Λουίζα Αναστοπούλου: «Θα κρατήσουμε ζωντανό το όραμά του!»
Μια ειδική συνεδρία αφιερωμένη στη μνήμη αλλά και στο όραμα του καθηγητή Πέτρου Θέμελη, διευθυντή του ανασκαφικού και αναστηλωτικού έργου της Αρχαίας Μεσσήνης, έγινε την Παρασκευή 12 Απριλίου, κατά το 9ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, στην ενότητα για τον Πολιτισμό.
Η συνεδρία οργανώθηκε με πρόταση της Λουίζας Αναστοπούλου, επιστήθιας φίλης του καθηγητή, ενώ τη συζήτηση συντόνισε η δημοσιογράφος-κλασική φιλόλογος, Βίκυ Φλέσσα.
Στη συζήτηση συμμετείχαν η Αθανασία Ψάλτη, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Φωκίδας, ο Μανώλης Παπαγρηγοράκης, ομότιμος επίκουρος καθηγητής του ΕΚΠΑ, η Ανδρονίκη Μακρή, επίκουρη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, η Ιωάννα Ραβάνη, προϊσταμένη του ΚΕΠΕΑ Καλαμάτας, και η Λουίζα Αναστοπούλου, πρώην στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στα Εκπαιδευτικά Προγράμματα.
Ερωτηθείσα για τις αμέτρητες συζητήσεις της με τον Πέτρο Θέμελη κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης φιλίας τους, αναφορικά με το πώς ήθελε ο αείμνηστος καθηγητής τη χρήση του αρχαιολογικού χώρου στην Αρχαία Μεσσήνη, η κα Αναστοπούλου ανέφερε: «Επειδή ακριβώς υπήρξαν αμέτρητες οι συζητήσεις, κατά τη διάρκεια περίπου 30 ετών, που εγώ και ο άντρας μου Τάκης Αναστόπουλος είχαμε με τον Πέτρο Θέμελη για θέματα σχετικά με τη χρήση και τη διαχείριση του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Μεσσήνης, πρότεινα τη σημερινή συνεδρία αφιερωμένη στη μνήμη του. Από το 1994 που τον γνωρίσαμε από κοντά και ξεκίνησαν, μεταξύ άλλων, οι ετήσιες οικογενειακές καλοκαιρινές επισκέψεις μας στην Αρχαία Μεσσήνη, εγώ και ο Τάκης συνδεθήκαμε μαζί του με μια πολύ προσωπική, βαθιά και χαρούμενη φιλία.
Όταν, το 2011, ο Πέτρος Θέμελης βραβεύθηκε από την Europa Nostra, εμείς ταξιδέψαμε από τις Βρυξέλλες, όπου εργαζόμασταν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και πήγαμε στο Άμστερνταμ, για να είμαστε στο πλάι του τη σημαντική εκείνη στιγμή – κάτι που τον συγκίνησε ιδιαίτερα».
Τέχνη και εκπαίδευση δίνουν ζωή στα μνημεία
Μιλώντας για το όραμα του καθηγητή Πέτρου Θέμελη για το αρχαιολογικό πάρκο της Αρχαίας Μεσσήνης, η Λουίζα Αναστοπούλου εστίασε στους δύο βασικούς άξονες: τις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και τις εκπαιδευτικές δράσεις, σημειώνοντας μεταξύ άλλων: «Γνώριζα καταρχάς πόσο πολύ τον ευχαριστούσε να βλέπει καλλιτεχνικά δρώμενα υψηλού επιπέδου να πραγματοποιούνται στο “ζωντανό” μνημειακό χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης (γι’ αυτό, άλλωστε, στις 15 Ιουλίου του 2022 οργάνωσα για τα γενέθλιά του μία συναυλία στο κατάμεστο Εκκλησιαστήριο, με τον πιανίστα Μάνο Κιτσικόπουλο και το δημοσιογράφο Μάκη Προβατά, κι ο ίδιος ο Πέτρος μού είπε ότι πήρε μεγάλη απόλαυση, αλλά και συγκίνηση από εκείνη τη βραδιά).
