Συνέντευξη στο iefimerida.gr παραχώρησε ο άνθρωπος που το όνομά του έχει ταυτιστεί με τη διαχείριση κρίσεων, με πιο ηχηρά παραδείγματα τους σεισμούς στην Καλαμάτα το 1986 και την καταστροφική φωτιά στη Βόρεια Εύβοια το 2021, Σταύρος Μπένος.
Διαφωτιστικός και κατατοπιστικός, ο Σταύρος Μπένος ανέλυσε στον δημοσιογράφο του iefimerida.gr Χρήστο Μυτιλινιό τι πρέπει να γίνει την επόμενη ημέρα στις πληγείσες περιοχές, με σκοπό όχι μόνο την αποκατάσταση αλλά και τη σωστή ανασυγκρότηση, ώστε να αποφευχθούν παρόμοια περιστατικά στο μέλλον.
-Έχουμε εικόνα για το πραγματικό μέγεθος της καταστροφής στις πληγείσες περιοχές;
Όχι, δεν έχουμε ακόμα πλήρη εικόνα, δεν έχει αποτιμηθεί το μέγεθος. Δεν είναι μόνο τα επιδόματα που δίδονται σε αυτή τη φάση, αλλά και το πρόγραμμα ανασυγκρότησης, που θέλει χρόνο για να αποτιμηθεί. Άρα, όχι, δεν έχουμε ακόμα εικόνα. Ούτε κυβερνητικά υπάρχει εικόνα, γιατί η αποτίμηση αυτή θα χρειαστεί μερικούς μήνες.
Σημαντική η βοήθεια της ΕΕ, αλλά όχι επαρκής – Υπάρχουν κι άλλες πηγές χρηματοδότησης
-Είναι επαρκές το πακέτο χρηματοδότησης της ΕΕ για την αποκατάσταση των περιοχών αυτών;
Δεν είναι επαρκές το πακέτο από την ΕΕ. Είναι σημαντική βοήθεια, αλλά δεν είναι επαρκής. Υπάρχουν όμως άλλες πηγές χρηματοδότησης, άλλοι πόροι, μέσα από τα τρέχοντα προγράμματα της κάθε περιοχής από ΕΣΠΑ 2021-2027. Τα χρήματα από την ΕΕ είναι πέραν των προγραμμάτων αυτών. Έχουμε 19 προγράμματα, τα 13 είναι τα λεγόμενα ΠΕΠ, Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, που είναι των περιφερειών, αθροιστικά ύψους 8 δισ. ευρώ. Το μερίδιο της Θεσσαλίας είναι γύρω στα 500-600 εκατ. ευρώ. Φυσικά, πολύ μικρό σε σχέση με την καταστροφή. Υπάρχουν όμως κι άλλες πηγές χρηματοδότησης. Υπάρχει το ΕΠΑΝΕΚ για την επανεκκίνηση των επιχειρήσεων, το ταμείο για την κοινωνική συνοχή, πολύ ρωμαλέο ταμείο, το αγροτικό ταμείο, το ταμείο για το περιβάλλον, τα θέματα πράσινης και ψηφιακής μετάβασης και από την ίδρυση του υπουργείου Πολιτικής Προστασίας υπάρχει και το πρόγραμμα για την πολιτική προστασία.
Πέραν αυτών, υπάρχει το Πράσινο Ταμείο, το Ταμείο Ανάκαμψης όπου υπάρχουν τρέχοντα προγράμματα, αλλά και οι ιδιωτικές επενδύσεις οι οποίες θα συνυπολογιστούν στο πρόγραμμα ανασυγκρότησης. Γιατί αυτά που βλέπετε τώρα άμεσα είναι τα πρώτα πράγματα που πρέπει να κάνει η κυβέρνηση. Τα υπόλοιπα θα συμπεριληφθούν στο πρόγραμμα ανασυγκρότησης.
Σταύρος Μπένος: Τα έργα που πρέπει να γίνουν – Τα 4 Άλφα
-Πόσο εύκολο είναι και τι πρωτοβουλίες θα έπρεπε να ληφθούν ώστε να αποφύγουμε στο μέλλον παρόμοιες καταστάσεις;
Στη ζωή μου αφιέρωσα 45 χρόνια στη διαχείριση κρίσεων, από τους σεισμούς στην Καλαμάτα, που τους διαχειρίστηκα ως δήμαρχος. Βοήθησε η κυβέρνηση και η ΕΟΚ τότε φυσικά, αλλά σε αυτές τις περιπτώσεις ο διαχειριστής είναι ένας! Όταν είναι παραπάνω από ένας, ακόμα και δύο είναι αποτυχία. Στον πόλεμο αποφασίζει ένας. Κρατήστε το αυτό, είναι σημαντικό.
