Θα ξεκινήσω με ένα θέμα που για κάποιους είναι θολό και ακαθόριστο. Ως απορία έχει εκφραστεί και προς τα παλαιότερα και προς τα σημερινά μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου.
«Είναι από το 1888 ο Μεσσηνιακός ή είναι μια αυθαίρετη χρονολογία επί το παλαιότερον;». Η συνήθης απάντηση των ερωτώμενων ήταν πως «έτσι το παραλάβαμε και έτσι αναφέρεται στον τίτλο του Σωματείου και στο καταστατικό», όμως δεν απαντούσε ουσιαστικά, διότι παράλληλα με τους απλούς καλαματιανούς, και μη, φιλάθλους οι οποίοι ενδιαφέρονται για την αθλητική ιστορία του τόπου τους, και οι οποίοι θέτουν την απορία τους καλοπροαίρετα, υπάρχουν και άλλοι που διψούν για την «πρωτοκαθεδρία» αλλά και αλλαχού «φιλικοί αντίπαλοι» του Μεσσηνιακού, που «βλέπουν» συνωμοσίες.
Ο ιστορικός Σύλλογός μας θα έπαυε να ήταν έντιμος αν έδινε την υποψία πως όλη η ιστορία με το έτος 1888, δεν ήταν παρά μόνο ένα χρονολογικό «δημιούργημα» των παλαιότερων συμβουλίων, «πρόκληση» προς ιστορικούς συλλόγους μεγάλων πόλεων της Ελλάδος, οι οποίοι και αναγνωρίζονται, δικαίως άλλωστε, πως υπήρξαν βασικοί στυλοβάτες του αθλητικού οικοδομήματος. Όμως, εκτός από τις μεγάλες πόλεις και σε πολλές άλλες, πιο μακριά από την Αθήνα, επαρχιακές μικρές και μεγαλύτερες, δημιουργήθηκαν αθλητικοί πυρήνες από ανθρώπους της προόδου για την σύσταση αντίστοιχων σωματείων (προπονητικό αντικείμενο εκείνα τα χρόνια του 1887-1890 ήταν η Γυμναστική, ο Κλασσικός αθλητισμός, η Ξιφασκία, η Αναρρίχησις επί Κάλω κ.ά). Αυτά τα υποτυπωδώς οργανωμένα «Εντευκτήρια», ή «Club», ή «Όμιλοι» κ.α., όπως ο Μεσσηνιακός, (εννοείται πως οι σκαπανείς παράγοντες που προσπάθησαν να μαζέψουν τους νέους για να αθληθούν δεν ενδιαφέρθηκαν να συστήσουν σωματεία με καταστατικό) δεν έπαιρναν μέρος σε αγώνες στην Αθήνα λόγω αποστάσεως, τα χρόνια μετά το 1900, διότι η Ελληνική πρωτεύουσα ήταν το κέντρο της αθλητικής δράσεως, με φυσικό επακόλουθο να μην μαθευτεί η ιστορία τους ούτε να αποκτήσουν πανελλήνια αίγλη για όσα έκαναν στον επαρχιακό τόπο τους, εν τούτοις δεν παύουν να θεωρούνται πρωτοπόροι και οραματιστές και για ιστορικούς αλλά και λόγους ουσίας.
Το 1888, είναι το έτος που άρχισαν οι έντονες διεργασίες για τον ίδρυση ενός καλαματιανού αθλητικού συλλόγου, ο οποίος τελικώς ονομάστηκε Μεσσηνιακός, είναι αναμφισβήτητα ένα χρονικό ορόσημο το οποίο σέβονται απεριόριστα οι πολυπληθείς φίλοι του ιστορικού Σωματείου στην Καλαμάτα και σε όλη την Ελλάδα, και δεν είναι ένα εγωιστικό προκάλυμμά μιας υποβόσκουσας ματαιοδοξίας για αθλητική πρωτοκαθεδρία.
