Ο σπουδαίος Κύπριος σκηνοθέτης, ηθοποιός και ιδιαίτερα αγαπητός δάσκαλος του θεάτρου, Νίκος Χαραλάμπους, ο οποίος έφυγε πριν από λίγες μέρες από τη ζωή σε ηλικία 83 ετών (γεν. 1/6/1941), θα ήταν καλό να έχει τιμηθεί από την Καλαμάτα όσο ήταν εν ζωή και αναλόγως για όσα έδωσε στο θέατρο της πόλης μας ως πρώτος και ιδανικός καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕΚ.
Δυστυχώς, από το Δήμο και τους επίσημους τοπικούς φορείς δεν έγινε κανένας «αποχαιρετισμός», καμία μνεία, ούτε για την απώλεια. Έγινε μόνο μια ανάρτηση του νυν καλλιτεχνικού διευθυντή του Δημοτικού μας Θεάτρου, σκηνοθέτη Γιάννη Μαργαρίτη, στο facebook, η οποία «πέρασε» και στη σελίδα του ΔΗΠΕΘΕΚ.
Σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον κ. Μαργαρίτη, ο ίδιος μας είπε ότι δεν έγινε κάτι παραπάνω από το φορέα που εκπροσωπεί λόγω της απουσίας του στο εξωτερικό και αυτή η παράλειψη θα αποκατασταθεί όταν επιστρέψει την ερχόμενη εβδομάδα.
Σπουδαίοι καλλιτέχνες και άνθρωποι του θεάτρου, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο, εκφράζουν τα συναισθήματα της μεγάλης απώλειας, υποκλίνονται στο ταλέντο, την προσφορά και την προσωπικότητα του Νίκου Χαραλάμπους, δίνοντας την τάξη μεγέθους του ανθρώπου που είχε διεθνή ακτινοβολία και υπογραμμίζοντας έτσι αυτή την «τσιγκουνιά» ή τη σκόνη της λήθης που έπεσε στον τοπικό μας μικρόκοσμο.
Δεν ήταν, όμως, δυνατόν να ξεχαστεί ολοκληρωτικά, καθώς το αποτύπωμα που άφησε είναι ανεξίτηλο, στιγματίζοντας όσους ανθρώπους είχε καλλιτεχνική συνεργασία ή προσωπική γνωριμία. Πάνω απ’ όλα ο Νίκος Χαραλάμπους ήταν εκείνος που έβαλε τόσο ψηλά τον πήχη στο τι εννοούμε ποιοτική δουλειά στο θέατρο. Ο σκηνοθέτης Κώστας Χαλκιάς, ο οποίος ήταν τη δεκαετία του 1980 στην καλλιτεχνική επιτροπή που επέλεγε έργα, λέει χαρακτηριστικά για τον Χαραλάμπους: «Είχε πολύ μεγάλο πάθος και το μυστικό είναι ότι ήμασταν όλοι εδώ και είχαμε μια εξαιρετική όσμωση. Τότε καλλιεργήθηκε θεατρικά το κοινό της Καλαμάτας και μετά δεν υπήρχε θέατρο, γι’ αυτό και δημιουργήθηκαν οι ερασιτεχνικές ομάδες».
Όπως μεταφέρει ο ίδιος, στα 2,5 χρόνια (1983-1986) το ΔΗΠΕΘΕΚ είχε ανεβάσει 16 παραγωγές, με πολύ σημαντικά έργα, τα οποία περιόδευσαν με μεγάλη επιτυχία και σε άλλες περιοχές. Είχαν τέτοια εμβέλεια αυτές οι παραγωγές που ήρθε και ο Βόγλης και έμεινε μαζί μας για 1,5-2 χρόνια, προσθέτει ο κ. Χαλκιάς απαριθμώντας κάποιες από αυτές: «Μπαμπάς ο πόλεμος» του Ιάκωβου Καμπανέλη, «Άτταλος ο Γ’» του Κώστα Βάρναλη, «Ο θείος Βάνιας» του Άντον Τσέχωφ, «Μαύρη Κωμωδία» του Σάφερ, «Ο Φονιάς» του Μήτσου Ευθυμιάδη, «Εσωτερικές Ειδήσεις» του Ποντίκα, «Φον Δημητράκης» του Ψαθά.
«Είχε ως σχέδιο να δημιουργήσει ένα θεατρικό κέντρο, έξω από το κέντρο» καταλήγει ο Κώστας Χαλκιάς, αλλά δυστυχώς ο σεισμός της Καλαμάτας διέκοψε αυτή την πορεία και συνεργασία.
Ο αυτοδιοικητικός Γιώργος Κυριακόπουλος θυμάται ότι ο Νίκος Χαραλάμπους είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον για τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή στο νεοϊδρυθέντα θεσμό του Δημοτικού Θεάτρου, με τον τότε δήμαρχο Σταύρο Μπένο να κάνει την πρόσληψη-πρόσκληση, έπειτα και από την επιβεβαίωση της αξίας του από τη Μελίνα Μερκούρη, καθώς είχε ήδη ευρέως αναγνωρισμένο κύρος.
