Το «Ηρώο εκτελεσμένων στον Φάρο» και η «Ειρήνη» εκλάπησαν από πλατείες της Νέας Σμύρνης
Πολυάριθμα έργα, όλα ορειχάλκινα, έχουν κάνει… φτερά από δημόσιους χώρους της Νέας Σμύρνης κατά τον περασμένο χρόνο κι ανάμεσά τους, στα τέλη του 2023, το «Ηρώο εκτελεσμένων στον Φάρο» και η «Ειρήνη», δύο από τα εμβληματικά και ιδιαίτερα αγαπητά έργα του Ηλία Καντζιλιέρη. Το πρώτο φιλοτεχνήθηκε το 1980 και αφορά στα γεγονότα της γερμανικής κατοχής της 9ης Αυγούστου 1944 στη Νέα Σμύρνη, με την εκτέλεση 114 πατριωτών, ενώ το άλλο δημιουργήθηκε το 1986, σε φυσικό μέγεθος, και απεικονίζει ένα μικρό κορίτσι το οποίο προστατεύει ένα περιστέρι που έχει φωλιάσει στο κεφάλι του. Ιδιαίτερη πηγή έμπνευσης για το Μεσσήνιο γλύπτη αποτέλεσαν συχνά οι κόρες του, Δάφνη και Μυρτώ, με τη δεύτερη να αποτελεί και το μοντέλο της «Ειρήνης».
Η κλοπή των έργων συνιστά μια θλιβερή πραγματικότητα που εγείρει πολλά θέματα και πονάει με κάθε τρόπο, τόσο ως απώλεια της συλλογικής περιουσίας όσο και ως ένα ακόμη σημάδι παρακμής. Ειδικά τα δύο συγκεκριμένα έργα (και το τρίτο δικό του στην περιοχή, το οποίο φαίνεται να παραμένει στη θέση του, «Το παιδί με το χελωνάκι»), μεταξύ των άλλων εικαστικών αρετών φέρουν μια φυσική ομορφιά και ταυτόχρονα τη δύναμη της άμεσης και απλής «γλώσσας ανάγνωσης», που οδηγεί το θεατή να τα κάνει αμέσως «δικά του».
Δεν ξέρω κατά πόσο η διατήρηση του φωτογραφικού υλικού και της μνήμης όσων έζησαν και θαύμασαν από κοντά τα κλεμμένα έργα μετριάζουν αυτή τη φτωχοποίηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και του δημόσιου χώρου. Έστω, πάντως, και από σπόντα αυτή η δυσάρεστη ιστορία επαναφέρει στο προσκήνιο το όνομα του Μεσσήνιου καλλιτέχνη, η μνήμη του οποίου μάλλον τείνει να ξεχαστεί και στη Μεσσηνία. «Θαύμαζε τον Χαλεπά και είχε πολλούς μαθητές που τον λάτρευαν» και «Λειτουργούσε με σεμνότητα και συνέπεια και δεν αναλώθηκε σε δημόσιες θέσεις, αλλά πάλευε ως ελεύθερος γλύπτης» είναι δύο ενδεικτικές αναφορές, η μια συναισθηματική και η άλλη με τη ματιά του ειδικού.
Ο Ηλίας Γεωργίου Καντζιλιέρη έφυγε πρόωρα από τη ζωή το φθινόπωρο του 2000, έχοντας επιστρέψει στη γενέτειρά του, την Αρτεμισία. Συγκαταλέγεται στους χαρισματικούς και ολοκληρωμένους καλλιτεχνικά εικαστικούς, με κύρια δημόσια παρακαταθήκη στην περιοχή μας την προτομή της ποιήτριας Μαρίας Πολυδούρη. Κι αυτό είναι μια άλλη πονεμένη ιστορία, καθώς το έργο ήταν τοποθετημένο αρχικά στην «πέργκολα των ποιητών», στην κορυφή του Πάρκου του ΟΣΕ, όπου και βανδαλίστηκε πολλές φορές. Με σπασμένη μύτη μεταφέρθηκε στην πλατεία Σιδηροδρομικού Σταθμού, ένα ασφαλέστερο καθώς φαίνεται σημείο, αλλά χρειάζεται συντήρηση.