Ο Μεσσηνιακός από τα πρώτα χρόνια της επίσημης λειτουργίας του το 1895, κατόρθωσε να επιβάλει το όραμά του και τις Αρχές όπως τις εμπνεύστηκαν οι ιδρυτές του, οι οποίοι προέρχονταν από τη γενιά εκείνη του 1890 «η οποία έβαλε τις βάσεις για την δημιουργία της σημερινής Καλαμάτας» όπως εύστοχα γράφει ο Ηλίας Μπιτσάνης.
Στη συνέχεια της παρούσης μελέτης, την οποίαν εκπόνησε ο υπογράφων μέσα από στοιχεία που υπάρχουν στο Ιστορικό Αρχείο του Μεσσηνιακού, παράλληλα με την αποδελτίωση θεμάτων τοπικής αθλητικής ιστορίας από εκατοντάδες τίτλους εφημερίδων που βρίσκονται σε Βιβλιοθήκες, ιδιαίτερα δε της Λαϊκής Βιβλιοθήκης Καλαμάτας και της Βιβλιοθήκης της Βουλής, ο αναγνώστης θα βρει αρκετά στοιχεία που θα πιστοποιήσουν τον μέγιστο ρόλο που είχε και έχει ο Μεσσηνιακός στην διαμόρφωση του αθλητικού κινήματος και της υγιούς αθλητικής παιδείας με Αξίες και Αρχές, στην πόλη της Καλαμάτας και της ευρύτερης περιοχής.
Με τις συστηματικές έρευνες ανθρώπων που ιστοριοδιφικά ασχολούνται με την τοπική ιστορία, κυρίως των Αντωνίου Μπούνα+ και Ηλία Μπιτσάνη, έχουν έρθει στο φως πάρα πολλές πτυχές της ιστορίας του Μεσσηνιακού. Αρκετά στοιχεία από παλιές εφημερίδες, που κατέγραφαν τον παλμό της εποχής, χρησιμοποιήθηκαν στην παρούσα μελέτη, καθώς και πολλές αναμφισβήτητες πηγές που θεμελιώνουν το έτος 1888 ως αφετηρία του αθλητικού κινήματος της Καλαμάτας. Χρειάζεται λοιπόν προσεκτική ανάγνωσή τους.
Σχετικώς με την προ του 1888 κατάσταση
Η Αθλητική ιστορία των Ελλήνων έρχεται από πολύ παλιά. Εκτός από τους επίσημους αγώνες σε Ολυμπιακούς αγώνες ήταν και τα Πύθια, τα Ίσθμια και τα Νέμεα. Στα αρχαία χρόνια η εκπαίδευση των Σπαρτιατόπαιδων, που θα αποτελούσαν την Σπαρτιατική Φάλαγγα, είχε στόχο να δημιουργήσει σκληραγωγημένους άνδρες με σωματική ρώμη που θα τους επέτρεπε να επιβιώνουν σε σκληρές συνθήκες. Σημαντικό μέρος της εκπαίδευσης τους ήταν η ανάπτυξη όλων των παραμέτρων της φυσικής κατάστασης μέσω αγωνισμάτων όπως άλμα, δρόμοι ταχύτητας, ρίψεις αλλά και αθλοπαιδιές που ανέπτυσσαν την μυϊκή συναρμογή και την ταχύτητα αντίδρασης.
Οι Ιδρυτές του Μεσσηνιακού Γ.Σ. βασιζόμενοι στην αρχαϊκή αγωγή του και στη ιστορική γνώση, επέλεξαν ως λογότυπο του Σωματείου τον Δαϊκλή. Ο Δαϊκλής ο Μεσσήνιος (ή Διοκλής) έγινε Ολυμπιονίκης στον αγώνα του ενός σταδίου (192,27μ.) στην 7η Ολυμπιάδα το 752 π.Χ. και υπήρξε ο πρώτος Ολυμπιονίκης που στέφτηκε µε κότινο (κλαδιά αγριελιάς). Στη σφραγίδα του Μεσσηνιακού εικονίζεται ο Δαϊκλής φέρων τον κότινο που του απονεμήθηκε.
