής εισέρχεται εις την επάνω πλατείαν υπό τας συνεχείς του Μητροπολιτικού Ναού κωδωνοκρουσίας.
Ο χορός των μαθητών υπό τον πρωτοψάλτην Λίβαν αναμέλπει το «Θεοτόκε η ελπίς…».
Η πομπή πάντοτε βραδυπορούσα εισέρχεται εις την πλατείαν της 23ης Μαρτίου, της οποίας οι εξώσται εξ εφόδου κατειλημμένοι, παρουσιάζουν τους κρεμαστούς κήπους. Κατόπιν η πομπή εισέρχεται εις την λεωφόρον Αριστομένους όπου και εξελίσσεται εν όλη αυτής της μεγαλοπρεπείας. Η πομπή κάμπτουσα την λεωφόρον Αριστομένους εισέρχεται εις την οδόν Ταϋγέτου και κατόπιν εισέρχεται εις την οδόν Φαρρών και βραδυπορούσα πάντοτε λόγω των χιλιάδων του λαού δια της πλατείας Κουμουνδούρου περί την 12.30 καταλήγει εις τον Μητροπολιτικόν Ναόν.
Ο στρατός, τα σωματεία και αι συντεχνίαι λαμβάνουν θέσιν και ανοίγουν δίοδον όπως διέλθη η εικών μετά των επισήμων, ήτις μετ’ ολίγον αποτίθεται εντός του Ναού.
Ψάλλονται υπό του μουσικού χορού διάφορα τροπάρια και ο Επίσκοπος αναγινώσκει την μεγάλην απόλυσιν, μετά την οποίαν απέρχονται οι επίσημοι, ο στρατός και οι μαθηταί των σχολείων.
Η κίνησις εις την πόλιν
Η κίνησις εις την πόλιν μετά την είσοδον της εικόνος ήτο ζωηροτάτη. Τα κέντρα ήσαν κατάμεστα κόσμου και οι ξένοι προσκυνηταί διεσκοπρίζοντο πανταχού δίδοντες τον τόνον εις μίαν εξαιρετικήν ζωήν και κίνησιν ήτις εξακολούθησε μέχρι των τελευταίων ωρών, οπότε οι ξένοι σιδηροδρομικώς ανεχώρησαν.
Το απόγευμα κίνησις ασυνήθης εις την Παραλίαν, την πόλιν και τας εξοχάς και νέα συρροή των καθυστερησάντων προσκυνητών εις τον Μητροπολιτικόν Ναόν, εις τον οποίον η κίνησις εξηκολούθησε μέχρι βαθείας νυκτός. Η κίνησις παρετάθη και εις τα διάφορα κέντρα από τους εορταστάς. Αι εκ της εορτής εισπράξεις του ναού, αν και δεν κατεμετρήθησαν ακόμη, εν τούτοις προβλέπονται μεγάλαι. Η συρροή του κόσμου ήτο πρωτοφανής. Τοιαύτη κοσμοπλημμύρα ουδέποτε άλλοτε παρετηρήθη, εις τούτο δε συνετέλεσεν όχι ολίγον και ο καιρός όστις επέτρεψεν εις τους χωρικούς και των πλέον απομεμακρυσμένων περιφερειών να έλθουν ενταύθα δια να προσκυνήσουν.
Ούτω έληξε η μεγάλη παμμεσσηνιακή εορτή, ήτις εφέτος εσημείωσε μοναδικήν επιτυχίαν, χάρις εις τον καιρόν και τα υπό των αρμοδίων ληφθέντα μέτρα.
