Ο μπακαλιάρος (βακαλάος) είναι είδος ψαριού. Έχει λεπτό και επίμηκες σώμα, ενώ αλιεύεται στο βορειοανατολικό μέρος του Ατλαντικού, συμπεριλαμβανομένης της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας. Το είδος είναι σημαντικό εμπορικό αλίευμα, καθώς υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο αλιεύονται περίπου 95.000 τόνοι μπακαλιάρου. Ζει (αν προλάβει) περίπου 13 χρόνια. Έχει δύο συγγενείς που του μοιάζουν πολύ, το Νταούκι και το Προσφυγάκι, αλλά δεν είναι σαν αυτόν. Το γράφω αυτό για να έχουμε το νου μας.
Ο μπακαλιάρος μπορεί να κολυμπήσει στο τηγάνι, ντυμένος με μια ελαφριά στρώση κουρκουτιού, όλα τα στυλ κολύμβησης (πρόσθιο, ύπτιο πεταλούδα, ελεύθερο). Συνήθως τον βλέπουμε στο ελεύθερο, αλλά μπορεί να κάνει και κατάδυση στο φούρνο γυμνός (τσιτσίδι), κάτι που λέμε πλακί.
Όταν έρθει η ώρα και φτάσει στο πιάτο, συνοδεύεται οπωσδήποτε με σκορδαλιά, για να συμπληρώνει τα αρώματά του, άντε και λίγα παντζάρια, για να έχει και λίγο χρώμα το κορμί του.
Είναι καλή παρέα στομάχου,
ειδικά σε μέρες επανάστασης. Μια καλή συμβουλή είναι, αφού τον καταναλώσουμε,
αυτόν και την παρέα του (σκορδαλιά), να αποφύγουμε τους εναγκαλισμούς και τα
φιλιά με άτομα που είναι εκτός μπακαλιάρου, γιατί μπορεί να τους δημιουργηθούν
λιποθυμικές τάσεις και άλλες δυσάρεστες καταστάσεις.
Ένα ιστορικό
ερώτημα που τίθεται είναι: γιατί τρώμε μπακαλιάρο την 25η Μαρτίου; Η δουλειά
αυτής της στήλης εδώ και καιρό είναι να απαντά σε σοβαρά ερωτήματα. Γι’ αυτό
διαβάστε:
Λίγα χρόνια μετά την Επανάσταση του 1821, το 1938, αποφασίστηκε ο εορτασμός της εθνικής εορτής να συμπίπτει με τη μεγάλη γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Από τότε μέχρι και σήμερα, κάθε 25η Μαρτίου γιορτάζουμε τον ξεσηκωμό της Ελληνικής Επανάστασης, μαζί με αυτή τη σημαντική γιορτή της ορθοδοξίας. Το πιάτο που παραδοσιακά τρώμε αυτή τη μέρα είναι ο μπακαλιάρος, τηγανητός, ψητός, βραστός, με σκορδαλιά ή άλλα λαχανικά. Το συγκεκριμένο πιάτο δε σχετίζεται, φυσικά, με την Επανάσταση του 1821, αλλά με τη θρησκευτική πλευρά της ημέρας.
Εάν διαβάσουμε σε παλαιότερα άρθρα, η νηστεία της Σαρακοστής είναι η πιο αυστηρή του χριστιανισμού. Για 40 ημέρες η διατροφή των πιστών περιορίζεται στα απολύτως απαραίτητα, αφού δεν επιτρέπεται να καταναλώνουν κρέας, ψάρι, γαλακτοκομικά προϊόντα ή ακόμα και το λάδι.
Ωστόσο, στη διάρκεια της σκληρής αυτής νηστείας πέφτει πάντα μέσα και ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, γεγονός ιδιαίτερα χαρμόσυνο στη χριστιανική πίστη (έχουμε χαρά μεγάλη) και δεν μπορεί παρά να εορταστεί καταλλήλως.
Για τη συγκεκριμένη ημέρα, λοιπόν, γίνεται μια παύση στη νηστεία και προβλέπεται ένα μικρό παραστράτημα, όπου το ψάρι, το λάδι και το κρασί επιτρέπονται. Το γλεντάμε, δηλαδή, με μπακαλιάρο.
Γιατί, όμως, μπακαλιάρο; Η εξήγηση είναι πολύ απλή. Η Ελλάδα, εκτός από το μεγάλο παραθαλάσσιο μέτωπο και το νησιωτικό της χώρο, έχει και ένα μεγάλο ορεινό όγκο γεμάτο από πανέμορφα χωριά. Εκεί, δηλαδή, που στα τέλη του προ-προηγούμενου αιώνα ψάρι δεν έβρισκες ούτε με το κιάλι, εκτός αν ήταν ο όμορφος παστός μπακαλιάρος. Το ωραίο αυτό ψάρι, με την ολόλευκη κρουστή σάρκα, προτιμά να κολυμπάει κυρίως στα νερά του Ατλαντικού Ωκεανού. Οι χώρες που τον αλιεύουν περισσότερο είναι η Νορβηγία, η Ισλανδία και η Πορτογαλία. Οι λαοί αυτοί, εδώ και αιώνες, συνηθίζουν να παστώνουν τον μπακαλιάρο και να τον εμπορεύονται σε όλες τις χώρες της Μεσογείου (και όχι μόνο), φυσικά και στην Ελλάδα.
Υπολογίζεται ότι ο παστός μπακαλιάρος πρωτοήρθε στη χώρα μας το 15ο αιώνα και προτιμήθηκε αμέσως, καθώς μπορεί να διατηρηθεί για πολύ περισσότερες μέρες από ένα φρέσκο ψάρι και, άρα, να ταξιδέψει αναλλοίωτος, ακόμα και στις πιο απομακρυσμένες ορεινές περιοχές. Αυτός είναι και ο λόγος που η κωδική του ονομασία είναι «ψάρι του βουνού», αλλά και «Φτωχογιάννης», μια που η χαμηλή τιμή του (κάποτε) τον καθιστά προσιτό σε όλους.
Σήμερα, λοιπόν, κοιτώντας τις τιμές, σου δημιουργείται το ερώτημα πώς ο «Φτωχογιάννης», το «ψάρι του βουνού», έγινε «Πλουσιογιάννης», το «ψάρι της πόλης». Για του λόγου το αληθές η τιμή του μπακαλιάρου Ισλανδίας, π.χ., κυμαίνεται από 16 έως 22 ευρώ το κιλό, ενώ του φιλέτου από 22 έως 27 ευρώ το κιλό. Στο ερώτημα αυτό απαντήστε εσείς, εγώ αδυνατώ.
Αυτά για σήμερα και Χρόνια Πολλά στους Ευάγγελο, Βαγγέλη, Βάγγο, Αγγελή, Ευαγγελία, Βαγγελιώ, Βαγγελίτσα, Λίτσα, Εύα, Κέλλυ, Λιλή, Αγγελική, Άντζελα, Άντζυ, Αγγέλα, Αγγελίνα, Άγγελο, Αγγελή και Εθνεγερσία που γιορτάζουν.
Τα λέμε πάλι…
Του Κώστα Δεληγιάννη
