Ακούμε συχνότερα για τη γυάλινη οροφή όμως υπάρχουν πολλά περισσότερα εμπόδια τα οποία αφορούν περισσότερες γυναίκες.
Όλοι έχουμε ακούσει για το σπάσιμο της «Γυάλινης Οροφής». Για παράδειγμα την ακούμε στα μέσα ενημέρωσης όταν μια γυναίκα παραλαμβάνει ένα βραβείο, συνήθως περιστοιχιζόμενη από άνδρες. Δεν είναι όμως κάτι αφηρημένο. Είναι τα αόρατα εμπόδια που συναντούν οι γυναίκες, επειδή και μόνο είναι γυναίκες, στην προσπάθειά τους να εξελιχθούν επαγγελματικά, να αναλάβουν θέσεις ευθύνης και να γίνουν ηγέτιδες.
Η πρόσβαση των γυναικών σε θέσεις ευθύνης δεν συντελείται με τους ίδιους όρους. Ένας άνδρας έχει περισσότερες πιθανότητες να καταλάβει μια θέση ευθύνης από μια γυναίκα με τα ίδια προσόντα και τις ίδιες ικανότητες. Αυτή η προκατάληψη διατρέχει κάθε οργανισμό, κάθε επιχείρηση. Από μια βιοτεχνία της επαρχίας μέχρι τις μεγαλύτερες πολυεθνικές.
Πολλές φορές η αυθόρμητη απάντηση στην παραπάνω δήλωση είναι πως αντιδρούμε υπερβολικά. Είναι όμως έτσι; Το 2024 το ποσοστό των γυναικών σε ανώτερες διοικητικές θέσεις στην Ευρώπη ήταν 35%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στο 32% σημειώνοντας μείωση 5% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Επιπλέον, το 19% των ελληνικών επιχειρήσεων δεν απασχολούν καμία γυναίκα σε ανώτερη διοικητική θέση.
Όμως η γυάλινη οροφή είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Ο εργασιακός βίος των γυναικών είναι διάσπαρτος με αόρατα εμπόδια, ένας διαρκής αγώνας για αναγνώριση και ίσες ευκαιρίες. Ακούμε συχνότερα για τη γυάλινη οροφή όμως υπάρχουν εμπόδια που αφορούν περισσότερες γυναίκες: είναι το «κολλώδες πάτωμα» που τις εγκλωβίζει σε χαμηλόβαθμες και χαμηλόμισθες θέσεις εργασίας. Είναι οι «γυάλινοι τοίχοι» που τις αποτρέπουν από ανδροκρατούμενους επαγγελματικούς κλάδους όπως τα STEM και τα χρηματοοικονομικά.
Κι όταν οι γυναίκες τολμήσουν να κοιτάξουν ψηλά, πριν καν φτάσουν στην «γυάλινη οροφή», βρίσκονται συνεχώς μέσα σε έναν «γυάλινο λαβύρινθο από μικρά και μεγάλα εμπόδια που δεν συνδέονται με την ελλιπή κατάρτιση, έλλειψη εμπειρίας ή χαμηλές αποδόσεις, αλλά πηγάζουν από βαθιά ριζωμένες προκαταλήψεις και στερεότυπα.
Η ισότητα των φύλων στην Ελλάδα σήμερα είναι νομικά κατοχυρωμένη. Όμως παρά την πρόοδο που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια, ετήσια έρευνα που διεξάγει το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων, κατατάσσει τη χώρα μας στην 25η θέση.
Συνεπώς το πρόβλημα δεν είναι νομικό, αλλά σε μεγάλο βαθμό πολιτισμικό. Αφορά το σύνολο των πεποιθήσεων για το τι θεωρείται «ανδρικό» και «γυναικείο» που διαμορφώνουν συμπεριφορές, ρόλους και προσδοκίες για τον καθέναν από μας ανάλογα με το φύλο του.
Σε αυτό το σημείο λοιπόν έρχεται η πολιτική να ανοίξει ρωγμές σε παγιωμένες αντιλήψεις και να ενισχύσει τη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας με ισότιμους όρους.
- Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων εξακολουθεί να υπάρχει παρόλο που το δικαίωμα της ίσης αμοιβής για ίση εργασία είναι νομικά κατοχυρωμένο. Σημαντικό βήμα για την αντιμετώπισή του είναι η προώθηση της μισθολογικής διαφάνειας σε όλο το φάσμα της αγοράς εργασίας. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ήδη ψηφίσει σχετική οδηγία και καλεί τα κράτη μέλη έως το τέλος του 2026 να θεσπίσουν κανόνες που θα υποχρεώνουν τους εργοδότες να δίνουν στοιχεία για τις αμοιβές γυναικών και ανδρών για ίση εργασία και να λαμβάνουν μέτρα για την μείωση του μισθολογικού χάσματος.
- Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για την ποιοτική και ποσοτική αναβάθμιση της γυναικείας απασχόλησης είναι το στερεότυπο που θέλει η φροντίδα των παιδιών να είναι αποκλειστικά «γυναικεία υπόθεση». Η θέσπιση της γονικής άδειας πατρότητας και το δικαίωμα οι μητέρες να μεταβιβάζουν μέρος της δικής τους άδειας στον πατέρα είναι σημαντικά βήματα για μια πιο ισορροπημένη κατανομή των οικογενειακών ευθυνών μεταξύ των δύο φύλων.
- Στο κομμάτι της εικόνας και της ορατότητας των γυναικών η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει τη δύναμη να επηρεάσει: η Ευρωπαϊκή οδηγία 2022/2381, υποχρεώνει τη γυναικεία παρουσία στα διοικητικά συμβούλια εισηγμένων εταιρειών τουλάχιστον στο ένα τρίτο. Αυτή τη θετική διάκριση είναι ένα προσωρινό μέτρο που εξασφαλίζει ότι οι ικανές γυναίκες θα έχουν ένα λιγότερο εμπόδιο για να λάβουν τη θέση που αξίζουν.
Κάθε πολιτική που σπάει ένα στερεότυπο, κάθε νόμος που αφαιρεί ένα εμπόδιο, κάθε γυναίκα που φτάνει εκεί που άλλοτε δεν το περίμενε κανένας, μας φέρνει πιο κοντά στο μέλλον. Ένα μέλλον στο οποίο κείμενα σαν αυτό θα είναι περιττά. Γιατί η ισότητα δε θα χρειάζεται εξηγήσεις, θα είναι αυτονόητη.
Της Δόμνας Μιχαηλίδου / tovima.gr
*Η Δόμνα Μιχαηλίδου είναι βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας και πρώην Υπουργός.
