Ο Ρόμπερτ Ζερβός ήρθε στο προσκήνιο αυτό τον καιρό, με αφορμή την έκδοση του λευκώματος «Φυλακισμένες Σκέψεις», ενώ παράλληλα ετοιμάζει άλλα δύο φωτογραφικά πρότζεκτ, το ένα πρωτότυπο και πολυεπίπεδο, με αντιρατσιστικό άξονα, και το άλλο με αναφορές στις ανισότητες και την παραβατικότητα.
Οι «Φυλακισμένες Σκέψεις» είναι μια συλλογή που αποτελείται από 100 πορτραίτα, τα οποία δημιουργήθηκαν μετά από δουλειά δύο χρόνων, με «μοντέλα» εθελοντές που δεν πάσχουν, αλλά σκηνοθετημένα αποδεικνύουν ότι «είμαστε πάρα πολύ κοντά όλοι μας στην ψυχική νόσο και την κατάθλιψη».
Αλλά, ποιες είναι οι «Φυλακισμένες Σκέψεις»; Ο Ρόμπερτ Ζερβός εξηγεί: «Είναι αυτές που όλοι έχουμε μέσα μας, οι οποίες έρχονται το βράδυ στο μυαλό μας, δεν τις εξωτερικεύουμε ποτέ, δεν τις λέμε σε κανέναν, γνωστό ή φίλο, γιατί δεν θέλουμε να χαρακτηριστούμε αρνητικοί, από φόβο να μη μας κάνουν στην άκρη. Και τελικά τι έχουμε κάνει στις ζωές μας; Δημιουργήσαμε κάποια προφίλ στα κοινωνικά δίκτυα και φαινόμαστε όλοι χαμογελαστοί κι ότι περνάμε καλά. Κι αντί να αντιληφθούμε ότι φτιάξαμε έναν ψεύτικο εαυτό, ένα προσωπείο, το φορέσαμε και κυκλοφορούμε έτσι κι έξω στον κόσμο. Μπορεί να έχουμε τεράστια προβλήματα, αλλά φοράμε ένα χαμόγελο, αυτή τη μάσκα του διαδικτύου, για να μη μας χαρακτηρίσουν άσχημα. Είναι τεράστιο το πρόβλημα της κοινωνίας μας αυτή τη στιγμή. Όλο αυτό λοιπόν το πόνημα είναι μια κραυγή, αν θέλετε, απελπισίας.
Πρέπει να αφήσουμε τα φέισμπουκ, όπου πραγματικότητα δεν υπάρχει και να επιστρέψουμε στην ανθρωπιά. Ο συναγωνισμός, η συνεργασία, η στήριξη, η ενσυναίσθση, η παρέα, η αγάπη μεταξύ μας, να αγαπάμε ο ένας τον άλλο, να μην τον κρίνουμε, γιατί αύριο – μεθαύριο μπορεί να είμαστε εμείς στη θέση του…
Από την παρουσίαση του λευκώματος: “Φυλακισμένες σκέψεις”, διαβάζουμε ακόμη «για ένα οπτικό ταξίδι που ξεπερνά την επιφάνεια, εμβαθύνοντας στα ανθρώπινα συναισθήματα και τους άρρητους αγώνες που μας δένουν όλους. Οι “Φυλακισμένες Σκέψεις”, είναι ένα συγκινητικό και υποβλητικό λεύκωμα που αποκαλύπτει μια ωμή και αφιλτράριστη εξερεύνηση των σιωπηλών μαχών που διεξάγονται στο μυαλό των ατόμων που παλεύουν με τη σύγχρονη «ασθένεια» της κατάθλιψης, του φόβου, της αβεβαιότητας, της μελαγχολίας, της απόγνωσης και του θυμού.
Σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από την επιδίωξη του κέρδους και της επιτυχίας, όπου οι κοινωνικές αξίες συχνά επισκιάζονται από το χρηματικό κέρδος, οι «Φυλακισμένες Σκέψεις» χρησιμεύουν ως ισχυρή υπενθύμιση της κοινής ανθρώπινης εμπειρίας. Μέσα από δυνατές και συναισθηματικά φορτισμένες φωτογραφίες, το έργο εκθέτει τις ρωγμές στην πρόσοψη μιας κοινωνίας που δίνει έμφαση στη θετική σκέψη με τίμημα την αυθεντική σύνδεση.