Τόσο οι κλοπές εικαστικών έργων στη Νέα Σμύρνη όσο και η εικαστική κληρονομιά της περιοχής μας και ειδικά της Καλαμάτας, μαζί με τη διαφύλαξη της μνήμης προσωπικοτήτων, όπως ο Ηλίας Καντζιλιέρης, ή ακόμα καλύτερα, η υποχρέωση αναγνώρισης τιμής σε ζώντες πνευματικούς ανθρώπους, ας αποτελέσουν στοιχεία προβληματισμού για αρμόδιους φορείς και πολίτες…
Ποιος ήταν ο Ηλίας Καντζιλιέρης
Όπως διαβάζουμε σε ένα από τα προγράμματα που συνόδευαν εκθέσεις του, ο Ηλίας Καντζιλιέρης «γεννήθηκε στο χωριό Αρτεμισία το 1947, μεγάλωσε στην Καλαμάτα, έζησε στην Αθήνα, καθώς και στο Λυγουριό Αργολίδας. Από το 1967 έως το 1971 σπούδασε Γλυπτική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, στο εργαστήρι του Γ. Παππά. Αποφοίτησε με πτυχίο Καλλιτεχνικών Σπουδών και με έπαινο από το φροντιστήριο μαρμαρογλυπτικής. Εργάστηκε στο πλευρό του Β. Βασιλειάδη στην Επίδαυρο, σε ανάγλυφα για σκηνικά. Συνέχισε τις σπουδές του με υποτροφία της ΕΟΜΜΕΧ για ξυλογλυπτική στην Ιταλία, στην Ακαδημία Καλών Τεχνών στη Ρώμη, στο εργαστήρι του P. Faccini. Μεταξύ άλλων δίδαξε ελεύθερο σχέδιο στο τμήμα διακόσμησης στη Σιβιτανίδειο Σχολή. Υπήρξε μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος και ιδρυτικό μέλος του συλλόγου γλυπτών.
Η Ηλίας Καντζιλιέρης με ευαισθησία πλάθει όγκους δουλεύοντας το ξύλο, το μάρμαρο, την τερακότα και το γύψο. Μας δίνει έργα, κυρίως πορτραίτα, και φιγούρες, παραστατικά, με ελευθερία και φρεσκάδα στη γραφή. Η γλυπτική του είναι μια ανάγκη να ερμηνεύσει το φως στη φύση, ορίζει σχήματα και όγκους.
Ένα φύλλο, ένας καρπός, ένα πρόσωπο παιδιού ή γέροντα, γίνονται αφορμή και άσκηση καθαρμού της αίσθησης των πραγμάτων και του κόσμου γύρω του. Η γλυπτική για τον Ηλία είναι πορεία προς το “Γνώθι σ’ αυτόν”. Χαϊδεύοντας τα υλικά του βρίσκεται σε μια σωματική σχέση μαζί τους.
Ο καλλιτέχνης έχει φιλοτεχνήσει σε ξύλο επιτοίχια ανάγλυφα, κασέλες, τραπέζια, καθώς και μικρά ανάγλυφα (αρνητικά) με την τεχνική του μετάλλου. Επίσης, έχει ασχοληθεί με την εφαρμοσμένη κεραμική.
Με το έργο του, ενεργοποιώντας τις αισθήσεις μας, ο Ηλίας Καντζιλιέρης μας φέρνει στο παρόν, στην ομορφιά της ζωής του κόσμου γύρω μας, δηλώνοντάς μας ότι μέσω της Τέχνης βεβαιώνεται η ανθρώπινη ύπαρξη».