Εκτός, όμως, από το άνοιγμα των μνημείων σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, ο Πέτρος Θέμελης πίστευε ακράδαντα και στη σημασία της εκπαίδευσης που σχετίζεται με τον αρχαιολογικό χώρο. Δηλαδή, ότι ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνικοποίησης των αρχαίων μνημείων θα πρέπει να προέρχεται από την εκπαιδευτική τους επαφή με τα παιδιά, με τα σχολεία και γενικώς τη νέα γενιά. Έτσι, το 2015 σκέφθηκα να υλοποιήσουμε ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα.
Θα θυμηθώ, επίσης, ότι πέρυσι ζήτησα από τον Πέτρο να ξεναγήσει μαθητές του πρότυπου Νηπιαγωγείου “Το Περιβόλι της Γιαγιάς” στην Καλαμάτα, δωρεά εδώ και 30 χρόνια του Ιδρύματος Κωστόπουλου και, κυρίως, της Άννυς Κωστοπούλου. Κι εκείνος, παρά τα προβλήματα της υγείας του, ανταποκρίθηκε τόσο πρόθυμα… περνώντας περίπου 3 ώρες με τα παιδιά και κάνοντας ο ίδιος προσωπικά την ξενάγησή τους ανά μνημείο! Τον είχαν, μάλιστα, εντυπωσιάσει ορισμένες ερωτήσεις των μικρών παιδιών, που του ζητούσαν να μάθουν πώς και γιατί έγινε αρχαιολόγος».
Ένα νέο πρόγραμμα γεννιέται από το όραμα του Πέτρου Θέμελη
Η Λουίζα Αναστοπούλου εξήγησε στη συνέχεια ποιο είναι το νέο εκπαιδευτικό πρόγραμμα στο οποίο ο αείμνηστος καθηγητής είχε εμφυσήσει το όραμά του: «Συζητώντας μαζί του πολύ συχνά –κυρίως τους χειμερινούς μήνες που έμενε στην Αθήνα, γράφοντας επιστημονικές μελέτες, αλλά και αρθρογραφώντας συστηματικά για τα επίμαχα θέματα του αρχαιολογικού χώρου– και όντας ο ίδιος τόσο γενναιόδωρος στο διάλογο και στις οραματικές δράσεις, είχαμε ξεκινήσει μια συζήτηση για το όραμα που είχε για τη νέα γενιά.
Αυτή ήταν και η βάση για το νέο πρόγραμμα που εκπονήσαμε, μια ομάδα ανθρώπων και φορέων, το οποίο έχει τίτλο “Νέα Γενιά και Πολιτισμική Κληρονομιά: Μετατρέποντας τον Πολιτισμό σε Γνώση”.
Το πρόγραμμα αυτό εμπλέκει μαθητές, φοιτητές, εκπαιδευτικούς σχολικών μονάδων και πανεπιστημιακούς καθηγητές, μέσα από επιτόπιες εκπαιδευτικές διαδικασίες, αλλά και χρήση προηγμένης τεχνολογίας, με στόχο να αλληλεπιδράσουν οι νέοι με συναρπαστικό και ουσιαστικό τρόπο με τα μνημεία του πολιτισμού μας.
Ο ίδιος ο Πέτρος Θέμελης είχε ήδη συμμετάσχει στις πρώτες συναντήσεις μας για την εκπόνηση αυτού του προγράμματος, όπου πάντα συνέβαλε κριτικά και εποικοδομητικά. Δυστυχώς, δεν πρόλαβε να γνωρίσει την προχωρημένη μορφή αυτής της συνεργασίας. Όμως, εμείς θα συνεχίσουμε να υλοποιούμε τις αξίες του και να διατηρούμε ζωντανό το όραμά του… μετατρέποντας τον πολιτισμό σε γνώση!».
