Ψάχνοντας να βρω όνομα για το αρχείο του κειμένου, δίπλα στο Ρηγανάς προστέθηκε αβίαστα η λέξη δύναμη (Riganas Power) και αυτή είναι μάλλον η ουσία αυτού του μικρού αφιερώματος με «τα νέα» του κορυφαίου Καλαματιανού γλύπτη. Απ’ όταν τον πρωτογνώρισα, με τη συνέντευξη που είχαμε κάνει τον περασμένο Απρίλιο, με είχε εντυπωσιάσει η αφοσίωση στην Τέχνη του, με μια αστείρευτη αλληλοτροφοδοτούμενη ενέργεια, και αυτή η αίσθηση ενισχύθηκε κατακόρυφα το καλοκαίρι με το ταξίδι του στις Κυκλάδες.
Ένας άνθρωπος, 80 ετών, παίρνει το αυτοκίνητό του και τα (βαριά) υλικά και εργαλεία του και ξεκινά για τον Πειραιά και από εκεί για τις Κυκλάδες! Το φετινό ταξίδι ξεκίνησε, μάλιστα, με «αναποδιά», καθώς το ήδη φορτωμένο και έτοιμο για αναχώρηση βανάκι παρουσίασε μηχανική βλάβη. Αυτό, όμως, δεν πτόησε τον κ. Χρήστο, ο οποίος έκανε το ταξίδι με άλλο όχημα.
Από τα μέσα του καλοκαιριού και έως τις αρχές του φθινοπώρου, περίπου 1,5 μήνας, πεδίο δράσης του Ρηγανά ήταν και φέτος το Αιγαίο. Στη Νάξο, με ορμητήριο τις Εγγαρές, ο Χρήστος Ρηγανάς, μαζί με φίλους γλύπτες, έχουν δημιουργήσει εδώ και έξι χρόνια μια καλλιτεχνική παρέα και δουλεύουν μαζί, αποτελώντας πόλο έλξης για επισκέψεις και δράσεις. Ένα μικρό ημιτελές γλυπτό σε κόκκινο μάρμαρο και δύο νέα έργα που προετοιμάστηκαν σε φελιζόλ και γύψο και σχηματίστηκαν στο καλούπι με κερί δόθηκαν σε χυτήριο στην Αθήνα για να κατασκευαστούν από μέταλλο. Αυτή ήταν η φετινή «σοδειά» από τη Νάξο.
Με τη γειτονική Πάρο ο Χρήστος Ρηγανάς έχει δεσμούς από το 2011 και το συμπόσιο που είχε γίνει τότε εκεί, ενώ εδώ και μια δεκαετία συνεργάζεται κάθε καλοκαίρι με το Σύλλογο Φίλων Νίκου Περαντινού (σ.σ. του μεγάλου κλασικιστή Παριανού γλύπτη), παραδίδοντας σεμινάρια γλυπτικής μαρμάρου και διδάσκοντας φοιτητές της Σχολής Καλών Τεχνών. Φέτος μπήκαν τα θεμέλια ώστε ο αεικίνητος Καλαματιανός γλύπτης να αφήσει ένα πιο μόνιμο και ανοικτό αποτύπωμα εκεί, με το Μνημείο των Παριανών Λατόμων. Ήδη έχουν δημιουργηθεί τα επιμέρους έργα και η μακέτα και το καλοκαίρι του 2024 θα γίνει η εγκατάσταση στην περιοχή Λεύκες. Το μνημείο θα περιλαμβάνει περίπου 11-12 ορθογώνιους μαρμάρινους όγκους και θα αναπαριστά συμβολικά μια πλατεία λατομείου, όπου γίνεται η αγοραπωλησία των μαρμάρων. Τα μάρμαρα είναι σμιλεμένα με πικούνι, σφυρί με κοφτερές άκρες, που ήταν το εργαλείο με το οποίο οι παλιοί μάστορες έκαναν την εξόρυξη των ορθογωνισμένων μαρμάρινων όγκων, αφήνοντας ένα ιδιαίτερο αποτύπωμα, κι αυτό δίνει το στίγμα της εποχής και αποτελεί φόρος τιμής προς τους φημισμένους λατόμους της Πάρου και την τέχνη τους.
