Τέτοιες μέρες ήταν, θυμάμαι, που έφερνε ο κυρ- Μιχάλης, ο πατέρας μου, κάτι καλάμια που μάζευε από το ρέμα που ήταν κοντά στο σπίτι μας.
Ξεχώριζε τα τρία πιο γερά και με ένα σπάγκο τα έδενε όλα μαζί στη μέση και τα άνοιγε, σχηματίζοντας κάτι σαν αστέρι (έτσι φάνταζε στα μάτια μου τότε). Μετά έδενε με το σπάγκο τις άκρες μεταξύ τους και ως δια μαγείας το αστέρι γινόταν ένα πεντάγωνο.
Θυμάμαι έστρωνε κάτω κάτι πολύχρωμα χαρτιά, κάποιες φορές ήταν και εφημερίδα, ακουμπούσε πάνω τους τα καλάμια και έκοβε γύρω γύρω το χαρτί, αφήνοντας ένα περιθώριο δύο πόντων. Το περιθώριο αυτό το δίπλωνε γύρω από το σχοινί του «πεντάγωνου» που είχε δημιουργήσει με τα καλάμια και μετά το κολλούσε με τη γνωστή αλευρόκολλα εκείνης της εποχής (αλεύρι, νερό, ανακάτεμα).
Ο χαρταετός έτοιμος, όμορφος, δημιουργικός, θα πετούσε όμως;
Την απάντηση στο ερώτημα έδινε πάντα ο κυρ Μιχάλης.
-Τέλειο ζύγι, σωστή ουρά, μεγάλη καλούμπα, αεράκι ελαφρύ και πάμε να φτάσουμε το θεό, έλεγε.
Θυμάμαι πόσο χαρούμενο και υπερήφανο με έκανε αυτό το πέταμα του χαρταετού μας και γινόμουν ακόμα πιο χαρούμενος όταν ο κυρ-Μιχάλης μού ζητούσε να κρατώ την καλούμπα.
Μου έλεγε: «Γράψε σε ένα χαρτί κάτι, να στείλουμε γράμμα στο θεό». Έγραφα, το έπαιρνε, έκανε μια τρύπα στο κέντρο και το περνούσε στο τεντωμένο σχοινί κι αυτό πήγαινε, ανέβαινε, χανόταν από τα μάτια μας.
Ακόμα έχω την απορία αν το διάβασε κάποιος θεός. Γι’ αυτό που είμαι σίγουρος, όμως, είναι ότι έπειτα από χρόνια, όταν πέταξα το δικό μου χαρταετό, έχοντας το δικό μου γιο δίπλα μου, το μικρό Μιχάλη, το γράμμα που έστειλα το διάβασε ο κυρ-Μιχάλης.
Αυτή είναι η μικρή μου ιστορία για το χαρταετό. Κατά τα άλλα και λόγω του επαγγέλματος, πρέπει να αναφερθώ λίγο στο έθιμο, και στο συμβολισμό του χαρταετού γενικώς, δανειζόμενος κείμενα από το διαδίκτυο.
Ο συμβολισμός του εθίμου στην Αρχαία Κίνα ήταν η επικοινωνία του ανθρώπου με το Θεό. Μάλιστα, οι άνθρωποι πίστευαν τότε ότι όσο πιο ψηλά πετάξει ο χαρταετός, τόσο πιο πιθανό ήταν ο Θεός να δει τις ευχές τους που κρέμονταν πάνω του και να τις πραγματοποιήσει!
Ο συμβολισμός του πετάγματος του χαρταετού στην ελληνική χριστιανική παράδοση είναι αρκετά συναφής, καθώς συμβολίζει το πέταγμα της ανθρώπινης ψυχής προς το Θείο.
Με άλλα λόγια, θέλει να πει ότι ο προορισμός του πνεύματος του ανθρώπου είναι στον ουρανό, δίπλα στο δημιουργό του. Το γεγονός δε, ότι το έθιμο γίνεται κάθε χρόνο την Καθαρά Δευτέρα κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι, καθώς πραγματοποιείται την πρώτη μέρα της Σαρακοστής, οπότε οι χριστιανοί ξεκινούν τη σωματική και πνευματική τους κάθαρση μέσω της νηστείας της Μεγάλης Σαρακοστής.
Πάντως, πέραν της θρησκευτικής του διάστασης, ο χαρταετός στο παρελθόν είχε κι άλλες χρήσεις, μιας και χρησιμοποιούνταν για μετεωρολογικές προβλέψεις, για στρατιωτική κατασκοπεία, ακόμη και για μεταφορά αντικειμένων σε δυσπρόσιτες περιοχές, ενώ ο Αμερικανός εφευρέτης Βενιαμίν Φραγκλίνος ανακάλυψε το αλεξικέραυνο χάρις σε πειράματα που έκανε με έναν χαρταετό και ένα κλειδί.
Καλή Σαρακοστή, μιλάμε πάλι…
Του Κώστα Δεληγιάννη