Στα Βυζαντινά χρόνια γινόντουσαν αγώνες επηρεασμένοι από την Ρωμαϊκή κουλτούρα όπως αρματοδρομίες, αγωνίσματα στίβου, μονομαχίες και οι θηριομαχίες. Το αρχαίο αθλητικό κλίμα είχε διατηρηθεί σε όλη την διάρκεια προ της Επαναστάσεως του 1821 αλλά μετά από αυτήν. Ο στόχος ήταν να είναι προετοιμασμένα τα ελληνόπουλα για την προσπάθεια (Επανάσταση) του Απελευθερωτικού αγώνα. Και πριν την επανάσταση του 1821 και μετά από αυτήν μέσα από τα δημοτικά τραγούδια γίνονται αναφορές σε αγωνίσματα που συνεχίζουν, τα περισσότερα, να υπάρχουν σήμερα εξευγενισμένα.
Στόχος ήταν η αύξηση και η διατήρηση της σωματικής ρώμης ώστε να ακυρώνονται τα πλεονεκτήματα των αντιπάλων. Το ρίξιμο Λιθαριού, η Σκοποβολή, το Πήδημα σε ύψος και σε μήκος, το Πάλεμα, οι Δρόμοι ταχύτητας, σβελτάδας και αντοχής, η Ιππασία και το Δοκίμι (δηλ η Άρση Βαρών 5 ), υπήρξαν αθλήματα τα οποία σε πρώιμη μορφή απασχολούσαν τους Έλληνες. Είναι γνωστό πως οι αθλητικοί αγώνες ήταν θεμελιωμένοι μέσα από τις θρησκευτικές συνάξεις. Τότε με αφορμή την γιορτή κάποιου αγίου τα παλικάρια
πήδαγαν άλμα εις μήκος και ύψος συνάμα, δηλαδή πάνω από 5 άλογα (Ζαχαριάς πρωτοκλέφτης), έριχναν λιθάρι και πρώτευαν (Οδυσσέας Ανδρούτσος), έτρεχαν με μεγάλη ταχύτητα που οι «φτέρνες ακουμπούσαν στ’ αυτιά τους (Νικηταράς) και ένα πλήθος άλλων αθλητικών δράσεων.
Ιστορικά στοιχεία για το πρώιμα χρόνια της Γυμναστικής παιδείας
Με την επίσημη ανακήρυξη της Ελληνικής Ανεξαρτησίας το 1830 και τον ερχομό του βασιλιά Όθωνα, εμφανίζεται η πρώτη μέριμνα του νεοσύστατου Κράτους για την «σωμασκίαν». Με το Β.Δ. της 6/2/1834 «περί Δημοτικών Σχολείων», μεταξύ άλλων αναφέρεται και το ότι «υπό την εποπτείαν των δασκάλων θέλουν γίνεσθαι δις της εβδομάδος σωματικαί γυμνασίαι». Αργότερα τα χρόνια 1858-1889 έγιναν οι «Ζάππειαι Ολυμπιάδαι». Πρωτοπόροι αυτής της εκπαιδευτικής αθλητικής διδασκαλίας υπήρξαν ο Παγών και ο Ιωάννης Φωκιανός.