Ο Θεσσαλικός Κάμπος έχει την ατυχία να έχει μόνο μία λεκάνη απορροής, τον Πηνειό και τους παραποτάμους του, οι οποίοι όλοι εκβάλλουν στον Πηνειό. Πλημμύρισαν οι παρόχθιες περιοχές. Και περισσότερο οι κατοικημένες. Και δεν γλίτωσε ούτε η Λάρισα. Από εκεί ξεκινάμε να αναλύουμε την κρίση. Το φαινόμενο αυτό εμφανίζεται κάθε 300 χρόνια σύμφωνα με τους ειδικούς, πολύ μεγάλης κλίμακας. Θα σας πω λοιπόν ένα «παραμυθάκι» με 4 Α, όπου το ένα διαδέχεται το άλλο.
- Πρώτο Α: Η ανάσχεση. Το νερό ρέει ανεμπόδιστο. Για φανταστείτε πολλά μικρά φράγματα, όχι φαραωνικά έργα, από την Πίνδο μέχρι τον Κίσσαβο.
- Δεύτερο Α: Η απόρροια της ανάσχεσης που μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε για μία αειφόρο παραγωγή ενέργειας, μικρά υδροηλεκτρικά εργοστάσια που μπορούν να στηρίξουν όλες τις επιχειρήσεις τις περιοχής. Σύστημα αυτοπαραγωγής και αυτοκατανάλωσης. Όλα αυτά που σας λέω προβλέπονται από τον νόμο.
- Τρίτο Α: Είναι, φυσικά, η άρδευση.
- Τέταρτο Α: Οι αναδιαρθρώσεις καλλιεργειών. Πόσες φορές έχει συζητήσει το πολιτικό σύστημα γι’ αυτό; Έχουμε πει ότι το βαμβάκι πρέπει να αντικατασταθεί, δεν είναι κερδοφόρο και είναι πολύ υδρόφιλο.
Αυτά λοιπόν είναι τα έργα της πρώτης φάσης για την ανακούφιση των ανθρώπων. Το κρίσιμο όμως είναι η ανασυγκρότηση, γιατί ξέρετε μετά από δύο-τρία χρόνια δεν θα είναι το ίδιο ευαισθητοποιημένη η κοινωνία. Πρέπει λοιπόν πολύ σύντομα να προικιστούν οι περιοχές με το σωστό πρόγραμμα ανασυγκρότησης.
Σταύρος Μπένος: Δεν υπάρχει πολιτική πρόληψης στη χώρα μας
-Στο επίπεδο της πρόληψης αλλά και της αντιμετώπισης, πιστεύετε ότι έγιναν λάθη; Και αν ναι, ποια λάθη πιστεύετε ότι ήταν καθοριστικά;
Υπάρχει κάτι μεγαλύτερο από τα λάθη. Στην πατρίδα μας δεν υπάρχει πολιτική πρόληψης. Δεν μιλάμε για λάθη, μιλάμε για πλήρη απουσία της πρόληψης. Παράδειγμα τα δάση. Μιλάμε για πρόληψη στα δάση. Είχα πολύ δυνατή ομάδα στη Βόρεια Εύβοια με πανεπιστημιακούς, αλλά και την Επιτροπή Γκολντάμερ, μια από τις καλύτερες επιτροπές πρόληψης διεθνώς, με την οποία κάναμε μνημόνιο συνεργασίας.
Το πρώτο θέμα στην πρόληψη για τα δάση είναι ο καθαρισμός των δασών. Το πρόγραμμα AntiNero που υπάγεται στο Ταμείο Ανάκαμψης και το ανέφερε ο πρωθυπουργός στη Βουλή, τα 200 εκατομμύρια από αυτό το πρόγραμμα αντιστοιχούν στο 1% των δασών. Για να δώσουμε δηλαδή χρηματοδότηση για τον συμβατικό καθαρισμό των δασών θέλουμε 20 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Δεν υπάρχουν αυτά τα χρήματα.
