Διαφωτιστικαί επιστολαί Μεσσήνιων μεταναστών
Πολλά εγράφησαν και πάμπολλα διεδόθησαν περί της τύχης των μεταναστευόντων εις την Ν. Αμερικήν μη ανταποκρινόμενα προς την αλήθειαν, απέχοντα δε της πραγματικότητος ως αποδεικνύεται εκ των παρατιθεμένων κατωτέρω διαφωτιστικών επιστολών απευθυνομένων προς τον ενταύθα πράκτορα μεταναστευτικών εταιρειών κ. Σπυρ. Αλ. Σταυρόπουλον.
Εν On ova Ntobi τη 30ή Μαρτίου 1928
Κύριε Σπύρο, χαίρε.
Πρώτον ερωτώ δια το αίσιον της καλής σας υγείας και εάν ερωτάς και δι’ εμάς τους Βραζιλιεροαμερικάνους καλώς υγιαίνομεν. Βλέπω καθημερινώς οι πατριώται να παραπονούνται, ότι δεν περνάνε καλά εδώ όπου ήλθον και τόσα άλλα και ότι πολλοί έφυγαν πάλιν δια την Ελλάδα άναυλοι, καθώς δεν αμφιβάλλω, θα έχετε μάθει δύο εκ Λιγουδίστης χωρικοί μου, 2 εκ Κορώνης και ένας από μέσα από τας Καλάμας.
Δεν διστάζω να σας γράψω και παρακαλώ να δημοσιεύσητε την επιστολήν μου ότι εδώ στη Βραζιλία όποιος εργασθή και τυράξη τη δουλειά του, βγάζει χρήματα πολλά και όποιος είναι τεμπέλης και κλέπτης, εδώ δεν ημπορεί να ζήση. Οι δύο Λιγουδιστιανοί όπου έφυγαν άναυλοι εδώ δεν ημπορούσαν να ζήσουν, διότι ο ένας ήτο μαθημένος να κλέπτη κατσίκες, ο δε άλλος να κλέπτη χονδρικά, οι έτεροι δε δύο εκ Κορώνης ενόμισαν ότι εδώ φτιάνουν βίκιες. Όχι εδώ εργάζεται ο κόσμος, σε διάφορες κομπανίες, καθώς και διάφορα έργα, ο δε Καλαματιανός επειδή ήξευρε 70 εγγλέζικες λέξεις εκαθόταν εις το Σαν Παύλο και έκανε τον εκατομμυριούχο και δεν κύτταζε να εύρη εργασία. Επομένως το τέλος του ήτο να φύγη νύκτα από τον Σαν Παύλο άναυλα δια την Ελλάδα και να τον χάσουν και οι εδώ φίλοι του.
Εδώ κανείς σχεδόν δεν ήλθε καλός. Μαζευτήκανε όλα τα περιτρίμματα, δεν διστάζω δε να σου περιγράψω ότι προ 20ημέρου εις μία τοποθεσία Σαταμάρα έξωθι του Σαν Παύλο, ετσακοθήκανε 10 γρεκοί με 200 μαύρους Βραζιλιέρους εις την κομπανία Λάιτ. Το αποτέλεσμα ήτο να σκοτωθούν 2 μαύροι, να τραυματισθούν 4 γρεκοί, εξών οι δύο με πολλά τραύματα δια πιστολίου, μαχαίρας και ροπάλου, ακίνδυνα όμως. Οι γρεκοί τόσκασαν δια Πόρτο Αλέγρι απέχον 7 ημέρες, όπου είχα πάει και εγώ προ έτους. Οι βαρεμένοι ήσαν ένας Κυπρέος, ένας Κρητικός, οι άλλοι δε όπου έφυγαν Μεσσήνιοι και Τριπολίται. Η εφημερίδα του Σαν Παύλο γράφουσα κατόπιν των ανωτέρω έγραφε συν τοις άλλοις ότι ήλθαν οι γρεκοί τα κακοποιά στοιχεία, όπου έχουν τα χέρια τους καθημερινώς βαμμένα εις το αίμα. Τοιούτοι μετανάσται βεβαίως δεν είναι δυνατόν να προκόψουν εδώ.