Γράφει η εφημερίδα «Εμπρός» το 1897, με αφορμή το συνέδριο για την σύσταση του ΣΕΓΑΣ, αναφερόμενη σε ένα σπουδαίο πρόσωπο, πρωτοπόρο της Γυμναστικής στην Ελλάδα, που δυστυχώς η λήθη σκέπασε την προσφορά του : «… Υπάρχουν 6 πολλοί ακόμη οι οποίοι ενθυμούμενοι τον αγαθόν και ολίγον ιδιόρρυθμον Παγώνα ή Παγώντα, όπως τον απεκάλουν συνήθως οι μη αρχαϊζοντες όπως αυτός, ο οποίος από Παγώνης ίσως έγεινε Παγών επί το αρχαιοπρεπέστατον. Ο Παγών ούτος, πρώτος διευθυντής του Διδασκαλείου, με μακράν λευκήν κόμην, ατημέλητον πώγωνα, εισήγαγε πρώτος την γυμναστικήν εις τας νεωτέρας Αθήνας εκ Γερμανίας, όπου είχε σπουδάσει, και συνέταξε το πρώτον ελληνικόν εγχειρίδιον
γυμναστικής…. Το πρώτον Γυμναστήριον ιδρύθη εκεί όπου σήμερον είναι το Πτωχοκομείον, αλλά και εις το Διδασκαλείον, εις την σημερινήν οδόν Θουκυδίδου, παρά το κακουργιοδικείον, ιδρύθη έτερον με δύο ή τρία δίζυγα, έν μονόζυγον και μίαν γέφυραν.
Ο Παγών κατέβαλε μεγάλας προσπαθείας δια να διαδώση την γυμναστικήν και πείση περί ωφελειών αυτής.
Ού μόνον δ’ εδίδασκε, αλλά και δια του ιδίου παραδείγματος προσεπάθει να καταδείξη την ευεργετικήν επί της υγείας επίδρασιν της σωμασκίας. Διότι και πεζοπόρος ακούραστος ήτο και κολυμβητής, συχνά δ’ εξήρχετο εις εκδρομάς μικράς μετά των μαθητών του… Η γυμναστική ήρχισε να διαδίδεται, εισαχθείσα και εις τα σχολεία υποχρεωτικώς.
Ο Ιωάννης Φωκιανός, επιδοθείς ολοψύχως εις την διδασκαλίαν και την ανάπτυξιν της γυμναστικής, συνετέλεσεν υπέρ πάντα άλλον εις την σημερινήν πρόοδον αυτής. Αντί του παλαιού γυμναστηρίου, του οποίου τον χώρον κατέλαβε η περιοχή του Πτωχοκομείου και εις το οποίον εφονεύθη ο αδελφός του Φωκιανού, πεσών επί του διζύγου πλαγίως και πληγωθείς εις την πλευράν, ιδρύθη το παρά τον Ιλισσόν ευρύ γυμναστήριον. Μικρότερα δε γυμναστήρια ιδρύθησαν ως παραρτήματα των γυμνασίων και λοιπών εκπαιδευτηρίων. Αλλ’ η μεγάλη και οριστική ώθησις προς τα εμπρός εδόθη εις την γυμναστικήν υπό των τελευταίων ολυμπιακών αγώνων…». Το σημαντικότερο ήταν πως ανεδείχθη η μεγάλη φυσιογνωμία του Γυμναστή Ιωάννη Φωκιανού επί των ημερών του οποίου η Γυμναστική απέκτησε κύρος.
Το 1880, επί πρωθυπουργού του Χαρίλαου Τρικούπη και υπουργού Παιδείας του Νικόλαου Μαυροκορδάτου, η Γυμναστική καθορίστηκε ως υποχρεωτικό μάθημα και διορίστηκαν γυμναστές στα Γυμνάσια. Ιδρύθηκε δε το 1882 η πρώτη Κρατική Σχολή Γυμναστών.