Ο Γ. Κυριακόπουλος ήταν στο Δ.Σ. του ΔΗΠΕΘΕΚ και κατά τις δύο θητείες του Χαραλάμπους εδώ (επί δημαρχοντίας Μαλαπάνη η δεύτερη) και θυμάται ότι όλες οι παραγωγές ήταν υψηλού επιπέδου, με το ΔΗΠΕΘΕΚ Καλαμάτας να αναδεικνύεται ως ένα από τα καλύτερα δημοτικά θέατρα, «κι αυτό του το οφείλουμε» σχολιάζει χαρακτηριστικά.
«Εγώ υπήρξα μέλος του Δ.Σ. του ΔΗΠΕΘΕΚ στη δεύτερη θητεία του. Και μας είχε σκηνοθετήσει την “Ελένη” του Ευριπίδη στην εφηβική ομάδα. Συγκλονιστική η συνεργασία μαζί του. Είχα την τιμή να είμαι φίλη του Νίκου, επικοινωνούσα συχνά μαζί του μέχρι που αρρώστησε. Στη συνέχεια μάθαινα νέα από τη γυναίκα του και τις κόρες του. Πριν από λίγο καιρό πέθανε και η γυναίκα του και μαθαίνω από τη Νιόβη και τη Δανάη, τις κόρες του» σχολίασε στο «Θ» η πρόεδρος της Πειραματικής Σκηνής Καλαμάτας, Λέττα Πετρουλάκη, παράλληλα με εκτενή ανάρτηση που έκανε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
«Ερανιστικά» καταγράφουμε κάποιες από αυτές τις δημοσιεύσεις, οι οποίες αποδεικνύουν το μέγεθος της απώλειας του Χαραλάμπους και την ανάγκη να αναδειχθεί και να τιμηθεί δεόντως «ο Κύπριος έξοχος ηθοποιός και σκηνοθέτης, που η σοβαρότητά του τον βοήθησε να ασχοληθεί μόνο με έργα της αρχαίας, της νεότερης και της σύγχρονης δραματουργίας υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών», όπως αναφέρει σε χθεσινό άρθρο του ο Κώστας Γεωργουσόπουλος στην εφημερίδα «Τα Νέα».
Ο Κώστας Χαλκιάς παραθέτει αρκετά αναλυτικά το πλουσιότατο βιογραφικό του Νίκου Χαραλάμπους και σημειώνει μεταξύ άλλων: «Από τους σπουδαιότερους πρωτοπόρους του Σύγχρονου Ελληνικού και Κυπριακού Θεάτρου. Εξέχουσα προσωπικότητα, ένας άνθρωπος ευφυής, καλλιεργημένος, πρωτοπόρος, με ταλέντο, γνώση, ευγένεια και πάθος που υπηρέτησε με ήθος και σεμνότητα την Τέχνη του και άφησε πίσω του μεγάλη παρακαταθήκη ως σκηνοθέτης, ως ηθοποιός, ως δάσκαλος. Στη μακρά και σημαντική του πορεία ανέβασε πάνω από 200 ρηξικέλευθες παραγωγές που αποτέλεσαν τομή για τα δεδομένα της εποχής».
Λέττα Πετρουλάκη: Βαθύς γνώστης του θεάτρου
Από την πλευρά της η Λέττα Πετρουλάκη αναφέρει: «Δεν ξεχνώ ποτέ την καλλιτεχνική συνεργασία μαζί του σε εκείνη την παγκόσμια ημέρα θεάτρου που διοργάνωσε το ΔΗΠΕΘΕΚ, όταν ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής του. Ήταν ένας βαθύς γνώστης του θεάτρου, που σε εντυπωσίαζε με τις γνώσεις του, τον τρόπο της διδασκαλίας του και την ευγένειά του. Τον θυμάμαι νέο ηθοποιό στο θέατρο τέχνης σε πολλές παραστάσεις που παρακολουθούσαμε στα φοιτητικά μας χρόνια. Ήταν μεγάλη τιμή η γνωριμία μαζί του και η συνεργασία μας στην Καλαμάτα».
Σταύρος Τσακίρης: Έφυγε ένας πατριάρχης του κυπριακού θεάτρου
Ο Σταύρος Τσακίρης, επίσης, μεγάλος σκηνοθέτης και παλιός διευθυντής ΔΗΠΕΘΕΚ Καλαμάτας, αναφέρει: ΝΙΚΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ του Χαμπή και της Χρουστάλως, Ηθοποιός- Σκηνοθέτης, Πρόεδρος του Θ.Ο.Κ, Πρώτος Διευθυντής του Δη.Πε.Θε. Καλαμάτας, Καλλιτεχνικός Διευθυντής της ΕΘΑΛ, σύζυγος της ΜΑΡΙΑΣ ΜΙΧΑ, ηθοποιού, πατέρας της ΝΙΟΒΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ ηθοποιού, της ΔΑΝΑΗΣ και της ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ, αδελφός της ΑΛΚΗΣΤΗΣ ΠΑΥΛΙΔΗ ηθοποιού, θείος της ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΠΑΥΛΙΔΟΥ ηθοποιού, της ΚΥΝΘΙΑΣ ΠΑΥΛΙΔΟΥ ηθοποιού και φίλος ή δάσκαλος πολλών άλλων ηθοποιών. Δικός μου Μάστορης (υπήρξα βοηθός του στο Εθνικό το 1984) και πρώτος Διευθυντής που μου ανάθεσε σκηνοθεσία (1985) και πρωταγωνιστής (ίσως ο τελευταίος του ρόλος) στον ΔΟΝ ΚΙΧΩΤΗ, που παρουσιάσαμε στο ΘΟΚ (2011).