Στην προσπάθεια αυτή υπήρχαν σημαντικά γραφειοκρατικά και άλλα εμπόδια, όμως στηρίχθηκε καταλυτικά και από πολλούς, οι οποίοι συνειδητοποιούν τη σημασία του μνημείου, όπως είναι ο Γερμανός ιδιοκτήτης των λατομείων Διονύσου στην Πεντέλη, κ. Αλτ, ο οποίος
προσφέρει τα μάρμαρα και το λατομείο των αφών Ρήγα στην Πάρο που ανέλαβε τη μεταφορά και τη φύλαξη των μαρμάρινων όγκων. Και φυσικά, ο Χρήστος Ρηγανάς φιλοτέχνησε και θα «στήσει» το μνημείο αφιλοκερδώς.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Παριανοί μαρμαροτεχνίτες που κουβαλούν μια αρχαία παράδοση, στήριξαν την οικονομία του τόπου τους και ήταν αυτοί που διέδωσαν την τέχνη της εξόρυξης του μαρμάρου σε όλη την Ελλάδα. Ο κ. Ρηγανάς εξηγεί ότι πολλά παιδιά από την Πάρο σε ηλικία 12-13 ετών στέλνονταν στην Πεντέλη, συχνά μόνο με τη συνοδεία του ταχυδρόμου, ως βοηθοί και μαθητευόμενοι δίπλα σε συμπατριώτες τους. Έτσι, στα τέλη της δεκαετίας του ’70 που έκλεισαν τα λατομεία στην Πεντέλη, το 80% των μαστόρων ήταν Παριανοί, που στη συνέχεια διασκορπίστηκαν σε όλη την Ελλάδα προσφέροντας και διαδίδοντας την τέχνη τους.
Η «σεζόν» στις Κυκλάδες δεν έληξε φέτος με ομαλό τρόπο για τον Χρήστο Ρηγανά, ο οποίος είχε ένα ατύχημα που του στοίχισε έναν επίμονο τραυματισμό στο χέρι. Μαζί με μια λεπτή, αρκετά σοβαρή επέμβαση και προσβολή από κορωνοϊό, ταλαιπώρησαν το προηγούμενο διάστημα και καταπόνησαν τον Καλαματιανό γλύπτη για αρκετό καιρό. Όμως, ο ίδιος βγήκε αλώβητος και ακατάβλητος, αδημονώντας για την επιστροφή στο εργαστήρι του και αξιοποιώντας πνευματικά και καλλιτεχνικά το περισσότερο διάστημα της ανάρρωσης με μελέτη παλιών και «γέννηση» νέων σχεδίων, αλλά και με τη συγγραφή ποιημάτων, που είναι η άλλη αγαπημένη του απασχόληση.
Πλέον ο κυρ-Χρήστος έχει επιστρέψει πλήρως «μάχιμος», με το ίδιο πάντα εφηβικό κέφι για δουλειά και δημιουργία, που σε κάνει να τον θαυμάζεις και να θέλεις να τον μιμηθείς.
Ένα δικό του έργο ήταν και φέτος το βραβείο που δόθηκε στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Πελοποννήσου, προσφέρει (προ)σχέδια και εικόνες με έργα του για διάφορα έντυπα και περιοδικά, δίνει συνεντεύξεις (η πιο πρόσφατη για το περιοδικό Νέα Ευθύνη), πριν από λίγες μέρες ανέβηκε στην Αθήνα για να δώσει για χύτευση ένα ακόμη έργο του, ξεναγώντας φίλους και επισκέπτες στα διάφορα στάδια προετοιμασίας από το σχέδιο έως το γέμισμα και την επάλειψη με κερί…
Αυτό που απασχολεί διακαώς τον Χρήστο Ρηγανά και δουλεύει ασταμάτητα είναι η αναδρομική έκθεση που θα παρουσιάσει σε ένα χρόνο στην Καλαμάτα. Για τον ίδιο είναι μια μεγάλη ανάγκη καλλιτεχνικής έκφρασης, για εμάς τους υπόλοιπους θα έρθει να υπενθυμίσει τη σπουδαιότητα του κορυφαίου γλύπτη, ο οποίος έχει ήδη βάλει με έντονο τρόπο τη σφραγίδα του στην Καλαμάτα, με πέντε επιβλητικά γλυπτά του, ενώ –ίσως δεν είναι και τόσο γνωστό- δικό του έργο είναι και το λογότυπο του ΔΗΠΕΘΕΚ.
Αυτός ο άνθρωπος είναι ένα «κεφάλαιο» που δεν έχει «αξιοποιηθεί» αρκετά, ούτε από την πόλη του αλλά ούτε και από τους νέους συναδέλφους του, που ίσως δεν υποπτεύονται τη διάθεσή του να προσφέρει και να διδάξει, όχι με το ύφος του καθ’ έδρας καθηγητή, αλλά σε ρόλο στοργικού πατέρα που μοιράζεται τα μυστικά της τέχνης και της ζωής.
Το 2024 θα είναι και η χρονιά των «στρογγυλών» γενεθλίων του Χρήστου Ρηγανά, καθώς στις 2 Μαρτίου θα κλείσει τα 80, κι εκτός από τη μεγάλη (φθινοπωρινή) του έκθεση, δίνεται μια καλή αφορμή να γίνει πράξη η αποδοχή της δωρεάς του πολύτιμου έργου του από το Δήμο Καλαμάτας -με την επιλογή και του καταλληλότερου χώρου, που δεν μπορεί να είναι μια σκοτεινή αίθουσα, αλλά χρειάζεται να παρουσιάζει τα μεγαλύτερα γλυπτά άμεσα στο φως και στα μάτια του κόσμου…
Της Χριστίνας Ελευθεράκη