Όμως ένα σημαντικό εύρημα σε εφημερίδα της Αθήνας βεβαιώνει αυτά που γνωρίζουμε «στο περίπου» για το πότε άρχισε το γυμναστικό ενδιαφέρον στην Καλαμάτα. Οι άνθρωποι οι οποίοι λίγα χρόνια αργότερα λειτούργησαν επίσημα και με καταστατικό τον Μεσσηνιακό στην Καλαμάτα, ήταν αυτοί, όπως και στην Σπάρτη την οποίαν αναφέρει ο παρακάτω δημοσίευμα της Αθηναϊκής εφημερίδος (ο Σπαρτιατικός λειτούργησε με καταστατικό το Νοέμβριο του 1895, όπως και ο Μεσσηνιακός) τους οποίους περιγράφει η «Ακρόπολις» 8 το 1887. Γράφει λοιπό η ιστορική εφημερίδα το Νοέμβριο του 1887:
«ΟΙ ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ. Κατά το παρελθόν έτος προσφιλές ζήτημα, περί το οποίον μετά ζήλου και ενδιαφέροντος ησχολήθη ο τόπος, υπήρξε το περί συστάσεως γυμναστικών συλλόγων εις τα κυριώτερα κέντρα όλου του κράτους. Εξεδόθησαν επανειλειμμέναι εγκύκλιοι περί της χρησιμότητος αυτών, εξετυπώθησαν εν ιδίοις βιβλίοις μακραί οδηγίαι περί του καταρτισμού των και δι’ άρθρων και φυλλαδίων κατεδείχθη εναργώς η μεγάλη ωφέλεια της συγκροτήσεως και λειτουργίας των τοιούτων σωματείων. Το ευχάριστον ήτο ότι τα πρώτα βήματα δεν υπήρξαν άστοχα. Εις τινας πόλεις ευρέθησαν τινες, οίτινες εξετίμησαν την εξ Αθηνών επίκλησιν και μετά πάσης προθυμίας πραγματοποίησαν αυτήν. Ο πρώτος σύλλογος κατηρτίσθη εν τη πρωτευούση υπό σπουδαστών του πολυτεχνείου, ευθύς δε μετά τας αρχαιρεσίας αυτού τα μέλη του ήρξαντο ασκούμενα και ουδέν άλλο υπελείπετο ή η ελπίς ότι το σωματείον τούτο, το οποίον προηδρεύετο υπ’ ανδρών εκ των αρμοδιωτέρων και ήτο προωρισμένον όπως καταστή πρότυπον και δια τους άλλους εν τω κράτει συγκροσθησομένους συλλόγους, θα ευδοκίμει καθ’ ολοκληρίαν, γινόμενον
Πολυμελέστατον και ανενδότως χωρούν εις την εφαρμογήν του κανονισμού του. Παρασύλλογος συνέστη εν Πειραιεί υπό αρίστους επίσης οιωνούς. Μετ’ ολίγον ο αντίκτυπος ηκούσθη εν Σπάρτη. Κατ’ απομίμησιν του Αθηναϊκού ιδρύθη και εκεί σύλλογος, ζωηράν δε αίσθησιν είχε προξενήσει τότε η προθυμία, μεθ΄ ής έσπευσαν εις τον καταρτισμόν αυτού οι νέοι Σπαρτιάται. Η αρχή, ως βλέπετε, ήτο πολύ παρήγορος και ενθαρρυντική. Και εις άλλας τινάς πόλεις ιδρύθησαν μετ’ ολίγον όμοια σωματεία και είχεν σχηματισθή πεποίθησις ότι το ωφελιμώτατον τούτο μέτρον θα εγενικεύετο καθ’ όλας τας πόλεις και τας κωμοπόλεις του κράτους. Επιστεύετο δε ότι θα κατορθούτο να καταρτισθώσιν τουλάχιστον τριακόσιοι σύλλογοι. Ατυχώς και την επιχείρησιν ταύτην επηκολούθησε κατά το αυτό έτος πλήρες ναυάγιον. Ο ενθουσιασμός ήτο στιγμιαίος και κατά το τρέχον έτος όχι μόνον δεν προσετέθη είς νέος σύλλογος εις τους πέρυσι συγκροτηθέντας πέντε ή έξ εν όλω, αλλά και ούτοι άγνωστον αν υφίστανται….».