Οι σελίδες αυτού του λευκώματος μαρτυρούν την εκπληκτική αύξηση των προκλήσεων ψυχικής υγείας, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων, και αμφισβητούν το αφήγημα που απορρίπτει τους αγώνες ως απλή αρνητικότητα. Το έργο αποτυπώνει επιδέξια την ουσία ενός κόσμου, όπου η πίεση για συμμόρφωση με μη ρεαλιστικά πρότυπα απομονώνει τα άτομα, ωθώντας τα σε μια σιωπηλή μάχη ενάντια στο μυαλό τους.
Οι «Φυλακισμένες Σκέψεις» ενθαρρύνουν την απομάκρυνση από τις κυρίαρχες τάσεις που στιγματίζουν όλους όσοι αναζητούν παρηγοριά στην ευαλωτότητα. Μέσα από δυναμικές εικόνες και μια αφήγηση που προκαλεί σκέψη, ο δημιουργός ζητά μια επιστροφή στην ανθρωπιά, προτρέποντας τους αναγνώστες να επεκτείνουν την ενσυναίσθηση και την υποστήριξη, ανεξάρτητα από το αν κάποιος τηρεί το δόγμα της «θετικής σκέψης».
Καθώς γυρίζετε τις σελίδες, να είστε προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσετε τις δικές σας σκέψεις στις συναρπαστικές εικόνες που αντικατοπτρίζουν τον πόνο, τη θλίψη, τον θυμό και το στοιχειωμένο φάσμα των «ψυχικών διαταραχών». Ενώ υποστηρίζει την επαγγελματική βοήθεια ως πρωταρχική λύση, το έργο υπογραμμίζει τη σημασία της ανθρώπινης σύνδεσης και την ανάγκη να είμαστε παρόντες στις ζωές όσων αγαπάμε.
Οι «Φυλακισμένες Σκέψεις» καλούν τον κόσμο να αναγνωρίσει την καθολικότητα των αγώνων και μας προκαλεί να αγκαλιάσουμε τη συμπόνια έναντι της κριτικής. Αυτό το έργο αποτελεί απόδειξη της πεποίθησης ότι, σε έναν κόσμο που λαχταρά για γνήσια σύνδεση, ο καθένας από εμάς αξίζει την κατανόηση, την υποστήριξη και τη δύναμη να απελευθερωθεί από τα όρια των δικών μας φυλακισμένων σκέψεων.
Το λεύκωμα είναι έγχρωμο, έντυπο, 120 σελίδες, διαστάσεων 24 Χ 36 εκ. σε ματ χαρτί 150 γρ.».
Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να βρουν το λεύκωμα και όλη τη δουλειά του κ. Ζερβού ή να επικοινωνήσουν μαζί του στο www.robertzervos.com.
Ο Ρόμπερτ Αλέξανδρος Ζερβός (δεν μπορεί παρά να) φέρει μέσα του (αλλά όχι στις πλάτες του, όπως διαβεβαιώνει) το «βάρος» της οικογενειακής και καλλιτεχνικής παράδοσης του προπάππου του Αντώνη, ιδρυτή της ελληνικής κινηματογραφικής εταιρείας «Ανζερβός», η οποία λειτούργησε μεταπολεμικά για μια 20ετία περίπου (από 1947 έως το 1969) «και παρήγαγε 47 ποιοτικές ταινίες, πολλές από τις οποίες διακρίθηκαν στο εξωτερικό», ανάμεσα σε αυτές η «Κάλπικη Λίρα», «Καλώς ήρθε το δολάριο» κ.λπ., και συνεργασίες με μεγάλα ονόματα του ελληνικού κινηματογράφου και της τηλεόρασης όπως η Βουγιουκλάκη ή ο Βέγγος. Τέταρτη γενιά φωτογράφος – σκηνοθέτης ο Ρόμπερτ Ζερβός ανακάλυψε στα 16 του χρόνια… δια της τεθλασμένης τη δική του αγάπη για τη φωτογραφία. Όπως θυμάται δεν την αγάπησε ως εργάτης-βοηθός στις αποστολές του πατέρα του, ο οποίος φωτογράφιζε μνημεία σε διάφορα μέρη της χώρας, αλλά στα του 16 χρόνια όταν βρέθηκε με έναν φίλο του σε έναν σκοτεινό θάλαμο. «Μπήκαμε μέσα και τυπώσαμε φωτογραφίες κι όταν είδα τη φωτογραφία να τυπώνεται και μύρισα τα χημικά, ερωτεύτηκα και είπα εγώ θα γίνω φωτογράφος! Τελείωσε! Δεν μπορώ να σκεφτώ τον εαυτό μου να κάνει κάτι άλλο!».