Σε παρακαλώ και πάλιν, κε Σπύρο, να δημοσιεύσεις όλα αυτά που γράφω, διότι πολλoί θέλουν να έλθουν εδώ, αυτοί δε που ήλθαν αυτού άναυλα δια να δικαιολογηθούν, τις οίδε τι θα παραλαλίζουν.
Η Βραζιλία έχει πολλές εργασίες και πολλές πάμπολλες κομπανίες εγγλέζικες. Προ διετίας που ήλθα εγώ δεν υπήρχε ειμή μόνον μία, η Λάιτ, εις το Εστάτο Σαν Παύλο υπάρχουν ήδη 150, ημερομίθιον δε καλό. Αυτά είναι τα νέα μας, σε ευχαριστώ δε διότι όσα μου είπες τα ευρήκα σωστά εδώ, περνώ θαυμάσια.
Έτερον δεν έχω.
Χαιρετισμούς εις όλην την πρωτεύουσαν.
Διατελώ μεθ’ υπολήψεως
Αρβανίτης Κωνσταντίνος
Κομπανία Σεντράλ
Εις San Paulo 5 Μαρτίου 1928
Κύριε Σταυρόπουλε, χαίρε.
Είμαι καλά όπερ και δ’ υμάς ποθώ.
Αι εργασίαι μου πηγαίνουν πολύ καλά και είμαι ενθουσιασμένος, σας ευγνωμονώ δε διότι με εσώσατε. Το κλίμα είναι θαυμάσιο. Απόδειξις δε ότι σήμερα που σου γράφω αγόρασα 2 οικόπεδα έξω του Αγίου Παύλου μίαν ώραν σιδηροδρομικώς αντί 3 εκατομμυρίων επτακοσίων χιλιάδων ρέις, με μηνιαίας δόσεις εις την Νέαν Πόλιν Άγιος Μιχαήλ, όπου γίνεται τώρα και όσοι επρόβλεψαν, τον κύριον είδον.
Μη με παραξηγήσης που δεν σου έγραψα εγκαίρως, διότι εργαζόμουν έξω και δεν ημπορούσα να έλθω εις την πόλιν. Γνωρίζω την υποχρέωσίν μου, γνωρίζω δεν έχεις και ανάγκη, αλλά ούτε και περίστασις είναι. Θα σε θυμηθώ αργότερα, μάθε όμως, ότι σε ονομάζω Σωτήρα μου από σήμερον και τούτο, διότι δεν με αφήκες να υπάγω εις Βοένος Άερος και σήμερον εσώθηκα. Ο αδελφός μου μου γράφει να φύγω δια Μεξικόν και εκείθεν δια Καλλιφόρνιαν, αλλά δεν θα υπάγω, καθότι ο Άγιος Παύλος μου άρεσε πάρα πολύ. Αύρα δροσερά, άνεμος καυστικός δεν πνέει να μαράνη την γην. Εργασίαι είναι πολλαί και ό,τι είδος θέλεις. Μεγάλαι βιομηχανικαί, ό,τι είδους εργασία θέλεις. Ο Άγιος Παύλος έχει 900.000 κατοίκους τώρα δε θα υπερβαίνει τους 1.000.000, μόνον ότι τα ημερομίσθια δεν είναι όπως της Βορείου, αλλ’ όπως μανθάνω τώρα, και εις την Βόρρειον είναι πολύ άσχημα, θέλουν να φύγουν και δεν έχουν τα ναύλα εκτός εκείνων οι οποίοι είναι πολλών ετών αποκατατεστημένοι.
Κε Σταυρόπουλε, η αλήθεια είναι ότι εδώ είναι και πολλοί τεμπέληδες οι οποίοι γράφουν εις τα σπίτια τους και τους στέλνουν τα ναύλα να έλθουν πίσω εις την Ελλάδα, πού στην Ελλάδα και δεν ντρέπονται καθόλου.