Και καταλήγει το δημοσίευμα πως, παρ’ όλο που η προσπάθεια για την δημιουργία Γυμναστικών συλλόγων δεν εξελίχθηκε όπως θα έπρεπε, εν τούτοις οι προσπάθειες θα πρέπει να επαναληφθούν από τους κατά τόπους Νομάρχες και Σχολάρχες, και να ανατεθεί ο σχηματισμός Συλλόγων σε καλούς Γυμναστές που θα περιοδεύουν στις κυριότερες πόλεις της Ελλάδος να καταρτήσουν Σωματεία.
Ο Σπαρτιατικός ιδρύθηκε με καταστατικό το 1895, όπως και ο Μεσσηνιακός. Με το δημοσίευμα της εφημερίδας αποδεικνύεται πως από το 1887 είχε ιδρυθεί αθλητικός σύλλογος από νέους της Σπάρτης.
Ό,τι συνέβη, πιστεύω, στην Σπάρτη και διασώθηκε ειδησεογραφικώς, συνέβη και στην Καλαμάτα «και εις άλλας τινάς πόλεις». Ευαισθητοποιημένοι προοδευτικοί πολίτες έβαλαν το πρώτο λιθαράκι της λειτουργίας του ενός αθλητικού Σωματείου, το οποίο πήρε σάρκα και οστά ως Μεσσηνιακός Γυμναστικός Σύλλογος, αφουγκραζόμενοι τα «περί συστάσεως γυμναστικών συλλόγων εις τα κυριώτερα κέντρα όλου του κράτους». Όλα αυτά είχαν αναμφίβολα επηρεάσει την φιλοπρόοδο κοινωνία της Καλαμάτας.
Η 4η Ζάππειος Ολυμπιάδα προκηρύχθηκε τον Ιανουάριο του 1888. Η «Επιτροπή των Ολυμπίων» φάνηκε να αδρανοποιείται λίγο καιρό αργότερα. Ο γυμναστής Ιωάννης Φωκιανός και το Εθνικόν ή Κεντρικόν Γυμναστήριον είναι οι αφορμές που ξεκίνησε στην Καλαμάτα η προσπάθεια ίδρυσης Γυμναστηρίου προκειμένου να αθλούνται οι νέοι.
Οι προοδευτικοί καλαματιανοί το 1894 ελπίζουν στην σύσταση, επιτέλους, ενός γυμναστικού συλλόγου και το διατυμπανίζουν: Μελετάται η σύστασις «Γυμναστικού Συλλόγου». Είθε! Είθε! Είθε.
Το 1895 ένα εμπνευσμένο άρθρο του αρθρογράφου «Δαφνώνος» στην εφημερίδα Καλαμάτας «Ευνομία», έχει τίτλο «Η Υγεία εν τη Γυμναστική» και ταυτόχρονα χαιρετίζει την επίσημη λειτουργία του Μεσσηνιακού, για την οποίαν, καθώς γράφει, «…τας πρώτας βάσεις έθεσεν η προ καιρού εκλεχθείσα επιτροπή…». Ο «Δαφνών» το 1895 ήταν ο Παναγιώτης Φιλόστρατου Στρούμπος, ο μετέπειτα Ιεζεκιήλ Βελανιδιώτης Μητροπολίτης Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφαρσάλων (1874-1953). Η αδελφή του Αναστασία, νυμφεύτηκε τον Περικλή Κατσανό και απέκτησαν τον Φιλόστρατο Κατσανό (1898-1992), σπουδαίο δικηγόρο της Καλαμάτας και επί σειρά ετών μέλος των Διοικήσεων του Μεσσηνιακού τα χρόνια 1924-1940.