Παρ’ ότι δεν βρήκε καμία στήριξη γι’ αυτό που επέλεξε από την οικογένειά του, η οποία, αντίθετα, τον απέτρεψε, ο ίδιος χάραξε με αποφασιστικότητα τη δική του γραμμή. Μετά τις σπουδές σκηνοθεσίας στη σχολή Σταυράκη στην Αθήνα, σπούδασε διοίκηση επιχειρήσεων, φωτογραφία και επικοινωνία στο Λονδίνο. Πλέον στα 61 του χρόνια μετράει μια πολύ πλούσια και δραστήρια διαδρομή 40 χρόνων στην επαγγελματική, κυρίως εμπορική φωτογραφία, αφού στην Ελλάδα ήταν (είναι) ο μόνος τρόπος για να βγάλει τα προς το ζην. Σημείο αναφοράς ως «στίγμα» της (καλλιτεχνικής) δουλειάς του 32χρονου τότε Ρόμπερτ Ζερβού αποτελεί το 6σέλιδο αφιέρωμα του περιοδικού «Φωτογράφος» το 1995, (παράλληλα με εκείνο στον εμβληματικό Κλεισθένη Δασκαλάκο) με εικόνες που είχε τραβήξει από την καθημερινότητα και συνοδεύονταν από στίχους του Σεφέρη και του Καβάφη (ή καλύτερα το ανάποδο).
Αν και έχει διπλή υπηκοότητα, όπως και τα τρία αδέλφια του, καθώς ο πατέρας του, Αντώνης, γεννήθηκε στην Αγγλία, το Ρόμπερτ δεν προέρχεται από αυτή την ιδιότητα. Είναι το όνομα του θείου (αδελφού του πατέρα του) και νονού του, ο οποίος βαφτίστηκε έτσι προς τιμήν του Βρετανού στρατιώτη που έσωσε τον παππού Γιώργο και τη γιαγιά Σοφία κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Με ρίζες καταγωγής από τη Μεσσηνία από τη μητέρα του Ξάνθια (το γένος Δραγώνα), ο Ρόμπερτ αποφάσισε το 2008 να αφήσει την πρωτεύουσα για να εγκατασταθεί μόνιμα στην Καλαμάτα, όπου χρειάστηκε να προσαρμοστεί επαγγελματικά στα τοπικά δεδομένα.
Η φωτογραφία όμως είναι πάνω απ’ όλα καλλιτεχνική ανάγκη για τον Ρόμπερτ Ζερβό και αυτό έχει κατά νου στα διάφορα εργαστήρια όπου διδάσκει. Ειδικά από τη στιγμή που οικογενειακά και άλλα βάρη έχουν ελαφρύνει, νοιώθει την ωριμότητα και την ελευθερία να κάνει επιτέλους αυτό που αγάπησε: «Εγώ ξεκίνησα τη φωτογραφία ως τρόπο έκφρασης. Ήθελα να εκφράζομαι μέσα από αυτό και είναι καιρός πια να ολοκληρώσω κάποιες σκέψεις που με βασανίζουν από πιο μικρό», λέει χαρακτηριστικά. Κι αυτό που κυρίως τον «κυνηγάει» πάντα, όπως μπορεί να δει κάποιος μέσα από τις φωτογραφίες του, είναι «μια ανησυχία για την αδικία. Από πιτσιρικάς όταν ήμουν, από τότε που πρωτοέπιασα φωτογραφική μηχανή, κάτι με τράβαγε και φωτογράφιζα αδικίες, ανθρώπους πεταμένους στο δρόμο μαζί με τα σκουπίδια…» εκμυστηρεύεται και τοποθετείται, λέγοντας:
«Από τη στιγμή που θα αποφασίσεις να ασχοληθείς, ακόμη και ως ερασιτέχνης με ένα μέσο, όπως η φωτογραφία, έχεις και την ευθύνη ουσιαστικά είτε να εξαίρεις, είτε να καταδικάσεις κάτι που γίνεται στην κοινωνία, γιατί έχεις μια δύναμη στα χέρια σου. Η εικόνα – τηλεόραση, περιοδικό, εφημερίδα- είναι ενδεχομένως το δυνατότερο μέσο. Για μένα ο καλλιτέχνης είναι αυτός που στηρίζει, που κρατάει την κοινωνία σε ένα πλαίσιο, που φωνάζει για τα κακώς κείμενα, ουσιαστικά συνομιλεί με την κοινωνία. Από τον καλλιτέχνη η κοινωνία περιμένει κάποιες κατευθύνσεις. Δεν ζωγραφίζει ή φτιάχνει κάποιος ένα γλυπτό απλώς, αλλά κάθε καλλιτεχνική δράση που βγάζεις προς τα έξω, πέρα του να είναι μια όμορφη εικόνα, και μέσα στους κανόνες πλαισίωσης, πρέπει να περνάει κι ένα μήνυμα».