Ο Άγιος Παύλος έχει ζωή και όποιος θέλει ας έλθη, εάν δεν κερδίση πολλά, θα κερδίση ολίγα, αλλ’ αν είναι τεμπέλης να κάτση στο σπίτι του. Εσωκλείστως σου στέλνω και το σχεδιάγραμμα της νέας πόλεως Αγίου Μιχαήλ δια να θαυμάσης τι είναι η νέα αυτή πόλις. Το υπ’ αριθμόν 1 είναι ο Σιδ. Σταθμός, το 2 η πλατεία της πόλεως, το 3 μεγάλη φάμπρικα μεταξωτών υφασμάτων, το 4 είναι η λεωφόρος εις την οποίαν είναι και τα αγορασθέντα οικόπεδά μου εις το 25ον τετράγωνον, άλλα δύο οικόπεδα εις το 35 τετράγωνον τα ηγόρασαν άλλοι δύο Έλληνες και άλλα 3 εις το υπ’ αριθμ. 17 τετράγωνον άλλος Έλλην.
Τέλος, κε Σταυρόπουλε, η Βραζιλία μίαν ημέραν θα είναι καλλιτέρα της Βορείου και τούτο διότι καθημερινώς κατά χιλιάδας έρχονται μετανάσται εξ Ευρώπης, σήμερον δε ο Άγιος Παύλος είναι πόλις πλέον καθαρώς ευρωπαϊκή. Έτερον ουδέν.
Εύχομαι η παρούσα να σας εύρη εν άκρα υγεία, στείλε μου δε καμιά εφημερίδα, διότι εδώ δεν έχουμε.
Σας χαιρετώ.
Μεθ’ υπολήψεως
Ι. Μακριαλέας
ΑΛΗΘΕΙΑΙ ΕΠΙ ΤΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΤΗΣ ΝΟΤΙΟΥ ΑΜΕΡΙΚΗΣ
«ΘΑΡΡΟΣ» 15 Μαΐου 1928
Κατόπιν των εν τη υμετέρα εφημερίδι δημοσιευθεισών την παρελθούσαν Κυριακήν επιστολών των εις Νότιον Αμερικήν μεταναστευσάντων και προς επίρρωσιν της αληθείας και αποστόμωσιν των διαδιδόντων ασύστατα δια την τύχην των εκεί μεταναστευσάντων, δημοσιεύσατε σας παρακαλώ την ληφθείσαν εκ μέρους του συζύγου μου επιστολήν μεταβάντος εκεί δια του εν Καλάμαις Πράκτορος κ. Σπυρ. Αλ. Σταυροπούλου:
«Αγαπητή μου Σοφία
Το ταξείδιόν μου εις Βουένος – Άιρες της Ν. Αμερικής μέσον του εν Καλάμαις πράκτορος κ. Σπυρ. Σταυροπούλου δια του Ατμοπλοίου “Κόντε Μπιακαμάνο” υπήρξε θαυμάσιον, εις την Ιταλίαν δε που επιάσαμε μας επεριποιήθησαν πολύ. Αυτά, γυναίκα, τα βαπόρια είναι βουνά, χαίρεται κανείς να ταξειδεύη. Εμείς μάλιστα οι Έλληνες τα θαυμάζουμε περισσότερο, διότι είμεθα μαθημένοι από τα δικά μας που δεν τους μοιάζουν σε τίποτε.
Το ταξείδιον είναι γλέντι, δεν κουράζεται καθόλου ο επιβάτης. Αν προσθέσωμε μάλιστα και την περιποίηση και καλοφαγία που είχαμε καθ’ όλην την διάρκειαν του ταξειδίου μας. Είναι άξιος συγχαρητηρίων ο πράκτωρ κ. Σταυρόπουλος δια την ειλικρίνειά του, διότι ευρήκαμε περισσότερα από όσα μας είπεν και επί παραδείγματι ενώ μας είπεν, ότι θα φθάσωμεν εις την 21η Μαρτίου, εμείς εφθάσαμεν εις τας 19, δηλαδή δύο ημέρας προτήτερα.