Πρέπει να σκεφτούμε out of the box, όπως κάναμε στην Εύβοια. Εκεί πήραμε άλλο δρόμο από τον συμβατικό. Με μελέτες και με κατάλληλες συνεργασίες καταλήξαμε στον «Βιώσιμο Καθαρισμό». Είναι συνδυασμός κοινωνικής και κυκλικής οικονομίας. Τι είναι αυτός ο «Βιώσιμος Καθαρισμός»; Νέος νόμος, καινούργιος, για ομάδα νέων ανθρώπων, οι λεγόμενες ΚΟΙΝΣΕΠ, που δραστηριοποιούνται σε ευαίσθητες περιοχές, ιδανικές για την περίπτωση των δασών που δεν χωράει ούτε ο κρατισμός ούτε η απόλυτη ιδιωτική οικονομία. Εκεί λοιπόν φανταστείτε έναν τέτοιο συνεταιρισμό στον οποίο θα παραχωρηθεί ένα μέρος του δάσους για να δραστηριοποιείται, εκμεταλλευόμενος επί της ουσία τα υπολείμματα, τη βιομάζα. Η βιομάζα είναι η μεγαλύτερη πληγή και αιτία των πυρκαγιών, γιατί τη μεταδίδει πολύ γρήγορα. Η βιομάζα που μαζεύεται στο δάσος λόγω του ότι δεν υπάρχει ζωή και φυσική ανακύκλωση στα δάση είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα. Φανταστείτε λοιπόν αυτόν τον συνεταιρισμό που θα έχει αναλάβει τη βιομάζα στο μέρος του δάσους και κατά προτίμηση θα μένουν κιόλας εκεί να φροντίζουν το δάσος τους, όπου θα μετατρέπουν τη βιομάζα σε ενέργεια και να την αγοράζει το σύστημα. Και με βάση μελέτη από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, αυτό το σύστημα είναι βιώσιμο και δεν χρειάζεται κρατικούς πόρους. Έτσι γίνεται και παραγωγή και ανακύκλωση. Κοινωνική και κυκλική οικονομία. Μέσα από αυτό το σύστημα, το δάσος θα ξαναγεμίσει ζωή. Η πρόληψη στα δάση είναι η επάνοδος της ζωής. Όλα τα άλλα -όπως οι αντιπυρικές ζώνες- είναι τίποτα.
Δεν είναι μόνο κρίση απελπισίας, είναι και κρίση ελπίδος. Στην Καλαμάτα κάναμε μετά τους σεισμούς διώροφα από πολυώροφα κτίρια και τα κάναμε βιοκλιματικά.
Φανταστείτε στον Θεσσαλικό Κάμπο να δώσουμε πνοή στον πρωτογενή τομέα με τους τρόπους που είπαμε προηγουμένως, με τα 4 Α, και το δάσος του Έβρου βάσει του μοντέλου της Βόρειας Εύβοιας. Για εμένα αυτές είναι οι λύσεις του μέλλοντος.
Υπάρχει το μοντέλο της Εύβοιας για τα δάση – Χρειαζόμαστε αντίστοιχο για τις πλημμύρες
-Προχωρήσατε την αποκατάσταση της Εύβοιας; Πώς μπορεί να χρησιμεύσει αυτή η εμπειρία σας στη Θεσσαλία;
Είναι όλη μου η ζωή αυτές οι καταστάσεις. Αν επισκεφτείτε το evoia-meta.gr, θα δείτε αναλυτικά όλα τα έργα και την καθημερινή τους πρόοδο, για να είναι ενημερωμένοι και οι πολίτες της Εύβοιας καθημερινά. Μιλάμε για καθημερινή λογοδοσία. Όλα τα έργα με πλήρη ανάλυση το καθένα, από τον δρόμο μέχρι τα πάντα.
Μετά τους σεισμούς στην Καλαμάτα, η χώρα έχει τις καλύτερες επιδόσεις. Γιατί; Γιατί εκεί «χτίστηκε» το πρόγραμμα της Καλαμάτας, το οποίο και βραβεύτηκε από τους αντισεισμικούς οργανισμούς της Ιαπωνίας και των ΗΠΑ. Αυτό λοιπόν το μοντέλο εφαρμόζεται μονίμως.
Πλέον, με την Εύβοια, υπάρχει μοντέλο και για τα δάση, οπότε μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε. Υπάρχει πλέον και πρέπει να εφαρμόζεται. Και για τον κάμπο πρέπει να φτιαχτεί αντίστοιχο μοντέλο, ώστε να εφαρμόζεται παντού.
Κλείνοντας να αναφέρουμε κάτι για την πρόληψη.
Υπάρχει ένας νόμος που υποχρεώνει τους πολίτες να καθαρίζουν τις αυλές. Αν δεν το κάνουν, το κάνει ο δήμος και τους βεβαιώνει το κόστος. Φανταστείτε λοιπόν το πρόγραμμα «Καθολικός Βιώσιμος Καθαρισμός». Το κράτος να καθαρίζει το δάσος, οι Περιφέρειες και οι Δήμοι να επιτηρούν και οι πολίτες να καθαρίζουν τις αυλές τους. Αυτό θα πει πρόληψη. Και δεν θα ρίχνει κανείς τις ευθύνες στον άλλον. Όλοι οι πολίτες της χώρας και όλοι οι θεσμοί να συμμετέχουν.
Όλα τα άλλα είναι για να κουβεντιάζουμε στα πάνελ και να κάνουμε ακτιβισμούς.