Έργα, εκθέσεις και διακρίσεις του Ηλία Καντζιλιέρη
Στην παρακάτω λίστα περιλαμβάνονται έργα, εκθέσεις και διακρίσεις του Ηλία Καντζιλιέρη, με πηγή τη Wikipedia:
Διακρίσεις
Α’ βραβείο Πανελλήνιου Διαγωνισμού με τον ανδριάντα «Ρήγας Φεραίος»
Β’ βραβείο Πανελλήνιου Διαγωνισμού με τον ανδριάντα « Συγγρού»
Β’ βραβείο Πανελλήνιου Διαγωνισμού με την προτομή του Μακεδονομάχου «Παππά»
Βραβείο από τη Νομαρχία Ούμπρια (Ubria) στην ομαδική έκθεση στο Τόντι (1984)
Πρόκριση του Ε.Ε.Τ.Ε. για τη συμμετοχή στον διεθνή διαγωνισμό αφίσας «Ο.Η.Ε. 40 χρόνια» (1985).
Επιλογή και συμμετοχή στην ομαδική έκθεση στην Εθνική Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών Παρισιού με θέμα «Πορτραίτο στη Γλυπτική» (1986)
Ομαδικές εκθέσεις
Ομαδική έκθεση στη Νομαρχία Ούμπρια στην Ιταλία (1984)
Διεθνής διαγωνισμός αφίσας στη Νέα Υόρκη «Ο.Η.Ε. 40 χρόνια» (1985)
Ομαδική έκθεση Καλών Τεχνών Παρισιού «Πορτραίτο στη Γλυπτική» (1986)
Ομαδική έκθεση πνευματικού κέντρου Δήμου Αθηναίων με θέμα «Το παιδί» (1988)
Μόνιμη συνεργασία με την Art Galerie του InterContinental (1985-1988)
Ομαδικές εκθέσεις που οργανώνει ο Σύλλογος Γλυπτών από την ίδρυσή του μέχρι το 1989.
Ατομικές εκθέσεις
Γκαλερί «Data» γλυπτική σε διάφορα υλικά (1981)
Γκαλερί «Data» πορτραίτα σε τερακότα (1982)
Ξενοδοχείο “Elite” Καλαμάτα, ζωγραφική, γλυπτική (1983)
Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων με θέμα «το παιδί» (1988)
Art Galerie ξενοδοχείου Intercontinental, ζωγραφική (1989)
Αίθουσα Τέχνης «Κρεωνίδης» ζωγραφική (1989).
Έργα
«Ρήγα Φεραίου». Ανδριάντας, Βελεστίνο, Μάρμαρο Υ 2.50 cm
«Δημήτρης Πλαπούτας», Ναύπλιο και Otoboroung Γερμανία, Ορείχαλκος Υ 0,75cm
«Ισίδωρος Λάμπης και Σφακίων», Σπήλι Ρεθύμνου, Μάρμαρο Υ 0,75 cm
«Οπλαρχηγός Καραγιάννης», Καρυές Αρκαδίας, Ορείχαλκος Υ 0,75 cm
«Μητροπέτροβα» Οπλαρχηγού, Άνω Μέλπια, Δήμος Ανδανίας, Ορεινή Μεσσηνία, Ορείχαλκος Υ 0,75 cm
«Μαρία Πολυδούρη», Καλαμάτα. Μάρμαρο Υ 0,75 cm
«Ειρήνη» (Φιγούρα), Ομώνυμη πλατεία Νέας Σμύρνης. Ορείχαλκος Υ 1,50 cm, 1986
«Κωνσταντίνος Καψάσκης», Τράπεζα Εργασίας, Αθήνα, Μάρμαρο Υ 0,75 cm
«Μυρτώ» (Φιγούρα), «Το παιδί με το χελωνάκι», Πλατεία Σταδίου Ν. Σμύρνης. Ορείχαλκος Υ 0,90 cm. Χρονολογία: 1986 (Το ίδιο έργο υπάρχει στο Μόναχο σε τερακότα, σε ιδιωτική συλλογή).
“Ηρώο εκτελεσμένων στον Φάρο”, Πλατεία του Φάρου Νέας Σμύρνης. Υλικό: Ορείχαλκος σε ψηλό μαρμάρινο βάθρο. Χρονολογία φιλοτέχνησης: 1980
Ιδιωτικό ταφικό μνημείο, νεκροταφείο Διαβολιτσίου, Μάρμαρο Υ 0,75 cm
Δημήτριος Ψαρρός, Πολεμικό Μουσείο.
Της Χριστίνας Ελευθεράκη