Το Κυπριακό Θέατρο είναι πέντε οικογένειες που το ανέστησαν (σαν τις παλιές συντεχνίες των Μίμων), το διατήρησαν και μεγαλούργησαν. Σήμερα φεύγει ένας Πατριάρχης του. Αθάνατος!».
Νίκος Χατζόπουλος: Ένας ξαφνικός σίφουνας ανανέωσης
O ηθοποιός-σκηνοθέτης και δάσκαλος στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, Νίκος Χατζόπουλος, που έχει συνεργαστεί με το ΔΗΠΕΘΕΚ Καλαμάτας, γράφει: «Ο Νίκος Χαραλάμπους έφυγε, έπειτα από χρόνια κλονισμένης υγείας, λίγους μόλις μήνες μετά το χαμό της αγαπημένης του Μαρίας. Στα χρόνια γύρω στο 1980, ο Νίκος ήταν ένας ξαφνικός σίφουνας ανανέωσης στα θεατρικά πράγματα Ελλάδας και Κύπρου. Η δουλειά του, ειδικά στο αρχαίο δράμα, υπήρξε αποκαλυπτική. Προσωπικά, οφείλω στον Νίκο την ύπαρξή μου σ’ αυτόν το χώρο».
Δέσποινα Μπεμπεδέλη: «Καλή σου νύχτα, γλυκέ μου πρίγκιπα»
Η συγκλονιστική Κύπρια ηθοποιός Δέσποινα Μπεμπεδέλη «αποχαιρέτησε» τον Νίκο Χαραλάμπους στον επικήδειο που εκφώνησε στις 26/3, απευθυνόμενη σε αυτόν: «Καλή σου νύχτα, γλυκέ μου πρίγκιπα, και αγγέλων φτερουγίσματα ας σε νανουρίζουν!», ενώ παραθέτοντας μεγάλες θεατρικές στιγμές που έζησαν μαζί, αναφέρεται στο θρίαμβο των «Ικέτιδων» στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου και το διεθνή αντίκτυπο: «Τι ύμνους γράψανε στην Ελλάδα: “Συνταρακτική παράσταση”. “Η πλέον έγκυρη πρόταση αναβίωσης της Αρχαίας Ελληνικής Τραγωδίας”. “Οι ηθοποιοί έδωσαν μεγάλο μάθημα πως η ερμηνεία της τραγωδίας απαιτεί μόχθο, πειθαρχία, αφοσίωση, αυτοθυσία”. “Μια ιδιοφυής σκηνοθεσία και μια γενναία πολιτική πράξη”»…
Γιάννης Μαργαρίτης: «Η μνήμη του Νίκου είναι συνέχεια παρούσα στο ΔΗΠΕΘΕΚ»
Ο νυν καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕΚ, Γιάννης Μαργαρίτης, ανέφερε, ανάμεσα σε άλλα, στο «Θ» για τον αείμνηστο Νίκο Χαραλάμπους: «Ήταν ένας πολύ σημαντικός θεατράνθρωπος, πολύ σημαντικός σκηνοθέτης, έκανε εξαιρετικές παραστάσεις και με το ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας και με το Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου, όπου υπήρξε και πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου. Τον Νίκο Χαραλάμπους τον γνώρισα μέσω της αδελφής του, της Άλκηστης Παυλίδου, μιας πολύ καλής ηθοποιού, με την οποία ήμουν μαζί στο ίδιο έτος στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Τότε λοιπόν, στα νιάτα μου, γνώρισα τον Νίκο Χαραλάμπους, με τον οποίο πολύ συχνά συζητούσαμε για θέματα θεάτρου. Τότε ήταν κι αυτός στην Ελλάδα, εργαζόταν στην Αθήνα και έχω τις καλύτερες μνήμες από αυτές τις συναντήσεις, τα δείπνα, στα οποία μιλούσαμε για θέατρο.
Η μνήμη του Νίκου είναι παρούσα συνέχεια στα γραφεία, στους χώρους του θεάτρου, μέσα από τις αφίσες και όχι μόνο. Υπάρχει το πνεύμα του Νίκου στο θέατρο. Εργαζόμενος μέσα στο ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας τον σκεφτόμουν και τον σκέφτομαι πάρα πολύ συχνά και πριν από το θάνατό του. Εξάλλου τον Νίκο τον είχα συναντήσει στη διάρκεια της ζωής του πολλές φορές, μιλούσαμε σε τακτά χρονικά διαστήματα. Γνώριζα και τα προβλήματα υγείας που είχε τον τελευταίο καιρό».
Της Χριστίνας Ελευθεράκη