Σε παρακαλώ να τον συγχαρείς εκ μέρους μου και να τον ευχαριστήσης δια την μεγάλην του ειλικρίνειαν και τας οδηγίας και συστάσεις που μου έδωκε δια την αποκατάστασίν μου.
Είμαι καλά, το αυτό δε επιθυμώ και για σας.
Η τύχη μου, γυναίκα, άνοιξε. Χθες ήλθεν Έλλην που εργάζεται σε Γερμανικόν εργοστάσιον και ζητούσεν Έλληνα τεχνίτην ελαιοχρωματιστήν, επειδή οι Γερμανοί αγαπούν τους Έλληνας. Πήγα χθες το απόγευμα και μ’ ερωτούσε τι ξαίρω και αν γνωρίζω την γλώσσα, του απήντησα δε, ότι δεν γνωρίζω άλλη γλώσσα, μου απήντησε δεν πειράζει θα τη μάθης. Έλα αύριον το μεσημέρι να δοκιμασθής και σήμερον θα μεταβώ. Ο μισθός είναι 4.250 δραχμάς προσωρινώς, δηλαδή 150 πέσα, κάθε δε εξαμηνία αυξάνει.
Ένας άλλος που εργάζεται 4 χρόνια παίρνει 5.000 δραχμές, αν λοιπόν προσληφθώ με τον άνω μισθόν σώζομαι, διότι θα τρέχη είτε βρέχη είτε χιονίζει. Εδώ οι εργάτες του ιδίου εργοστασίου παίρνουν 80-90 πέσα τον μήνα.
Εδώ, Σοφία μου, η ζωή είναι πολύ φθηνή, δηλαδή μία οικογένεια όπως εμείς με όλα τα έξοδα χρειάζεται 85 πέσα και να περνάη καλύτερα από τον πλουσιώτερον Καλαματιανό, συμπεριλαμβανομένου και του ενοικίου, επομένως θα περισσεύουν 50 πέσα κατά μήνα, ελληνικά δε 1.650 δραχμάς, συν τω χρόνω δε με τας αυξήσεις, πολύ περισσότερα.
Εδώ πολλά λεπτά βγάζουν οι γυναίκες οι φραγκοράπτριες, δηλαδή οι παντελονούδες παίρνουν 5-6 πέσα την ημέρα και εργάζονται σπίτι τους. Θα εξοδεύουν τα 3 δια την συντήρησιν και ενοίκιον, θα περισσεύουν τα 2, ήτοι 66 δραχμάς την ημέραν.
Εάν τα καταφέρνεις τα παντελόνια, έχουμε δικό μας ραφτάδικο του Σαμαρτζάκου. Μαζί επομένως θα έχουμε περίσσευμα 6.250 δραχμάς τον μήνα, καθόμαστε επομένως 4-5 χρόνια και γυρίζουμε σπίτι μας πλέον πλούσιοι.
Πολύ περνάνε και κερδίζουν οι μοδίστρες, οι κεντρίστρες, όσες γνωρίζουν μεταξωτά εις εργοστάσια αργαλειών.
Το κλίμα εδώ είναι ευχάριστον, αν θέλη δε ο Θεός μετά 4-5 μήνας θα σε πάρω εδώ. Αν θέλη, ας έλθη και ο πατέρας μαζί. Θα τον βάλω στο εργοστάσιον και θα γεμίση και αυτός παράδες.
Καθ’ ην στιγμήν έκλεινα την παρούσαν μου σου αναγγέλλω ευχαρίστως, ότι ειδοποιήθην να υπάγω να πιάσω δουλειά στο Γερμανικό εργοστάσιο που σου γράφω ανωτέρω. Επομένως εις το τέλος του μηνός θα σου εμβάσω χρήματα.
Χαιρετισμούς εις όλους.
Σε ασπάζομαι ο σύζυγός σου
ΓΡΗΓ. ΦΙΛΙΑΣ Βουένος Άιρες 11 Απριλίου 1928
