Στο περιφερειακό πρόγραμμα εντάχθηκε για χρηματοδότηση, με απόφαση του περιφερειάρχη Πελοποννήσου Π. Νίκα, η αποκατάσταση του Ιερού Ναού της Αγίας Κυριακής στο Πήδημα, όπως και η συντήρηση των τοιχογραφιών της. Το έργο εντάχθηκε με 240.000 ευρώ.
Ο ναός της Αγίας Κυριακής βρίσκεται σε απόσταση περίπου 16 χιλιομέτρων βορειοδυτικά της Καλαμάτας, νότια του οικισμού Πήδημα, ενώ κηρύχθηκε «αρχαίο μνημείο» με ζώνη προστασίας 100 μέτρων περιμετρικά με απόφαση του υπουργείου το 1996.
Δομικά προβλήματα
Ο ναός ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του σταυρεπίστεγου και η αρχική φάση κατασκευής του ανάγεται στον 14ο αιώνα. Στο εσωτερικό είναι κατάγραφος με τοιχογραφίες του τέλους του 14ου αιώνα. Τη δεκαετία του 1970 προστέθηκε στη δυτική του πλευρά πρόχειρο στέγαστρο, καλύφθηκε η στέγη του με κεραμίδια γαλλικού τύπου και προστέθηκε στο εσωτερικό τέμπλο από οπτοπλινθοδομή.
Τα σημαντικότερα δομικά προβλήματα εντοπίζονται στα δυτικά και έχουν σχέση με τη σεισμική δραστηριότητα και την προσθήκη του νεότερου προσκτίσματος. Δύο παράλληλες ρωγμές διατρέχουν τον ημικυλινδρικό θόλο σε όλο του το μήκος στη θέση του κλειδιού και ο ναός έχει υποστεί μικρή μετατόπιση προς τα ανατολικά. Ρηγματώσεις διακρίνονται στο δυτικό τοίχο εξωτερικά και μικρότερες ρωγμές στο βόρειο και το νότιο. Επίσης, λόγω της ανεπαρκούς στεγάνωσης του μνημείου και της κατά τόπους φθοράς ή καταστροφής των εξωτερικών αρμολογημάτων, εσωτερικά είναι φανερά τα έντονα προβλήματα υγρασίας, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ρηγματώσεων στα επιχρίσματα και εκτεταμένες καταστροφές στις τοιχογραφίες. Στο ζωγραφικό διάκοσμο διαπιστώθηκαν επιπλέον φθορές, όπως: κάλυψη τοιχογραφιών από ασβεστοκονιάματα, άλατα και αιθάλη, βαθιές και επιφανειακές ρωγμές, αλλά και απολεπισμένες επιφάνειες.
Εργασίες
Οι εργασίες που προβλέπονται να εκτελεσθούν είναι οι εξής:
-Καθαρισμοί και διερεύνηση με ανασκαφική μέθοδο στην περίμετρο του ναού και στον περιβάλλοντα χώρο. Κατασκευή αποστραγγιστικής τάφρου και διαμόρφωση ζώνης εξυγίανσης και συστήματος απορροής ομβρίων περιμετρικά του ναού. Διαμόρφωση προαύλιου χώρου στα δυτικά με τελική επικάλυψη από τσιμεντοκονία.
-Στερέωση και μορφολογική αποκατάσταση ναού: Καθαίρεση δυτικού στεγάστρου, τοποθέτηση περιμετρικών εξωτερικών ικριωμάτων και εσωτερική υποστύλωση θόλων. Καθαίρεση νεότερης στέγασης, εξυγίανση των εξωραχίων των θόλων του ναού και της κόγχης του ιερού και τελική κεράμωση με κεραμίδια βυζαντινού τύπου. Καθαίρεση των νεώτερων εξωτερικών επιχρισμάτων και σαθρών αρμολογημάτων με διατήρηση των αυθεντικών αρμολογημάτων και νέα αρμολόγηση στις περιοχές εκτενούς φθοράς με ταυτόχρονες τοπικές συμπληρώσεις, συρραφές ρωγμών. Αποκατάσταση του κεραμοπλαστικού διακόσμου και των ανοιγμάτων. Αποκατάσταση του δυτικού τοίχου: καθαίρεση επιχρισμάτων, αφαίρεση μεταγενεστέρου πρεκιού, λιθοσυρραφές, αποκατάσταση θύρας με τοξωτό υπέρθυρο με ταυτόχρονη αποκατάσταση του κεραμοπλαστικού διακόσμου και αρμολόγηση. Καθαίρεση νεότερων εσωτερικών επιχρισμάτων και εφαρμογή νέων ή αρμολογημάτων στις περιοχές που δεν είναι τοιχογραφημένες. Αποκατάσταση εσωτερικού δαπέδου. Αντικατάσταση τέμπλου από οπτόπλινθους με νέο ξύλινο τέμπλο. Κατασκευή ξύλινου παγκαριού. Αποκατάσταση Αγίας Τράπεζας.
-Συντήρηση τοιχογραφιών: Στερέωση σαθρού, αποκολλημένου υποστρώματος, κονιοποιημένου ή απολεπισμένου ζωγραφικού στρώματος. Περιμετρικές συγκρατήσεις και στερεώσεις κονιαμάτων και ζωγραφικής επιφάνειας με προσθήκη κονιάματος όπου κριθεί απαραίτητο. Καθαρισμός ζωγραφικής επιφάνειας από νεότερα ασβεστοκονιάματα, άλατα, αιθάλη, σκόνη και μικροοργανισμούς. Προσθήκη νεότερου κονιάματος, όπου έχει χαθεί το αρχικό. Αισθητική αποκατάσταση της ζωγραφικής επιφάνειας, όπου κρίνεται αναγκαίο.
-Αρχαιολογική τεκμηρίωση καθ’ όλη τη διάρκεια των εργασιών. Πινακίδες έναρξης ολοκλήρωσης και ενημερωτικής πινακίδας με απόσπασμα σε γραφή Μπράιγ, έκδοση ενημερωτικού φυλλαδίου με απόσπασμα σε γραφή Μπράιγ κ.λπ.
Της Βίκυς Βετουλάκη