Οι νέοι που βρέθηκαν τον Φεβρουάριο του 1896 να αμιλλώνται στο πεδίο της Φραγκόλιμνας, προκειμένου να επιλεγούν οι εκπρόσωποι της Καλαμάτας στους Ολυμπιακούς αγώνες της Αθήνας ένα μήνα αργότερα, υπήρξαν αυτοί οι οποίοι γυμνάστηκαν με υποτυπώδεις συνθήκες, τις οποίες είχαν πρωτόγονα οργανώσει οι φιλότιμοι πρωτοπόροι άνθρωποι που απάρτισαν το μετέπειτα συμβούλιο του Μεσσηνιακού και οι οποίοι υπήρξαν η μαγιά για την το 1895 επίσημη λειτουργία του, βασιζόμενοι στη εποπτεία του «ρέκτου κ. Ν. Καρακλή, Γυμναστού…».
Οι πιονιέροι καλαματιανοί αθλητές ήταν αυτοί που είχαν παρακινηθεί να γυμναστούν από την ομάδα Παραγόντων «γενιά του 1890», σαν τους Π. Σταμπολτζή, Π. Στρούμπο (Δαφνών), Γ. Ρεμπουτζάκο, Π. Σάλμα και Ν. Προβελέγγιο, η οποία με το ενδιαφέρον της καθόρισε το αθλητικό μέλλον της Καλαμάτας. Θα ήταν εντελώς αφύσικο να εμφανιστούν το 1896 αθλητές και να συναγωνιστούν σε προκριματικούς αγώνες σε Ολυμπιακά αθλήματα, χωρίς μια στοιχειώδη προετοιμασία και χωρίς αθλητική παιδεία.
Όταν αθλητές διαγωνίστηκαν σε «ειδικευμένα» αθλήματα όπως η Σφαιροβολία, στο Άλμα απλούν και τριπλούν, Άρση Βαρών, η Αναρρίχηση Επί Κάλω (σκαρφάλωμα σε σχοινί με κόμπους δεμένο στο καμπαναριό της Υπαπαντής), αγώνα Δρόμου 9 χλμ. στη διαδρομή Φραγκόλιμνα-Αλμυρό, σημαίνει πως ήταν προετοιμασμένοι σε κανόνες και εκγύμναση από πριν και δεν εμφανίστηκαν ξαφνικά σε ανταγωνιστικές αθλητικές συνθήκες ως άσχετοι διαγωνιζόμενοι. Χρειαζόταν προβολή σε όλη την Καλαμάτα και την ευρύτερη περιοχή της για παρεχόμενες (από πρωτοπόρους παράγοντες με ανεπίσημη συλλογική δομή) δυνατότητες άθλησης, χρόνια προετοιμασίας και συστηματική προπόνηση με κανόνες. Όλη αυτή η υποτυπώδης αθλητική κίνηση είχε παγιωθεί από το 1887 στην Καλαμάτα και το 1895 μορφοποιήθηκε με την επίσημη σύσταση του Μεσσηνιακού Γυμναστικού Συλλόγου και τους πρώτες επίσημους αγώνες που καταγράφηκαν στην Καλαμάτα, εν όψει των Ολυμπιακών του 1896.
Η σχέση του Μεσσηνιακού με το έτος 1888 είναι πλέον κατοχυρωμένη από ευρήματα σε παλιές τοπικές εφημερίδες, από εποχές που ήταν «κοντά» στο 1888.
α) Στην εφημερίδα «Σημαία» Καλαμάτας ο αρθρογράφος Μ. Ιωσηφίδης γράφει ένα κείμενο σχετικό με τον αθλητισμό της Καλαμάτας (είναι το 2ο μιας σειράς τριών σχετικών κειμένων). Σε μια παράγραφο γράφει πως: «…ο μοναδικός και πολύ άρτιος διοικητικώς Μεσσηνιακός Γυμναστικός Σύλλογος χρονολογείται από του 1890. Ο Σύλλογος αυτός κατ’ επανάληψιν απέδωκε παράγοντας του αθλητισμού οίτινες ετίμησαν την σημαίαν μας εις τα εν τη αλλοδαπή Στάδια. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται και ο αείμνηστος πρωταθλητής του άλματος Κ. Τσικλητήρας, της Γ΄ Ολυμπιάδος (Στοκχόλμη 1912…)».