- Στην ερώτηση για το αν εμπεριέχει λύτρωση όλη αυτή η προσπάθεια, ο Ρόμπερτ Ζερβός απαντά:
«Λέω στα μαθήματά μου «αν το κάνετε επάγγελμα, η φωτογραφία ως τέχνη, δε θα σε προδώσει ποτέ, μπορεί να σε προδώσουν οι πελάτες, αλλά δε φταίει η τέχνη σου γι’ αυτό”. Έτσι κι εγώ, μπορεί στο επαγγελματικό κομμάτι να έζησα τα πάνω και τα κάτω μου, ως τέχνη, ως τρόπος έκφρασης, όχι απλώς δε με πρόδωσε, αλλά είναι αυτό που με στήριξε στις πιο δύσκολες στιγμές μου. Για παράδειγμα, στις οικονομικές δυσκολίες είχα τη φωτογραφία για να βγω να ξεσπάσω, να φωνάξω, να κραυγάσω μέσω των εικόνων μου για την αδικία που βιώνει ο κόσμος μας γενικά, που βιώνουμε εμείς οι απλοί άνθρωποι, που δεν εκμεταλλευθήκαμε κανέναν για να φτάσουμε κάπου, αλλά προσπαθήσαμε με την αξία μας.
Όλο αυτό το εξέφρασα μέσω των εικόνων μου και αυτό είναι που με κράτησε λογικό. Φανταζόμουν τον εαυτό μου και έλεγα, «ναι, αλλά αύριο θα ξυπνήσεις και θα πας στο στούντιο, δε χρειάζεται να πας να δουλέψεις για κάποιον άλλο ή να κάνεις κάποια δουλειά που μισείς». Πηγαίνω στο στούντιο και ξεχνιέμαι, μπορεί να έχουν περάσει 12 ώρες και να μην έχω αντιληφθεί καν τι ώρα πήγε, γιατί είναι κάτι που χαίρομαι. Κι αυτό έλεγα και στα παιδιά μου: να γίνετε ευτυχισμένοι, διαλέξετε ένα επάγγελμα που να πηγαίνετε με χαρά να το κάνετε».
- Για τον Ρόμπερτ Ζερβό η έμπνευση είναι καθαρά εσωτερικής προέλευσης και έρχεται μέσα από τα συναισθήματα:
«Λέω στους μαθητές μου: «Mη βγαίνετε έξω και φωτογραφίζετε, μέχρι να πετύχετε μια καλή εικόνα ή μετά να ψάχνετε στο κομπιούτερ ποια είναι ωραία. Μπορεί να είναι βάσει κανόνων, αλλά στην πραγματικότητα να μην είναι ωραία. Περιμένετε να φωτογραφίσετε αυτό που θα σας αφήσει άναυδους και θα νοιώσετε ότι είναι αυτό που θέλετε να αποτυπώσετε”.
Εγώ έτσι φωτογραφίζω, όταν συνδυάζονται αυτό που κοιτάζω, αυτό που φωτογραφίζω και αυτό που νοιώθω. Και είναι το συναίσθημα που με οδηγεί πάντα στη δημιουργία της εικόνας. Πολλές φορές μάλιστα όταν έχω στο μυαλό και δε βρω την εικόνα εκεί έξω, μπορεί να τη δημιουργήσω, όπως συμβαίνει με τους χρωματιστούς καπνούς».
- Ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής του Ρόμπερτ Ζερβού είναι η διδασκαλία της φωτογραφίας, τα τελευταία χρόνια στο Καλλιτεχνικό Στέκι, παλιότερα στη Φωτογραφική Λέσχη Καλαμάτας και αλλού:
«Δεν το κάνω για να βγάλω χρήματα, είναι για να βοηθήσω τον κόσμο να μάθει. Μου δίνει μια χαρά και υπερηφάνεια όταν βλέπω ανθρώπους που ήταν μαθητές μου να προχωράνε καλά», εξηγεί ο ίδιος και με την ίδια προθυμία μοιράστηκε κάποιες από τις “κατευθύνσεις” που δίνει στα σεμινάριά του:
«Πρώτον, επειδή πήρατε μια καλή φωτογραφική μηχανή, δε σημαίνει ότι γίνατε φωτογράφοι. Έχετε ένα εργαλείο στα χέρια σας, όπως ακριβώς έχει ένα πινέλο ο ζωγράφος, δεν θα σε κάνει το πινέλο ζωγράφο. Είναι μέσα στην ψυχή και στο μυαλό του καθενός το τι θα βγάλει, γιατί πραγματικά αυτό που βγάζουμε είναι πόσα ερεθίσματα έχουμε, ποια είναι η παιδεία μας, ποια είναι η αισθητική μας.
Το δεύτερο είναι να μάθουμε όλους τους κανόνες πλαισίωσης, γιατί πρέπει μια φωτογραφία, όπως συμβαίνει με όλα, να ακολουθεί κάποιους κανόνες. Αλλά τους μαθαίνουμε αυτούς τους κανόνες για να ξέρουμε πώς να τους σπάσουμε. Γιατί άμα σπάσουμε τον κανόνα χωρίς να τον ξέρουμε, φαίνεται ότι είναι αβλεψία δική μας, έλλειψη γνώσης, ενώ αν τον ξέρω τον κανόνα και τον σπάσω, θα τον σπάσω επειδή θέλω κάτι άλλο να πω. Επίσης, οι νέοι φωτογράφοι χρειάζεται να μάθουν πάρα πολύ καλά τη φωτογραφική τους μηχανή, ώστε να γίνει όπως με έναν στυλό, με τον οποίο γράφω χωρίς να σκέφτομαι, έτσι πρέπει να λειτουργεί και η φωτογραφική μηχανή. Μάλιστα λέω πολλές φορές στους μαθητές μου “καθίστε στο σκοτάδι και δουλέψτε με τη μηχανή, για να ξέρετε που βρίσκεται το κάθε τι. Να μην αφήσετε το τεχνικό κομμάτι να σας σταματήσει από το να αποτυπώσετε τη στιγμή που θέλετε, με κίνδυνο να τη χάσετε”. Και βέβαια, τους λέω να απεικονίζουν πάντα τα συναισθήματά τους, να φωτογραφίζουν μόνο ό,τι τους δημιουργεί “κάτι” και να μη βγαίνουν να φωτογραφίζουν σαν τους …Γιαπωνέζους, ασταμάτητα. Εντάξει, αν βγάλω ….χιλιάδες φωτογραφίες, κάποια θα βγει πετυχημένη, αλλά αυτό δεν είναι φωτογραφική τέχνη. Το βασικό μου ζητούμενο είναι πάντα να εκφραστούν»…
Η φωτογραφική ομάδα Zero
Η καλλιτεχνική έκφραση, αλλά επίσης οι δημοκρατικές διαδικασίες και η κοινωνικές ανησυχίες είναι στο επίκεντρο της φωτογραφικής ομάδας Zero, που δημιούργησε ο Ρόμπερτ Ζερβός το 2021, αρχικά με μαθητές του. Πλέον όμως ο χαρακτήρας του γκρουπ έχει γίνει πιο ανοικτός, ξεπερνάει τα 25 μέλη και τον περασμένο Νοέμβριο είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει στο Πνευματικό Κέντρο την πρώτη του έκθεση, με τίτλο «Σκιές και αντανακλάσεις». Η «Ενσυναίσθηση» είναι το θέμα πάνω στο οποίο δουλεύουν για τη δεύτερη έκθεση οι φωτογράφοι της ομάδας “Zero” και το οποίο επιλέχθηκε κατόπιν ψηφοφορίας! Η ομάδα δεν απευθύνεται σε αρχαρίους, καθώς ο σκοπός είναι η εκθεσιακή φωτογραφία και η επιλογή των μελών γίνεται μέσα από αξιολόγηση της πρότερης δουλειάς τους.
Περισσότερες πληροφορίες και επικοινωνία στο:
https://www.facebook.com/zerophototeam.
Της Χριστίνας Ελευθεράκη