Το 1928 που γράφτηκε το παραπάνω κείμενο ήταν πολύ κοντά στο 1888 και οι άνθρωποι που συνέστησαν και υπηρέτησαν τον Μεσσηνιακό ήταν εν ζωή σχεδόν όλοι. Όταν λοιπόν το 1928 (40 χρόνια μετά δηλαδή) γράφεται πως «χρονολογείται από το 1890» δεν τίθεται θέμα αμφισβήτησης της χρονολογίας.
β) Στην εφημερίδα «Σημαία» Καλαμάτας την 2/1/1931 (43 χρόνια μετά το 1888) ο αθλητικογράφος ασχολείται κυρίως με το ποδόσφαιρο και σημειώνοντας τους νεοϊδρυθέντες συλλόγους, καταγράφει το έτος ιδρύσεως όλων όσων μέχρι και 31/1/1930 είχαν ιδρυθεί. Γράφει λοιπόν Μεσσηνιακός χρονολογία 1888. Το 1930 ήταν επίσης πολύ κοντά στο 1888 και όσοι τότε κατέγραφαν την τοπική ιστορία, γνώριζαν και τους λόγους που ως χρονολογία ιδρύσεως του Μεσσηνιακού αναγνώριζαν το 1888. Το 1931 δεν υπήρχε ανταγωνισμός για τον παλαιότερο Ελληνικό Σύλλογο και ούτε έδινε κάποιος σημασία σε χρονολογίες.
γ) Στο παλαιό Γυμναστήριο που βρισκόταν στη βόρεια πλευρά του γηπέδου και το οποίο κτίστηκε περί το 1906 και γκρεμίστηκε το 1970, υπήρχε πινακίδα ξύλινη στο μπροστινό μέρος που έβλεπε προς τον αγωνιστικό χώρο. Η πινακίδα αυτή έγραφε «ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΟΣ ΓΥΜΝΑΣΤ. ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΑΛΑΜΩΝ 1888». Οι σημερινοί 60άρηδες θα πρέπει να την θυμούνται.
Το θρυλικό Γυμναστήριο του Μεσσηνιακού που βρισκόταν στην βόρεια πλευρά του σημερινού γηπέδου και στο οποίο εκτός από τα όργανα γυμναστικής υπήρχε μικρή κατοικία για τον εκάστοτε φύλακα-επιστάτη του γηπέδου.
δ) Το 1963 εμφανίζεται η είδηση, στην εφημερίδα «Σημαία», σχετική με τα «Παπαφλέσσεια», δηλαδή τους αγώνες Στίβου. Σχεδιαζόταν τότε τα «Παπαφλέσσεια» να συνδυασθούν με τον εορτασμό για τα 75 χρόνια του Μεσσηνιακού: «…τα εφετινά «Παπαφλέσσεια» θα συνδυασθούν με τον εορτασμό της συμπληρώσεως 75 ετών από της ιδρύσεως του Μεσσηνιακού Γυμναστικού Συλλόγου…». Δηλαδή 1963-75=1888.
Όλα τα παραπάνω αποδεικτικά στοιχεία εγράφησαν φυσιολογικά και σε εποχές αθώες χωρίς ανταγωνισμούς και αντιπαλότητες περί «παλαιότητος».
Πιστεύω πως δεν τίθεται πλέον θέμα αμφισβήτησης του έτους 1888 ως του έτους που άρχισαν οι διεργασίες για την ίδρυση αθλητικού Σωματείου στην Καλαμάτα, δεδομένου πως το εμφανιζόμενο για πρώτη φορά ντοκουμέντο από την εφημερίδα «Ακρόπολις», (αλλά και τα υπόλοιπα στοιχεία που παρατίθενται) πιστοποιεί χωρίς αμφιβολία το πως πρόκειται για αληθινή χρονολογία, η συνέχεια της οποίας υπήρξε ο «Μεσσηνιακός Γυμναστικός Σύλλογος 1888».
